Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:анатоль-вярцінскі:анатоль-вярцінскі-аналіз-творчасці [2025/08/22 11:11] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:анатоль-вярцінскі:анатоль-вярцінскі-аналіз-творчасці [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 10: / Радок 10: @@
 Затое, калі такі момант наспеў, мы пазналі паэта цікавага, яркага, актыўнага, мэтанакіраванага ў выяўленні сваіх мастакоўскіх прынцыпаў. Вярцінскі ўпарта выяўляў сваё творчае "я". Таму не выпадковы, мусіць, той юнацкі максімалізм, якога прытрымліваецца дагэтуль паэт. I не выпадковае гэтае, як дэвіз: "Жыць — значыць дзярзаць!" Анатоль Вярцінскі адваяваў у жыцця права быць паэтам.\\
 І не выпадкова ён дзеліць людзей на герояў і не герояў, на праметэяў і непраметэяў. Дзярзаць! Хіба можна сябе прыкаваць "да скалы ўласнага страху"? Сярэдзіны не бывае, кампрамісы і так званая жыцейская мудрасць: "Хочаш жыць у святле і цяпле — сам здабывай агонь для сябе" — вядуць да змізарнення, знішчэння чалавечай асобы.\\
-"Жыць — значыць дзярзаць!" Не выпадкова гэтыя словы-праграма з'явіліся менавіта ў вершы, прысвечаным [[litpers>міхась-лынькоў|Міхасю Лынькову]]. Яны гучаць абяцаннем, клятвай. І гэты свой галоўны прынцып жыцця і творчасці Вярцінскі сцвярджае настойліва, з кнігі ў кнігу, даводзячы ўсім і самому сабе, што жыццё як інертнае існаванне — не жыццё, толькі прывід яго.\\
+"Жыць — значыць дзярзаць!" Не выпадкова гэтыя словы-праграма з'явіліся менавіта ў вершы, прысвечаным [[постаці/міхась-лынькоў|Міхасю Лынькову]]. Яны гучаць абяцаннем, клятвай. І гэты свой галоўны прынцып жыцця і творчасці Вярцінскі сцвярджае настойліва, з кнігі ў кнігу, даводзячы ўсім і самому сабе, што жыццё як інертнае існаванне — не жыццё, толькі прывід яго.\\
 Бескампраміснае асуджэнне маральнай уступчывасці, трошкі нават дэкларацыйная грамадзянская актыўнасць, падкрэсленая дыскусійнасць, але разам з тым імкненне ўвесці ў зваротак абагульненыя катэгорыі, якія не так часта "эксплуатуюць" у сваёй творчасці беларускія паэты, напружаная эмацыянальнасць— усё гэта садзейнічала поспеху Анатоля Вярцінскага. Ён востра адчуў рытм часу, змог быць асабліва паслядоўным у яраснай адкрытасці, разлічанай на імгненнае ўспрыняцце — і неяк адразу; пасля зацягнутага старту, з сярэдзіны 60-х гадоў стаў адным з вядомых паэтаў Беларусі.\\
 Імкнучыся да высокага ідэала, паэт заўсёды адчувае адказнасць за свае ўчынкі, за ўчынкі іншых, за ўсё, што адбываецца ў свеце. А сапраўднасць ідэалаў, сцвярджае ў адным са сваіх вершаў паэт, вывяраецца часам:
@@ Радок 22: / Радок 22: @@
 ("Навагодні тост")
-Паэт спрабуе галоўныя прынцыпы свайго паэтычнага вопыту — "жыць — значыць дзярзаць" — праецыраваць на агульначалавечы вопыт. Імкнецца пабачыць — як гэтыя прынцыпы выглядаюць у дастасаванні да гістарычнага і літаратурна-міфалагічнага вопыту. Да сусвету і вечнасці. Зыходзячы з таго самага прынцыпу падзялення людзей на герояў і негерояў, на праметэяў і непраметэяў. Ён бярэ непасрэдна сам неўміручы міф аб Праметэі і робіць героя міфа сваім канкрэтным персанажам. I, ствараючы яго, ператварае прагу дзеяння ўвогуле, дзярзання ўвогуле ў канкрэтныя ўчынкі героя ([[bellit>анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-варыяцыі-на-тэму-гефес|"Варыяцыі на тэму "Гефест — друг Праметэя"]]). Паэт імкнецца дайсці да перадгісторыі міфа, да той прычыны, што зрабіла Праметэя такім, якім яго ведае чалавецтва: "І ў тым сакрэт маёй метамарфозы, што з нейкае пары я стаў любіць".\\
