Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:іван-шамякін:аналіз-рамана-івана-шамякіна-сэрца-на-да [2025/08/23 15:42] – vedybeadmin
+++ творы:іван-шамякін:аналіз-рамана-івана-шамякіна-сэрца-на-да [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Аналіз рамана Івана Шамякіна "Сэрца на далоні" ======
-У мастацкім даследаванні сучаснага (а яно віруе ў творчасці [[litpers>іван-шамякін|Iвана Шамякіна]]) на ўзроўні геданістычнага роўнага яму ў нашай літаратуры няма. Усе яго шматлікія раманы і аповесці (а па прадукцыйнасці і хуткасці рэагавання на ўсе значныя падзеі і змены ў нашым жыцці з ім таксама нікому не параўнацца) надзвычай цікавыя. Чым жа так прывабліваюць, палоняць чытача кнігі Iвана Шамякіна? Сам пісьменнік так гаворыць пра сваё творчае крэда: «Мой метад: я не магу сесці за стол і «будаваць» з усімі «аддзелкамі» да таго часу, пакуль не маю ў галаве «сюжэтнага каркаса».\\
+У мастацкім даследаванні сучаснага (а яно віруе ў творчасці [[постаці/іван-шамякін|Iвана Шамякіна]]) на ўзроўні геданістычнага роўнага яму ў нашай літаратуры няма. Усе яго шматлікія раманы і аповесці (а па прадукцыйнасці і хуткасці рэагавання на ўсе значныя падзеі і змены ў нашым жыцці з ім таксама нікому не параўнацца) надзвычай цікавыя. Чым жа так прывабліваюць, палоняць чытача кнігі Iвана Шамякіна? Сам пісьменнік так гаворыць пра сваё творчае крэда: «Мой метад: я не магу сесці за стол і «будаваць» з усімі «аддзелкамі» да таго часу, пакуль не маю ў галаве «сюжэтнага каркаса».\\
 Сюжэты яго твораў займальныя, вобразы не толькі пераканальныя, але і эстэтычныя. Займальнасць, дынамічнасць і вастрыня сюжэтаў дасягаецца тым, што пісьменнік праводзіць сваіх герояў праз усе тыя выпрабаванні, якімі штодзённа выпрабоўваемся ўсе мы: працай, адносінамі да справы, якой служым, бытам, каханнем, сям'ёй, сяброўствам, выбарам — сумленнем.\\
 Герой рамана «Сэрца на далоні» Славік Шыковіч, ашаломлены ты-мі праблемамі, якія абрынуліся на яго сям'ю, на яго самога ў першую чаргу, пачуццямі і страсцямі, што закіпелі ў ім і побач з ім, абураецца «боханам» і «старым канём» (ён так «пяшчотна» называе свайго бацьку-пісьменніка): «Усё пераблыталася! Сам чорт нагу зломіць. А «стары конь» скардзіцца, што няма цікавых сюжэтаў. Залез у нейкія архівы і нічога вакол сябе не бачыць. А тут такія трыкутнічкі будуюцца! Пра любоў трэба пісаць, стары, калі хочаш каб цябе чыталі».\\
@@ Радок 16: / Радок 16: @@
 Іх сяброўства і пачалося са справы: Шыковіч пазнаёміўся з Ярашам, калі атрымаў пісьмо ад маладога ўрача, які прачытаў кнігу Гукана пра Гомельскае і Мінскае падполле. Яраш пісаў журналісту, які быў літапрацоўшчыкам кнігі, пра сваіх сяброў-падпольшчыкаў, пісаў з болем і крыўдай, што не згодны з гэтай кнігай, бо паводле яе да Гуканавага прыходу ў горад партыйнага падполля не было наогул.\\
 Іван Шамякін як «прыхільнік дынамічнага сюжэта і адпаведна гэткай жа дынамічнай кампазіцыі» пачынае свой раман з апісання сямейнай ідыліі: сем'і Яраша і Шыковіча адпачываюць на супольна пабудаванай дачы ў маляўнічай мясціне на Дзятлаўшчыне. Ідылія парушаецца спрэчкай, што ўсчалася паміж сябрамі. Шыковіч падзяліўся з сябрам сваім намерам «тую кніжачку ператрэсці грунтоўна», бо «адбыліся такія падзеі! Пераварот у мазгах, у сэрцах». Яраш даводзіць, што не варта «варушыць гэта цяпер», праз 17 год, што ён не любіць «успамінаць сваю падпольную дзейнасць», бо на яго долю выпала самае цяжкае, і ён зусім не крыўдуе, што ў кнізе Гукана пра яго не напісана ні слова. Яраш ухвальна ставіцца да намераў Шыковіча заняцца падполлем сур'ёзна, але ён супраць таго, каб псаваць старому чалавеку нервы: «Нягледзячы на яго кнігу, я паважаю Гукана. Чалавек ваяваў добра і працаваў — дай Бог кожнаму».\\
