Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:іван-мележ:палеская-хроніка-аналіз-трылогіі [2025/08/23 15:42] – vedybeadmin
+++ творы:іван-мележ:палеская-хроніка-аналіз-трылогіі [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 10: / Радок 10: @@
 Праблема твора бачылася пісьменніку даволі шматпланава: "Зямля — карміцелька; зямля — жыццё і зямля — надзея, любоў, нянавісць". Усе героі, усе падзеі ў "Палескай хроніцы" сканцэнтраваны вакол зямлі. Ад яе залежаць іх лёсы, і ад іх залежыць яе лёс.\\
 Усебакова малюе роднае Палессе аўтар. Героі рамана і прырода жывуць тут побач і дапаўняюць адно аднаго. Людзі паказаны пераважна ў бытавых паўсядзённых клопатах. Ніякіх значных подзвігаў, нічога гераічнага куранёўцы не робяць, яны жывуць няяркім, аднастайна-шэрым жыццём, у якое моцнай хваляй уляцела рэвалюцыя, пасля вайна, калектывізацыя. Аўтар "Палескай хронікі" робіць нас сведкамі надзвычай складаных узаемаадносін, якія спрадвеку існавалі паміж чалавекам, прыродай і космасам. "Жыццё ў абдымку з прыродай" (В. Шукшын) пранізвала ўвесь змест духоўнага свету палешукоў.\\
-Так [[litpers>іван-мележ|Іван Мележ]] стварыў шэдэўр нацыянальнага мастацтва, якому было аддадзена 15 гадоў напружанай працы.\\
+Так [[постаці/іван-мележ|Іван Мележ]] стварыў шэдэўр нацыянальнага мастацтва, якому было аддадзена 15 гадоў напружанай працы.\\
 Мележ вельмі любіў сваіх родных і вяскоўцаў, роднае Палессе. Таму ён дае аўтарскае прысвячэнне ў пачатку першай кнігі: "Бацьку, маці, бацькоўскай зямлі", у якім выказвае сваю непасрэдную сувязь з зямлёй бацькоў, з палешукамі. Усе падзеі рамана адбываюцца вакол зямлі, і людзі таксама жывуць на гэтай зямлі, ды і сам пісьменнік сваім жыццём абавязаны роднай бацькаўшчыне.\\
-Словы [[slounik>прысвячэнне|прысвячэння]] пачынаюць аповед пра тых, каго так шчыра любіць аўтар. Гэтыя словы заключаюць у сабе мележаўскую ацэнку рэчаіснасці, сутнасць якой у тым, што крытэрыем ацэнкі падзей і чалавека з'яўляецца народная ацэнка. На падзеі рамана мы глядзім вачыма герояў. З пазіцыі народа асвятляе Мележ амаль усе падзеі свайго твора, ацэньвае характары.\\
+Словы [[слоўнік/прысвячэнне|прысвячэння]] пачынаюць аповед пра тых, каго так шчыра любіць аўтар. Гэтыя словы заключаюць у сабе мележаўскую ацэнку рэчаіснасці, сутнасць якой у тым, што крытэрыем ацэнкі падзей і чалавека з'яўляецца народная ацэнка. На падзеі рамана мы глядзім вачыма герояў. З пазіцыі народа асвятляе Мележ амаль усе падзеі свайго твора, ацэньвае характары.\\
 На падзеі, якія адбываюцца ў рамане "Людзі на балоце", мы глядзім вачыма Ганны, Васіля і іншых герояў твора. Васіль сэнс свайго жыцця бачыць у працы на зямлі. Ён упэўнены, што толькі зямля можа яго пракарміць, дапамагчы яму сцвердзіць сябе як гаспадара, стаць упоравень з самымі паважанымі людзьмі ў вёсцы. Дзве страсці, дзве любові ў Васіля Дзятла — зямля і Ганна.\\
 У цяжкай душэўнай барацьбе ўсё ж перамагае зямля. Яна бачыцца Васілю самым трывалым падмуркам у жыцці, які дапамагае перажыць Ганніна замужжа. "Усе сілы чалавека — у зямлі, — разважае Васіль. — I сіла ўся, і радасць. Няма зямлі — няма, лічы, чалавека". У яго характары назіраецца спалучэнне працаўніка і ўласніка, але ўласніцкі пачатак развіты менш, таму што свой дабрабыт Васіль бачыць не столькі ў багацці, колькі ў жаданні быць роўным, як усе. Ён не хоча, каб лепшая зямля была ў Глушака, таму так упарта змагаецца за аблюбаваны ім надзел каля цагельні. "Не дам! Мая зямля! Мая!" — крычыць ён. I ў гэтым "не дам" выяўляецца не проста сялянская прывязанасць Васіля да зямлі, не яго абмежаванасць, а вялікая сіла мужыка, які лічыць зямлю і працу на ёй сэнсам свайго жыцця.\\
@@ Радок 34: / Радок 34: @@
 Дыялектная мова і фальклорны матэрыял у творы з'яўляюцца эфектыўным сродкам адлюстравання народнага жыцця, паказу палескага асяроддзя.\\
 Народныя выслоўі нясуць у сабе адбітак сацыяльных узаемаадносін, старых звычаяў і традыцый, служаць найлепшым сродкам-характарыстыкі герояў хронікі: саманадзейнага, фанабэрыстага Яўхіма, вострай на язык Сарокі, калючай Ганны Чарнушкі.\\
-Аб незвычайным гумары і дасціпнасці палешукоў сведчаць шматлікія [[slounik>прыказка|прыказкі]] і прымаўкі: у чужое проса не ўтыкай носа, тут і без таго, куды ні кінь — дык клін, цуд-то цуд, ды грошай пуд і г. д.\\