+Паэт спрабуе галоўныя прынцыпы свайго паэтычнага вопыту — "жыць — значыць дзярзаць" — праецыраваць на агульначалавечы вопыт. Імкнецца пабачыць — як гэтыя прынцыпы выглядаюць у дастасаванні да гістарычнага і літаратурна-міфалагічнага вопыту. Да сусвету і вечнасці. Зыходзячы з таго самага прынцыпу падзялення людзей на герояў і негерояў, на праметэяў і непраметэяў. Ён бярэ непасрэдна сам неўміручы міф аб Праметэі і робіць героя міфа сваім канкрэтным персанажам. I, ствараючы яго, ператварае прагу дзеяння ўвогуле, дзярзання ўвогуле ў канкрэтныя ўчынкі героя ([[творы/анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-варыяцыі-на-тэму-гефес|"Варыяцыі на тэму "Гефест — друг Праметэя"]]). Паэт імкнецца дайсці да перадгісторыі міфа, да той прычыны, што зрабіла Праметэя такім, якім яго ведае чалавецтва: "І ў тым сакрэт маёй метамарфозы, што з нейкае пары я стаў любіць".\\
 Любоў — як сіла дзейсная і ўсемагутная, усеперамагаючая — зрабіла Праметэя такім. Гэта вельмі важна для Вярцінскага. Тут ён бачыць першавысновы жыцця. Любоў — аснова ўсяго сутнага, усяго існуючага на зямлі. Усвядомленае пачуццё любві для паэта — мера чалавечнасці: "Што значыць сапраўдным другам быць? Любіць", ("Што значыць сапраўдным другам быць?")\\
 Любоў паэт разумее як аснову грамадзянскай цэласнасці, як неабходную аснову справядлівасці. Любоў для Анатоля Вярцінскага — неад'емная катэгорыя чалавечага існавання: "Што значыць зямное шчасце здабыць? Любіць".\\
 І як чалавек, грамадзянін, гуманіст ён катэгарычна не ўспрымае ўсё, што супярэчыць гэтым высновам, нармальнай чалавечай існасці. Зразумела, прымаючы пад увагу пэўныя сацыяльныя абставіны, канкрэтную і класавую пазіцыю.\\
 Вярцінскі ўмее адчуць тую своеасаблівасць, што дае вершу вобразную актыўнасць, замацоўвае эмацыянальнае ўздзеянне. Ёсць такая жудасная статыстычная даведка — у вайну загінуў кожны чацвёрты беларус. І ёсць жартаўлівыя радкі ў народнай песні — "Ой, хацела мяне маці за чацвёртага аддаці". Дык няма гэтага самага чацвёртага, не было за святочным сталом кожнага чацвёртага, адышоў у немату небыцця кожны чацвёрты, не пабачыў неспазнанага блакіту неба — кожны чацвёрты. А жыццё ідзе — і няма ў ім кожнага чацвёртага. Нечага сына, брата, мужа.\\
-А тое сярэднестатыстычнае [[bellit>анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-рэквіем-па-кожным-чацв|"кожны чацвёрты"]] абарочвалася і страшнай прыватнасцю — у сям'і загінулі ўсе. Засталася адна — маці, жонка. Загінулі ўсе, дзеля каго яна жыла. І вось гэтая жанчына, якая, можа, ніколі не задумвалася над тым, што такое гуманізм, ведае яго сэрцам, душою ("Дынамік"). І ўмее ў болі сваёй вялікай страты жыць для жывых, радавацца іх радасцям. Як і тая цётка з другога. верша Анатоля Вярцінскага, што\\
+А тое сярэднестатыстычнае [[творы/анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-рэквіем-па-кожным-чацв|"кожны чацвёрты"]] абарочвалася і страшнай прыватнасцю — у сям'і загінулі ўсе. Засталася адна — маці, жонка. Загінулі ўсе, дзеля каго яна жыла. І вось гэтая жанчына, якая, можа, ніколі не задумвалася над тым, што такое гуманізм, ведае яго сэрцам, душою ("Дынамік"). І ўмее ў болі сваёй вялікай страты жыць для жывых, радавацца іх радасцям. Як і тая цётка з другога. верша Анатоля Вярцінскага, што\\
 ...свету ўсяму спагадала, яго раны лячыла аддана.
