Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- слоўнік:тэрмін-літаратуразнаўчы [2025/08/23 15:53] – vedybeadmin
+++ слоўнік:тэрмін-літаратуразнаўчы [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 10: / Радок 10: @@
 Да літаратуразнаўчых тэрмінаў адносяцца словы-паняцці, што абазначаюць літаратурныя роды ([[слоўнік/эпас|эпас]], [[слоўнік/лірыка|лірыка]], [[слоўнік/драма|драма]]), віды ([[слоўнік/раман|раман]], [[слоўнік/аповесць|аповесць]], [[слоўнік/апавяданне|апавяданне]], [[слоўнік/навела|навела]]; верш, паэма; камедыя, трагедыя, драма), жанры (гістарычны раман, [[слоўнік/гумарэска|гумарэска]], [[слоўнік/фельетон|фельетон]], [[слоўнік/ода|ода]], балада, [[слоўнік/элегія|элегія]]), кампаненты паэтыкі ([[слоўнік/кампазіцыя|кампазіцыя]], [[слоўнік/сюжэт|сюжэт]], [[слоўнік/метафара|метафара]], [[слоўнік/параўнанне|параўнанне]], [[слоўнік/страфа|страфа]], [[слоўнік/алітэрацыя|алітэрацыя]]), з'явы вершазнаўства (сілабічнае вершаскладанне, [[слоўнік/дактыль|дактыль]], [[слоўнік/харэй|харэй]], [[слоўнік/стапа|стапа]]) і іншыя.\\
 Сукупнасць літаратуразнаўчых тэрмінаў называецца літаратуразнаўчай тэрміналогіяй. Выдаюцца спецыяльныя літаратуразнаўчныя слоўнікі, у якіх растлумачваецца сутнасць асобных літаратуразнаўчых тэрмінаў.\\
-Упершыню ня Беларусі асобныя літаратуразнаўчыя тэрміны былі зафіксаваны ў выданнях Францыска Скарыны (1517 — 1519). Важнейшыя вершазнаўчыя паняцці (метр, стапа, памер, рыфма і гэтак далей) вытлумачвалі яшчэ Л. Зізаній у "Граматыцы славянскай" (Вільня, 1596) і Мялецій Сматрыцкі ў кнізе "Граматыкі славянскай правільная сінтагма" (Еўе, 1618). Многія тэрміны растлумачваліся ў працах (на лацінскай мове) М. К. Сарбаеўскага "Пра дасканалую паэзію, або Вергілій і Гамер" і "Курс паэтыкі", у аснову якіх ляглі лекцыі, прачытаныя аўтарам у Полацкай езуіцкай калегіі ў 1617 -1627 г. г. Аднак асобныя беларускія слоўнікі літаратуразнаўчых тэрмінаў з'явіліся толькі ў XX ст. Іх стварэнне пачалося з распрацоўкі самой літаратуразнаўчай тэрміналогіі (назваслоўя), у што значны ўклад унёс [[litpers>янка-купала|Янка Купала]]. Працуючы на пачатку 20-х гг. у Тэрміналагічнай камісіі Інстытута Беларускай Культуры на пасадзе сакратара Гуманітарнай секцыі, паэт склаў і выдаў у 1923 г. тэрміналагічны слоўнік "Практыка і тэорыя літаратурнага мастацтва". У слоўніку да сотняў рускіх літаратуразнаўчых тэрмінаў дадзены беларускія адпаведнікі, многія з якіх упершыню прапанаваны Янкам Купалам (абагульненне, [[слоўнік/адухаўленне|адухаўленне]], вершаванне, выклад, іншасказ, назваслоўе, [[слоўнік/недасказ|недасказ]], паміждзея, прыпавесць, [[слоўнік/увасабленне|увасабленне]], уласнапіс, усцэнізаванне і іншыя).\\