-Дынаміка і вастрыня сюжэта дасягаюцца па-майстэрску выпісаным [[slounik>канфлікт|канфліктам]] паміж Туканам, старшынёй гарсавета, былым камісарам партызанскай брыгады імя Чапаева, і Шыковічам. Палкае жаданне Шыковіча даследаваць мінулае і дазнацца праўды, каб аддаць належнае безымянным героям, назваць нарэшце імёны і расказаць пра подзвігі тых, каго нават і не згадаў Гукан на старонках сваёй кнігі, сустракае незвычайнае супраціўленне з боку Гукана. I незразумелае для сяброў. Спачатку Яра ш наогул не жадае ўмешвацца ў гэтую справу, бо моцна заняты сваёй; акрамя таго, не хоча крыўдзіць чалавека, які «ваяваў добра» і папрацаваў нямала.\\
+Дынаміка і вастрыня сюжэта дасягаюцца па-майстэрску выпісаным [[слоўнік/канфлікт|канфліктам]] паміж Туканам, старшынёй гарсавета, былым камісарам партызанскай брыгады імя Чапаева, і Шыковічам. Палкае жаданне Шыковіча даследаваць мінулае і дазнацца праўды, каб аддаць належнае безымянным героям, назваць нарэшце імёны і расказаць пра подзвігі тых, каго нават і не згадаў Гукан на старонках сваёй кнігі, сустракае незвычайнае супраціўленне з боку Гукана. I незразумелае для сяброў. Спачатку Яра ш наогул не жадае ўмешвацца ў гэтую справу, бо моцна заняты сваёй; акрамя таго, не хоча крыўдзіць чалавека, які «ваяваў добра» і папрацаваў нямала.\\
 Аднак адзін выпадак (а ў рамане шмат невыпадковых выпадковасцей) цалкам змяніў стаўленне Яраша да таго, ці варта «варушыць мёртвых».\\
 Сустрэча з Зосяй Савіч, сваёй выратавальніцай, цалкам змяніла рытм яго жыцця, змяніла і светаўспрыманне. Уражаны яе пакут-ніцкім жыццём, трагедыяй і несправядлівасцю, што абрынулася на гэтую маленькую жанчыну з чуйным і вялікім сэрцам, Яраш не ў стане больш маўчаць і не варушыць мінулае.\\
-Перамежаваны паказ сучаснага і мінулага, традыцыйны прыём [[slounik>рэтраспекцыя|рэтраспекцый]] — адметнасць пісьменніцкага стылю Iвана Шамякіна.\\
+Перамежаваны паказ сучаснага і мінулага, традыцыйны прыём [[слоўнік/рэтраспекцыя|рэтраспекцый]] — адметнасць пісьменніцкага стылю Iвана Шамякіна.\\
 Дадатковымі аповедамі герояў, «апавяданнем у апавяданні», альбо «тэкстам у тэксце», пісьменнік не толькі дасягае рэалізму і глыбокага псіхалагізму, сцвярджаючы, што нічога выпадковага на свеце не бывае, што ўсё мае свае вытокі, не толькі ўзнаўляе трагічныя старонкі мінулага. Прыём рэтраспекцый («Расказ Антона Яраша», «Расказ Зосі Савіч», успаміны Сухадол, сведчанні Дымара, Швагерава, артыкул Шыковіча) дазваляе пісьменніку выпрабаваць сваіх герояў адносінамі да мінулага і памяццю пра яго. Толькі гэтае выпрабаванне з максімальнай дакладнасцю вызначыла сутнасць герояў-антыподаў — Яраша і Гукана, маральную высакароднасць, чалавечнасць, духоўнае багацце аднаго і поўнае маральнае банкруцтва, спустошанасць і вычварнасць другога.\\
 Сапраўднае аблічча Гукана нават доктар Яраш не адразу рас-пазнаў, а паважаў яго і за змаганне з фашызмам, і за працу пасля вайны. Героі-антыподы выпрабоўваюцца аналагічнымі сітуацыямі, але паводзіны іх пасля экстрэмальнай сітуацыі дыяметральна процілеглыя. Пераканальна даводзіць пісьменнік думку пра тое, што часам людзям лягчэй вытрымаць выпрабаванне «амбразурай», імгненнем, чым заставацца чалавекам штодня і нават (здавалася б, што можа быць прасцей?) адказаць дабром на дабро.\\
@@ Радок 59: / Радок 59: @@