 Які б вылечыў іх урач,\\
 Каб не цётчын спагадлівы плач?\\
-([[bellit>анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-цётка-плакала-па-ўсім-|"Цётка плакала па ўсім свеце..."]])
+([[творы/анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-цётка-плакала-па-ўсім-|"Цётка плакала па ўсім свеце..."]])
-Драма адзіноты... Яна страшная ў безвыходнасці сваёй як жудасны вынік вайны. Але яна цяжкая несправядлівасць і калі гэта проста раз'яднанасць чалавечых душ, адчужанасць людская. "Падае за бар'ерам бар'ер — гукавы, светлавы, зямных гравітацый..." Калі ж "дойдзе чарга да бар'ера глухой адчужанасці людской, неразумення і недаверу?" — задае пытанне Вярцінскі ([[bellit>анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-бар-еры|"Бар'еры"]]), Ён прагне разбурэння гэтых бар'ераў — "вышэйшую гармонію" сучасных чалавечых адносін бачыць у святле самых новых пашыраных уяўленняў. Калі існуе ісціна Лабачэўскага — "сустрэліся... дзве паралельныя прамыя", дык і новую форму чалавечых адносін павінен прапанаваць наш час, і лёсы людскія павінны перасякацца, як тыя паралельныя прамыя ([[bellit>анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-дзве-паралельныя-прамы|"Дзве паралельныя прамыя"]]). Павінны запаўняцца прастора адчужанасці і няведання цеплынёй чалавечых адносін, узаемаразуменнем. Раскаванасць чалавечай душы, шчырасць чалавека вітае паэт. Паміж людзьмі кожная сустрэча не можа не быць "узаемапамнажэннем нашых дум і душ".\\
+Драма адзіноты... Яна страшная ў безвыходнасці сваёй як жудасны вынік вайны. Але яна цяжкая несправядлівасць і калі гэта проста раз'яднанасць чалавечых душ, адчужанасць людская. "Падае за бар'ерам бар'ер — гукавы, светлавы, зямных гравітацый..." Калі ж "дойдзе чарга да бар'ера глухой адчужанасці людской, неразумення і недаверу?" — задае пытанне Вярцінскі ([[творы/анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-бар-еры|"Бар'еры"]]), Ён прагне разбурэння гэтых бар'ераў — "вышэйшую гармонію" сучасных чалавечых адносін бачыць у святле самых новых пашыраных уяўленняў. Калі існуе ісціна Лабачэўскага — "сустрэліся... дзве паралельныя прамыя", дык і новую форму чалавечых адносін павінен прапанаваць наш час, і лёсы людскія павінны перасякацца, як тыя паралельныя прамыя ([[творы/анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-дзве-паралельныя-прамы|"Дзве паралельныя прамыя"]]). Павінны запаўняцца прастора адчужанасці і няведання цеплынёй чалавечых адносін, узаемаразуменнем. Раскаванасць чалавечай душы, шчырасць чалавека вітае паэт. Паміж людзьмі кожная сустрэча не можа не быць "узаемапамнажэннем нашых дум і душ".\\
 Так, узаемасутыкальнасць, любоў для паэта — аснова быцця, неадымная катэгорыя чалавечага існавання, і адно з праяўленняў яе — каханне да жанчыны. Гэтае вечнае жыццёвае ўзаемадачыненне — мужчына — жанчына — успрымаецца паэтам як частка жыццёвага круга:
 І я, як звяно, уключаўся ў ланцуг\\
 любові, яе ўсепланетнай сістэмы...\\
-([[bellit>анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-гудзела-гуло-ў-маіх-ву|"Гудзела, гуло ў маіх вушах..."]])
+([[творы/анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-гудзела-гуло-ў-маіх-ву|"Гудзела, гуло ў маіх вушах..."]])
