Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:іншае:вікенцій-равінскі-энеіда-навыварат [2025/08/22 11:16] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:іншае:вікенцій-равінскі-энеіда-навыварат [2025/08/23 16:13] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 [[books/eneida_navyvarat.pdf|Энеіда навыварат - Чытаць поўны варыянт]]
-[[slounik>бурлеска|Бурлескнымі]] [[slounik>травесці|травесційнымі]] паэмамі [[litpers>вікенцій-равінскі|Вікенція Равінскага]] (1786-1855) «Энеіда навыварат», [[litpers>канстанцін-вераніцын|Канстанціна Вераніцына]] (1834-1904) «[[bellit>іншае/канстанцін-вераніцын-тарас-на-парнасе|Тарас на Парнасе]]» і вершам [[bellit>іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/паўлюк-багрым|Паўлюка Багрыма]] (1813 - каля 1891) «Зайграй, зайграй, хлопча малы...» пачынаецца новая беларуская літаратура. Значэнне гэтых твораў для нашай нацыянальнай культуры нельга перабольшыць. І не толькі таму, што названыя паэмы і верш — першыя значныя беларускамоўныя творы ў нашай літаратуры. Іх высокая мастацкая вартасць і дасканаласць наватарства ў рэалістычным адлюстраванні рэчаіснасці паўплывала на далейшае раз-віццё беларускай літаратуры; яны сталі праграмнымі, вызначальнымі, акрэслілі накірунак, шлях, па якім пайшлі нашы творцы «на Парнас».
+[[слоўнік/бурлеска|Бурлескнымі]] [[слоўнік/травесці|травесційнымі]] паэмамі [[постаці/вікенцій-равінскі|Вікенція Равінскага]] (1786-1855) «Энеіда навыварат», [[постаці/канстанцін-вераніцын|Канстанціна Вераніцына]] (1834-1904) «[[творы/іншае/канстанцін-вераніцын-тарас-на-парнасе|Тарас на Парнасе]]» і вершам [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/паўлюк-багрым|Паўлюка Багрыма]] (1813 - каля 1891) «Зайграй, зайграй, хлопча малы...» пачынаецца новая беларуская літаратура. Значэнне гэтых твораў для нашай нацыянальнай культуры нельга перабольшыць. І не толькі таму, што названыя паэмы і верш — першыя значныя беларускамоўныя творы ў нашай літаратуры. Іх высокая мастацкая вартасць і дасканаласць наватарства ў рэалістычным адлюстраванні рэчаіснасці паўплывала на далейшае раз-віццё беларускай літаратуры; яны сталі праграмнымі, вызначальнымі, акрэслілі накірунак, шлях, па якім пайшлі нашы творцы «на Парнас».
-Праблема аўтарства паэм (да нядаўняга часу яны лічыліся [[slounik>ананім|ананімнымі]]) лішні раз даказвае, у якіх жудасных умовах знаходзілася тады наша нацыянальная культура, калі такія жамчужыны на доўгі час страцілі прыналежнасць да сваіх стваральнікаў.
+Праблема аўтарства паэм (да нядаўняга часу яны лічыліся [[слоўнік/ананім|ананімнымі]]) лішні раз даказвае, у якіх жудасных умовах знаходзілася тады наша нацыянальная культура, калі такія жамчужыны на доўгі час страцілі прыналежнасць да сваіх стваральнікаў.
