Пісьменства

Гэтая старонка толькі для чытання. Вы можаце паглядзець яе зыходны тэкст, але не можаце яго змяніць. Паведаміце адміністратару, калі лічыце, што гэта няправільна.
~~META:
title = Плакід Янкоўскі
&keywords = Плакід, Янкоўскі
&abstract = Біяграфія і літаратурная творчасць Плакіда Янкоўскага
&iftrue = nan
~~

====== Плакід Янкоўскі ======
(1810-1872)\\
\\
Амаль неверагодны факт: духоўная атмасфера ў размешчанай у сценах Аўгустоўскага манастыра Галоўнай духоўнай семінарыі па падрыхтоўцы каталіцкіх і ўніяцкіх святароў тэалагічнага факультэта Віленскага ўніверсітэта на самай справе... не спрыяла ўмацаванню каталіцтва на Беларусі. Дасведчаныя прафесары семінарыі крытыкавалі састарэлую дагматыку.\\
Менавіта ў такіх умовах у 20-х гадах XIX ст. на тэалагічным факультэце вучыўся і Плакід (Плацыд) Гаўрылавіч Янкоўскі — сын уніяцкага святара з вёскі Вайская Гродзенскай губерні. Юнацтва будучы пісьменнік і святар правёў у сям’і небагатай беларускай шляхты з яе патрыярхальнымі традыцыямі, што мала чым адрозніваліся ад сялянскіх.\\
Курс семінарыі Плакід завяршыў у 1830 г. у званні магістра тэалогіі і быў залічаны выкладчыкам адкрытай у мястэчку Жыровічы ўніяцкай Духоўнай семінарыі. Праз тры гады ён атрымаў святарскі сан і быў прызначаны прафесарам Святога Пісання і дагматычнай тэалогіі. У гэты час ён пачынае выступаць актыўным прыхільнікам скасавання Брэсцкай царкоўнай уніі. У 1839 г. Плакід Янкоўскі свядома падпісаў акт аб ліквідацыі уніі. Гэта былі самыя напружаныя гады яго духоўных пошукаў. Узвышаным ідэалам сельскіх святароў, да ліку якіх ён адносіў і сябе, лічыў бедны, але добрасардэчны сямейны ачаг. Імкнуўся да жыцця ў атачэнні шчырых, блізкіх людзей. Сардэчнасць і літаратурная творчасць давалі яму ўпэўненасць і надзею. Невыпадкова мітрапаліт Іосіф Сямашка вельмі любіў сям’ю Янкоўскага і нярэдка наведваў яе.\\
Пасля пераносу Літоўскай кансісторыі і семінарыі ў Вільню Плакід Янкоўскі перабраўся туды на палажэнне настаяцеля Віленскай саборнай царквы Святога Мікалая. Падтрымліваў сувязь з тагачаснымі прадстаўнікамі культурнага і навуковага свету, у тым ліку [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/ігнат-шыдлоўскі|Ігнатам Шыдлоўскім]], [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/антон-эдвард-адынец|Антоніем Адзінцом]], Лявонам Бароўскім, [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/ігнат-ходзька|Ігнатам Ходзькам]], Канстанцінам і Ігнатам Тышкевічамі, Тэадорам Нарбутам. У сувязі з пагаршэннем здароўя ў 48 гадоў папрасіўся на адпачынак, набыў у Жыровічах дом і там пражыў свае апошнія 14 гадоў. Пахаваны разам з жонкай у склепе Жыровіцкай прыхадской царквы Святога Георгія.\\
Схільнасць да літаратурных заняткаў Плакід Янкоўскі вынес з Віленскага ўніверсітэта, але сапраўднага росквіту і прызнання ў прозе і паэзіі дасягнуў у 40-50-х гадах XIX ст., калі яго кнігі былі надзвычай папулярныя ў Расійскай імперыі.\\
Янкоўскі добра ведаў Гродна, Брэст, Наваградак. Пра іх і пісаў свае творы. Будучы несумненна адоранай, усебакова адукаванай асобай, свабодна чытаў і пісаў на французскай, нямецкай і англійскай, часткова — на грэчаскай, чэшскай і, зразумела, валодаў польскай, рускай і лацінскай мовамі. З мясцовым людам размаўляў найперш на роднай — беларускай — мове.\\
Сучаснікі Плакіда Янкоўскага прызнавалі яго за вялікага літвінафіла. Беларусь у яго нязменна выступае ўлюбёным краем. У многіх яго творах апісваецца сельскі, святарскі асяродак. З вялікай сімпатыяй ставіўся Янкоўскі да простага беларускага люду, у многіх пытаннях пераходзіў на бок сялян, вельмі залежных ад капрызаў памешчыкаў. Адначасова з гэтым узвялічваў патрыярхальныя адносіны паміж «дваром» і вёскай.\\
Плакід Янкоўскі застаўся пісьменнікам, які жыў і сілкаваўся праявамі сельскага жыцця. Лічыў, што аб простым чалавеку нельга казаць кепска. Да таго ж шырока выкарыстоўваў фальклорныя матэрыялы, [[слоўнік/балада|балады]], [[слоўнік/паданне|паданні]], [[слоўнік/легенда|легенды]], прымаўкі. Апісваў і рытуальныя звычаі беларусаў. Апрача таго, Плакід Янкоўскі быў добрым краязнаўцам.\\
Першая кніга прозы П. Янкоўскага — «Засценак» — была надрукавана ў 1841 г. Потым былі «Хвіля» (1842), «Апавяданні» (1843), у суаўтарстве з [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/юзаф-ігнацы-крашэўскі|Юзафам Крашэўскім]] «Складзеная аповесць» (1843), «Універсітэцкія ўспаміны» (1849), «Крыніцы» (1853), «Адась» (1856). Пасля смерці пісьменніка выйшлі «Фанабэрыя пана старасты Канеўскага» (1873), нататкі «Пра Ігната Шыдлоўскага» (1896). Спрабаваў свае сілы і ў драматургіі: у 1842 г. Плакід Янкоўскі апублікаваў камедыю «Прадчуванне». У гэты ж час хацеў арганізаваць выданне [[слоўнік/альманах|альманаха]] «Літвіны», але задуму не ўдалося рэалізаваць да канца.\\


\\
У. Кісялёў