 Каханне, па Вярцінскаму, вечнае і абавязковае звяно ў неперарыўнай сувязі часоў і з'яў. Каханне — святочнае светаўспрыманне, калі звініць шчасцем паветра, калі свет добры і шчыры. Каханне — карагод радасці, у якім кружыцца ўсё, што навокал,— дрэвы, неба, сонца, вясельны тлум прыроды ("Той год незвычайны"), калі "прагнуць душы святла спатканняў і баяцца імглы адзінот..." ("Што казалася, што адбывалася...").\\
-Жанчына для [[slounik>вобраз-лірычнага-героя|лірычнага героя]] паэта — стыхія. Багіня. Як дуд, у адчужэнні ад нудотнай мітусні, прыходзіць да героя адкрыццё: жанчына, якая побач з ім, увасабляе гармонію сонца і мора, вялікае хараство зямнога быцця: "Жанчына і мора? Дзве вольных стыхіі", "Жанчына і сонца! Хіба вас падзеліш?" Па-рыцарску малітоўнае пакланенне чуецца ў словах паэта: "Жанчына і сонца!.. Хай свеціцца дзень ваш!"\\
+Жанчына для [[слоўнік/вобраз-лірычнага-героя|лірычнага героя]] паэта — стыхія. Багіня. Як дуд, у адчужэнні ад нудотнай мітусні, прыходзіць да героя адкрыццё: жанчына, якая побач з ім, увасабляе гармонію сонца і мора, вялікае хараство зямнога быцця: "Жанчына і мора? Дзве вольных стыхіі", "Жанчына і сонца! Хіба вас падзеліш?" Па-рыцарску малітоўнае пакланенне чуецца ў словах паэта: "Жанчына і сонца!.. Хай свеціцца дзень ваш!"\\
 Лірычнага героя "Паэмы мора" вечная стыхія прымушае выявіць для сябе многія ісціны. I убачыць як упершыню прыгажосць жанчыны, 1 адчуць сваю супрыналежнасць да стыхіі мора, да яго вечнай мудрасці. I паспрабаваць спасцігнуць самога Сябе, Жыццё, Час, вечныя і вялікія катэгорыі маралі і чалавечага хараства.\\
 Хаця настроі гэтыя ў паэме прыходзяць не знянацку. Гэта, мне здаецца, сталая настроенасць Вярцінскага — прыслухацца да высокай цішыні вечнасці, адчуць існаванне часу ў прасторы чалавечых страсцей і думак, спасцігнуць сэнс сапраўднага, аслабаніць сябе ад марнай мітусні, каб
@@ Радок 54: / Радок 54: @@
 дзе сам-насам з сусветам,\\
 з вечнасцю сам-насам.\\
-([[bellit>анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-тры-цішыні|"Тры цішыні"]])
+([[творы/анатоль-вярцінскі/анатоль-вярцінскі-тры-цішыні|"Тры цішыні"]])
 Але, як ужо згадвалася, Вярцінскі не з тых паэтаў, што лунаюць толькі ў стратасферы духу і думкі. Ён ставіцца з увагай да канкрэтнага дзеяння, учынку, факта. Умее часам за прыватным фактам вылучыць вялікі мастацкі сэнс, за звычайнай падзеяй пабачыць важнасць з'явы. Есць у яго, скажам, "Балада пра спаленую вёску і жывога пеўня". Канкрэтная відавочнасць факта, парадаксальная супярэчлівасць падзей насычаюць выбуховай экспрэсіяй "Баладу..." Такі неадменны атрыбут вясковага рання — певень, жывы сігнал дня: трэба даіць кароў, паліць печы, ісці ў поле. Адзін певень азавецца, другі, трэці — і пайшоў рабочы перазоў на вёсцы. А тут галосіць певень, а ніхто з ім не перагукваецца, ніхто не ўстае на золку. Спаленая, мёртвая вёска — і жывы певень. Несуадноснасць, несувымернасць.\\
@@ Радок 75: / Радок 75: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>анатоль-вялюгін/творчасць-анатоля-вялюгіна]]
+  * [[творы/анатоль-вялюгін/творчасць-анатоля-вялюгіна]]
-  * [[bellit>янка-золак/творчасць-янкі-золака]]
+  * [[творы/янка-золак/творчасць-янкі-золака]]
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц]]
-  * [[bellit>міхась-кавыль/жыццёвы-і-творчы-шлях-міхася-кавыля]]
+  * [[творы/міхась-кавыль/жыццёвы-і-творчы-шлях-міхася-кавыля]]
-  * [[bellit>аляксей-пысін/творчасць-аляксея-пысіна]]
+  * [[творы/аляксей-пысін/творчасць-аляксея-пысіна]]