 Дзякуючы навуковым пошукам даследчыкаў, у першую чаргу Генадзя Кісялёва, імя Вікенція Равінскага трывала замацавалася за славутай паэмай «Энеіда навыварат», а Канстанціна Вераніцына як найбольш верагоднага аўтара — за паэмай «Тарас на Парнасе», што засведчана і ў апошнім выданні Беларускай энцыклапедыі. Не вытрымлівае ніякай крытыкі сумнеў адносна аўтарства паэмы «Тарас на Парнасе» толькі на той падставе, што «гэтая праблема зацікаўлена абмяркоўвалася грамадскасцю ў канцы XІX ст., калі яшчэ жыў К. Вераніцын» і сам мог пацвердзіць сваё аўтарства. Нават у наш час многія аўтары далёка не заўсёды ведаюць пра ўсе (ухвальныя ці адмоўныя) публікацыі адносна сваёй творчасці. У той жа час, калі наогул не было беларускіх перыядычных выданняў, калі душылася ўсё нацыянальнае, такое «шырокае абмеркаванне» было наогул небяспечным для чалавека, які вымушаны быў пасля падзей 1863 г. выехаць у Пецярбург. У Маскве К. Вераніцыным была напісана паэма «Два д'яўлы», бо лінгва-матэматычнай экспертызай устаноўлена: і «Два д'яўлы», і «Тарас на Парнасе» належаць аднаму аўтару. Вельмі слабая версія і адносна таго, што магчымым аўтарам паэмы з'яўляецца Ялегі Вуль. Ужо хаця б таму, што Ялегі Вуль — паэт ярка выяўленай польскамоўнай арыентацыі. Перад намі ж твор — нацыянальны і зместам, і формай, і, самае галоўнае, моўным выяўленнем нацыянальнага.
@@ Радок 17: / Радок 17: @@
 У паэме «Энеіда навыварат» Вікенцій Равінскі ўвасобіў свае грамадскія ідэалы, знішчальна высмеяў мараль дваранства, а самае галоўнае — паказаў заганнасць і наканаванасць прыгонніцтва. Ідэйна-эстэтычная вартасць паэмы заключаецца якраз у тым, што адмоўныя рысы герояў падаюцца не як прыродныя, а як сацыяльныя, спароджаныя прыгонніцтвам, канкрэтна-гістарычнымі абставінамі жыцця.
-Для выяўлення сваіх грамадзянскіх і эстэтычных ідэалаў паэт абраў травесційную (пераніцаванне, «пераапрананне», пародыя, падробка з мэтай прынізіць, высмеяць) форму. Ён «пазычыў» у антычнага паэта Вергілія толькі [[slounik>фабула|фабулу]] (менавіта фабулу, а не сюжэт) з яго паэмы «Энеіда», пераніцараў і напоўніў нацыянальным зместам, стварыў характэрныя сацыяльныя тыпы прадстаўнікоў розных грамадскіх груп (ад прыгоннікаў да прыгонных), выявіў свае адносіны да жыцця, яго ладу.
+Для выяўлення сваіх грамадзянскіх і эстэтычных ідэалаў паэт абраў травесційную (пераніцаванне, «пераапрананне», пародыя, падробка з мэтай прынізіць, высмеяць) форму. Ён «пазычыў» у антычнага паэта Вергілія толькі [[слоўнік/фабула|фабулу]] (менавіта фабулу, а не сюжэт) з яго паэмы «Энеіда», пераніцараў і напоўніў нацыянальным зместам, стварыў характэрныя сацыяльныя тыпы прадстаўнікоў розных грамадскіх груп (ад прыгоннікаў да прыгонных), выявіў свае адносіны да жыцця, яго ладу.
 Нагадаем спачатку фабулу старажытнарымскай паэмы, у якой расказваецца пра падарожжа і прыгоды Энея, сына Венеры. Ён пасля разгрому Троі грэкамі разам са сваімі воямі-траянцамі накіроўваўся морам у Рым, каб там заснаваць новае царства.
@@ Радок 25: / Радок 25: @@
 Пасля доўгіх вандровак траянцы спыняюцца ў Карфагене. Карфагенская царыца Дыдона спачатку насцярожана паставілася да траянцаў, але, убачыўшы Энея, палагоднела, запрасіла ўсіх да сябе, наладзіла пачастунак.