 Праз дыялог Гукана з Тарасавым, сакратаром райкома партыі, пісьменнік сцвярджае ісціну, што здольны перагледзець свае ўчынкі, пакаяцца, змяніцца да лепшага толькі людзі. Нелюдзі ж (а такім нелюдзем з'яўляецца Гукан-Сажань) ніколі не мяняюцца. Яны баяцца толькі аднаго — кары, страты пасады, да якой ішлі, пераступаючы праз усё і ўсіх. Усе намаганні Тарасава абудзіць у Гукане сумленне, прымусіць яго прызнаць сваю віну і пакаяцца — марныя. Гукан здольны толькі на самаапраўданне, а не на пакаянне. Гэты дыялог, выпісаны ў сцэнарным жанры (у дыялогу няма ніводнай аўтарскай рэплікі, бо мова персанажаў вычарпальна іх характарызуе), — знака-вы, канцэптуальны для твора, у якім адлюстраваны працэсы рэабілітацыі ахвяр сталінскага і бальшавіцкага генацыду. За самае страшнае ў гісторыі чалавецтва злачынства не пакаяўся да гэтага часу яшчэ ніхто: ні канкрэтныя гістарычныя асобы, што кіравалі жудаснай машынай таталітарызму ці забяспечвалі яе шалёны бег, ні нават шамякінскі літаратурны персанаж. I ў гэтым Шамякін-творца не паграшыў супраць праўды. Так і жывём без пакаяння, множачы ўсё новыя і новыя грахі...\\
 Вельмі многа старонак у рамане прысвечана моладзі. Страсці маладых, «трохкутнічкі» і нават «чатырохкутнічкі», як гаворыць Славік (і ён, і прыёмны сын Яраша закаханы ў аперацыйную сястру Яраша — «залатую» Машу, а Тараса кахае таемна і безнадзейна сястра Славіка), пісьменнік выпісвае не менш пераканальна і захапляльна, чым асноўны «сюжэтны каркас». I такая выключная займальнасць — не самамэта, а мастацкі сродак выяўлення пісьменніцкага светаўспрымання і яго глыбокага пераканання, што моладзь — будучыня нацыі, як сям'я — аснова яе і дзяржавы.\\
-Пісьменніцкае захапленне і разуменне, якой павінна быць дзяўчына, увасоблена ў вобразе «залатой» Машы. [[slounik>эпітэт|Эпітэт]] «залаты» ў дачыненні да яе валасоў, нават павек, з'яўляецца той дэталлю, што вызначае сутнасць яе вобраза. Пісьменніцкая выснова, што хараство чалавека, асабліва дзяўчыны, вызначаецца ўнутранай, духоўнай «падсветкай», не новая ў нашай літаратуры. Прыгадаем, што тыя ж урокі дае нам Лабановіч сваім бачаннем прыгажосці Ядвісі. Аднак нельга не захапляцца і майстэрствам Шамякіна, з якім ён дае ўрокі, асабліва моладзі, што духоўная прыгажосць дзяўчыны, яе паводзіны, яе мудрасць у многім вызначаюць паводзіны мужчыны, здольны ўплываць на яго душу, садзейнічаць яго сталенню. Як мужчына вызначаецца адносінамі да жанчыны, так жанчына вызначаецца сваімі паводзінамі, сцвярджае ўсім сваім творам пісьменнік. З яго мудрасцю нельга не пагадзіцца. Жаночая прыгажосць здольна ўплываць на свет і ўдасканальваць яго.\\
+Пісьменніцкае захапленне і разуменне, якой павінна быць дзяўчына, увасоблена ў вобразе «залатой» Машы. [[слоўнік/эпітэт|Эпітэт]] «залаты» ў дачыненні да яе валасоў, нават павек, з'яўляецца той дэталлю, што вызначае сутнасць яе вобраза. Пісьменніцкая выснова, што хараство чалавека, асабліва дзяўчыны, вызначаецца ўнутранай, духоўнай «падсветкай», не новая ў нашай літаратуры. Прыгадаем, што тыя ж урокі дае нам Лабановіч сваім бачаннем прыгажосці Ядвісі. Аднак нельга не захапляцца і майстэрствам Шамякіна, з якім ён дае ўрокі, асабліва моладзі, што духоўная прыгажосць дзяўчыны, яе паводзіны, яе мудрасць у многім вызначаюць паводзіны мужчыны, здольны ўплываць на яго душу, садзейнічаць яго сталенню. Як мужчына вызначаецца адносінамі да жанчыны, так жанчына вызначаецца сваімі паводзінамі, сцвярджае ўсім сваім творам пісьменнік. З яго мудрасцю нельга не пагадзіцца. Жаночая прыгажосць здольна ўплываць на свет і ўдасканальваць яго.\\
 Ёсць у рамане і публіцыстычнае, сацыяльна заказанае, пафаснае, але гэта не можа зацьміць яго галоўных мастацкіх вартасцяў. Галоўная ж вартасць кніг Iвана Шамякіна — займальнасць сюжэтаў, эстэтычнасць вобразаў, праз якія пісьменнік ставіць і вырашае тыя праблемы, што з'яўляюцца вечнымі і хвалююць нас сёння. Менавіта гэта ў творчасці пісьменніка вытрымала выпрабаванне часам, а час — галоўны ўсяму суддзя.
@@ Радок 68: / Радок 68: @@
   * [[творы/іван-шамякін/адказы-на-пытанні-па-аповесці-гандлярка-]]
   * [[творы/іван-шамякін/іван-шамякін-непаўторная-вясна]]
-  * [[litpers>іван-шамякін]]
+  * [[постаці/іван-шамякін]]
   * [[творы/іван-шамякін/сэрца-на-далоні-адказы-на-пытанні]]
   * [[творы/іван-шамякін/іван-шамякін-злая-зорка]]