+Аб незвычайным гумары і дасціпнасці палешукоў сведчаць шматлікія [[слоўнік/прыказка|прыказкі]] і прымаўкі: у чужое проса не ўтыкай носа, тут і без таго, куды ні кінь — дык клін, цуд-то цуд, ды грошай пуд і г. д.\\
-Шырока прадстаўлена ў творы дыялектная мова. Мележ прадумана адбіраў вобразна-выяўленчыя сродкі палескай гаворкі. Дыялектныя словы і [[slounik>фразеалагізм|фразеалагізмы]], сінанімічныя формы дзеясловаў (гарланіў, лямантаваў, забруілася), дыялектныя [[slounik>эпітэт|эпітэты]] і параўнанні (крыж счарнеў, быццам галуза, падшыванцы — свіныя пастухі) не толькі ўдала працуюць на мастацкасць рамана, але і выступаюць як адзнака жывой народнай мовы, якую нельга забараніць, якая нясе ў сабе столькі мудрасці.\\
+Шырока прадстаўлена ў творы дыялектная мова. Мележ прадумана адбіраў вобразна-выяўленчыя сродкі палескай гаворкі. Дыялектныя словы і [[слоўнік/фразеалагізм|фразеалагізмы]], сінанімічныя формы дзеясловаў (гарланіў, лямантаваў, забруілася), дыялектныя [[слоўнік/эпітэт|эпітэты]] і параўнанні (крыж счарнеў, быццам галуза, падшыванцы — свіныя пастухі) не толькі ўдала працуюць на мастацкасць рамана, але і выступаюць як адзнака жывой народнай мовы, якую нельга забараніць, якая нясе ў сабе столькі мудрасці.\\
 Гукавая асаблівасць палескай гаворкі (мо, кеб, эге, дак, було, ето) дапамагае аўтару ўзнавіць мясцовы каларыт, раскрыць характары герояў.\\
-У якасці галоўнага сродку ў раскрыцці думак і пачуццяў .чалавека выступае ў рамане ўнутраны маналог і [[slounik>няўласна-простая-мова|няўласна-простая мова]].\\
+У якасці галоўнага сродку ў раскрыцці думак і пачуццяў .чалавека выступае ў рамане ўнутраны маналог і [[слоўнік/няўласна-простая-мова|няўласна-простая мова]].\\
 Унутраны маналог уласцівы псіхалагічнаму вобразу Васіля. Напрыклад: "Маслакі праклятыя, — узяла іншы кірунак думка Васіля. — Трэба ж було налезці ім якраз на мяне, увесці ў такую бяду". Або думкі пра\\
 Яўхіма і Ганну: "Корч... задавака... Думае, як багацце, дык і ўсё...". "Усе дзеўкі на багацце падкія...". Ён часта ацэньвае свае ўчынкі і думкі, і тады ўнутраны маналог можа быць нават дыялагічным: "Толькі пачаў станавіцца як мае быць на ногі!.. Толькі пачаў жыць... I от — на табе!.."\\
@@ Радок 45: / Радок 45: @@
 Але гэта яшчэ і сродак раскрыцця патрыятычных пачуццяў аўтара да роднага яму Палесся. Няхай балоты, няхай клімат, няхай туманы, але гэта ўсё роўна родны край, і ён самы прыгожы і любы.\\
 Наватарства I. Мележа ў "Палескай хроніцы" выявілася ў шматграннасці адлюстравання з'яў і падзей, у глыбокай павазе і любові да чалавека працы, у добрым веданні яго свету. Ён звярнуўся да вельмі складанага гістарычнага перыяду, паказаў, якой трагедыяй стала калектывізацыя для сялянства, для будучыні. Твор чытаецца на адным дыханні. Тут усё звязана ў адзіны моцны вузел. Дасягнуць эфекту бесперапыннасці жыцця пісьменніку дазволіла паслядоўнае чаргаванне эпізодаў — сямейна-бытавых з тымі, што ўзнаўляюць грамадска-палітычныя падзеі 1920-х гадоў. У канву "Палескай хронікі" натуральна ўпісаліся дакументальныя матэрыялы, у якіх абмяркоўваліся пытанні калектывізацыі. Дзякуючы абранай жанравай форме рамана-хронікі) I. Мележу ўдалося спалучыць грамадскія праблемы з асаблівасцямі жыцця, працы, побыту жыхароў палескай вёскі. Вельмі прадумана пераходзіць Іван Мележ ад апісання да дыялога, малюнкі прыроды ён натуральна кампануе з бытам, улічвае кантраснасць чаргавання лірычных і драматычных сцэн. Усё гэта таксама дапамагае стварыць уражанне жывога жыцця.\\
-Адметна вырашаецца і [[slounik>канфлікт|канфлікт]] у творы: ён звязаны з падзеямі, якія парушаюць звыклы ўклад вясковай рэчаіснасці і якія сведчаць аб нараджэнні чалавека, што сцвярджае ўладу над зямлёю.\\
+Адметна вырашаецца і [[слоўнік/канфлікт|канфлікт]] у творы: ён звязаны з падзеямі, якія парушаюць звыклы ўклад вясковай рэчаіснасці і якія сведчаць аб нараджэнні чалавека, што сцвярджае ўладу над зямлёю.\\
 Напоўніўшы спрадвечную вясковую тэматыку палескім матэрыялам, I. Мележ здолеў выказаць сваё непаўторнае слова пра чалавека на зямлі. Аўтар дазволіў сваім героям гаварыць на іх роднай мове, і ад гэтага твор напоўніўся непаўторным гучаннем. Плённым аказаўся таксама зварот да фальклору, які выступае ў творы як адна са сфер жыцця народа.\\
 Мележ стварыў сапраўды народную кнігу, раскрыў самабытнасць народнага жыцця і народнага характару.