-А цяпер паназіраем, якім зместам напоўніў [[slounik>рэмінісцэнцыя|рэмінісцэнтную]] фабулу Вікенцій Равінскі. Своеасаблівасць і арыгінальнасць беларускай «Энеіды...» у тым і заключаецца, што ў ёй цесна ўзаемадзейнічаюць дзве рэаліі — беларуская і рымская — і падкрэсліваюць травестацыю твора. Антычнасць «урываецца» ў беларускі побыт, а беларускі ўваходзіць у антычнасць. Антычныя багі набываюць сялянскія рысы і паводзяць сябе не як міфічныя асобы, а як канкрэтныя людзі адпаведнага беларускага рэгіёна ва ўмовах прыгону.
+А цяпер паназіраем, якім зместам напоўніў [[слоўнік/рэмінісцэнцыя|рэмінісцэнтную]] фабулу Вікенцій Равінскі. Своеасаблівасць і арыгінальнасць беларускай «Энеіды...» у тым і заключаецца, што ў ёй цесна ўзаемадзейнічаюць дзве рэаліі — беларуская і рымская — і падкрэсліваюць травестацыю твора. Антычнасць «урываецца» ў беларускі побыт, а беларускі ўваходзіць у антычнасць. Антычныя багі набываюць сялянскія рысы і паводзяць сябе не як міфічныя асобы, а як канкрэтныя людзі адпаведнага беларускага рэгіёна ва ўмовах прыгону.
 У вобразах старажытных багоў мы лёгка пазнаём распуслівых прыгоннікаў: адзін — «зводнік», другі — «буянец», трэці — «злодзей». У рымскай міфалогіі Юнона з'яўляецца багіняй сямейнага дабрабыту, ахоўніцай жанчын і шлюбу. У беларускай паэме яна ўвасабляе дэспатычную пані-прыгонніцу, злую памешчыцу:
@@ Радок 119: / Радок 119: @@
 І бытавыя замалёўкі, і вобразы падказаны аўтару жыццём дарэформеннай Беларусі — калоніі царскай Расіі; яны падкрэсліваюць бесчалавечную сутнасць самой сістэмы прыгонніцтва і прадажнай бюракратыі.
-Напісаная на Смаленшчыне, дзе бытуюць беларускія гаворкі, упершыню апублікаваная ў 1845 г. у рускім часопісе «Маяк», паэма і па сённяшні дзень здзіўляе самага патрабавальнага чытача і рэалізмам, і сінтэзам умоўнага і рэальнага ў ёй, і сатырычным эфектам, і сакавітай народнай мовай. І мы, як некалі сяляне, якім Вікенцій Равінскі чытаў сваю паэму, шчыра смяёмся і здзіўляемся, што «пан ведае так добра іх мову і жыццё». Паэма стала «прарывам» у новую беларускую літаратуру, праграмай для яе і адначасна адмаўленнем аджыўшых канонаў [[slounik>класіцызм|класіцызму]].
+Напісаная на Смаленшчыне, дзе бытуюць беларускія гаворкі, упершыню апублікаваная ў 1845 г. у рускім часопісе «Маяк», паэма і па сённяшні дзень здзіўляе самага патрабавальнага чытача і рэалізмам, і сінтэзам умоўнага і рэальнага ў ёй, і сатырычным эфектам, і сакавітай народнай мовай. І мы, як некалі сяляне, якім Вікенцій Равінскі чытаў сваю паэму, шчыра смяёмся і здзіўляемся, што «пан ведае так добра іх мову і жыццё». Паэма стала «прарывам» у новую беларускую літаратуру, праграмай для яе і адначасна адмаўленнем аджыўшых канонаў [[слоўнік/класіцызм|класіцызму]].
@@ Радок 125: / Радок 125: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[textcomp>паэма-вікенція-равінскага-энеіда-навывар]]
+  * [[аналіз-і-крытыка/паэма-вікенція-равінскага-энеіда-навывар]]
-  * [[litpers>вікенцій-равінскі]]
+  * [[постаці/вікенцій-равінскі]]