+Упершыню ня Беларусі асобныя літаратуразнаўчыя тэрміны былі зафіксаваны ў выданнях Францыска Скарыны (1517 — 1519). Важнейшыя вершазнаўчыя паняцці (метр, стапа, памер, рыфма і гэтак далей) вытлумачвалі яшчэ Л. Зізаній у "Граматыцы славянскай" (Вільня, 1596) і Мялецій Сматрыцкі ў кнізе "Граматыкі славянскай правільная сінтагма" (Еўе, 1618). Многія тэрміны растлумачваліся ў працах (на лацінскай мове) М. К. Сарбаеўскага "Пра дасканалую паэзію, або Вергілій і Гамер" і "Курс паэтыкі", у аснову якіх ляглі лекцыі, прачытаныя аўтарам у Полацкай езуіцкай калегіі ў 1617 -1627 г. г. Аднак асобныя беларускія слоўнікі літаратуразнаўчых тэрмінаў з'явіліся толькі ў XX ст. Іх стварэнне пачалося з распрацоўкі самой літаратуразнаўчай тэрміналогіі (назваслоўя), у што значны ўклад унёс [[постаці/янка-купала|Янка Купала]]. Працуючы на пачатку 20-х гг. у Тэрміналагічнай камісіі Інстытута Беларускай Культуры на пасадзе сакратара Гуманітарнай секцыі, паэт склаў і выдаў у 1923 г. тэрміналагічны слоўнік "Практыка і тэорыя літаратурнага мастацтва". У слоўніку да сотняў рускіх літаратуразнаўчых тэрмінаў дадзены беларускія адпаведнікі, многія з якіх упершыню прапанаваны Янкам Купалам (абагульненне, [[слоўнік/адухаўленне|адухаўленне]], вершаванне, выклад, іншасказ, назваслоўе, [[слоўнік/недасказ|недасказ]], паміждзея, прыпавесць, [[слоўнік/увасабленне|увасабленне]], уласнапіс, усцэнізаванне і іншыя).\\
-[[litpers>максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]] ўпершыню літаратуразнаўчае "Назваслоўе" (з растлумачэннем літаратуразнаўчых тэрмінаў) ўключыў у сваю "Гісторыю беларускае літаратуры" (1924). Некаторыя літаратуразнаўчыя тэрміны растлумачыў у "Паэтыцы літаратурных жанраў" Я. Барычэўскі (1927). У пасляваенны час выйшлі "Кароткі літаратуразнаўчы слоўнік" А. Макарэвіча (2-е выд., 1969), "Слоўнік літаратуразнаўчых тэрмінаў' М. Лазарука і А. Ленсу (2-е выд., 1996), "Паэтычны слоўнік" (3-е выд., 2004), "Тэорыя літаратуры ў тэрмінах" (2001) В. Рагойшы. Многія літаратуразнаўчыя тэрміны вытлумачаны ў 5-томнай "Энцыклапедыі літаратуры і мастацтва Беларусі" (1984 - 1987).
+[[постаці/максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]] ўпершыню літаратуразнаўчае "Назваслоўе" (з растлумачэннем літаратуразнаўчых тэрмінаў) ўключыў у сваю "Гісторыю беларускае літаратуры" (1924). Некаторыя літаратуразнаўчыя тэрміны растлумачыў у "Паэтыцы літаратурных жанраў" Я. Барычэўскі (1927). У пасляваенны час выйшлі "Кароткі літаратуразнаўчы слоўнік" А. Макарэвіча (2-е выд., 1969), "Слоўнік літаратуразнаўчых тэрмінаў' М. Лазарука і А. Ленсу (2-е выд., 1996), "Паэтычны слоўнік" (3-е выд., 2004), "Тэорыя літаратуры ў тэрмінах" (2001) В. Рагойшы. Многія літаратуразнаўчыя тэрміны вытлумачаны ў 5-томнай "Энцыклапедыі літаратуры і мастацтва Беларусі" (1984 - 1987).