Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:яўгенія-янішчыц:творчасць-яўгеніі-янішчыц [2025/08/23 15:45] – vedybeadmin
+++ творы:яўгенія-янішчыц:творчасць-яўгеніі-янішчыц [2025/08/23 15:58] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 11: / Радок 11: @@
 Маючы талент, абсалютна лірычны па сваёй прыродзе, паэтка кожную падзею грамадскага і асабістага жыцця прапускала праз сваё сэрца, жывучы ў душэўнай трывозе і неспакоі. Таму і верша яе пранізліва-пачуццёвыя, выпакутаваныя ўласным вопытам, узрушаныя і кранальныя.\\
 Арганічнасць, глыбіня лёсам дадзенага таленту, патрабавальнасць да сваёй творчасці, нястомная работа над вершам дазволілі Я. Янішчыц стаць, па словах Д. Бугаёва, "самай яркай беларускай паэтэсай".\\
-[[litpers>яўгенія-янішчыц|Яўгенія Іосіфаўна Янішчыц]] нарадзілася 20 лістапада 1948 года ў вёсцы Рудка Пінскага раёна Брэсцкай вобласці. Родная вёска, палескі край і яго прырода, вобразы бацькоў і аднавяскоўцаў назаўсёды сталі галоўнай крыніцай натхнення паэтэсы. Яе дэбют у рэспубліканскім друку адбыўся ў 1964, і вершы шаснаццацігадовай дзяўчынкі былі не толькі станоўча ацэнены крытыкай, але і сталі сапраўднай з'явай у літаратуры. Яўгенія Янішчыц скончыла філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, працавала загадчыцай бібліятэкі, рэдактарам у "Сельской газете" і часопісе "Маладосць".\\
+[[постаці/яўгенія-янішчыц|Яўгенія Іосіфаўна Янішчыц]] нарадзілася 20 лістапада 1948 года ў вёсцы Рудка Пінскага раёна Брэсцкай вобласці. Родная вёска, палескі край і яго прырода, вобразы бацькоў і аднавяскоўцаў назаўсёды сталі галоўнай крыніцай натхнення паэтэсы. Яе дэбют у рэспубліканскім друку адбыўся ў 1964, і вершы шаснаццацігадовай дзяўчынкі былі не толькі станоўча ацэнены крытыкай, але і сталі сапраўднай з'явай у літаратуры. Яўгенія Янішчыц скончыла філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, працавала загадчыцай бібліятэкі, рэдактарам у "Сельской газете" і часопісе "Маладосць".\\
 З першай кнігі "Снежныя грамніцы" (1970) паэтка была ў цэнтры ўвагі крытыкаў, якія ў цэлым высока ацэньвалі выхад яе новых зборнікаў: "Дзень вечаровы" (1974), "Ясельда" (1978), "На беразе пляча" (1980), "Пара любові і жалю" (1983, Дзяржаўная прэмія імя Я. Купалы), "Каліна зімы (1987), "У шуме жытняга святла" (1988).\\
 Аднак жыццёвы лёс паэткі склаўся трагічна. Сямейная неўладкаванасць, людская зайздрасць і нядобразычлівасць, трывогі часу прыносілі ёй шмат пакут. "Высакосны лёс" Я. Янішчыц абмежаваўся дзвюма блізкімі датамі двух высакосных гадоў: 20 лістапада 1948 г. – 25 лістапада 1988 г., калі яе жыццё трагічна абарвалася.\\
-Элегічны настрой, які вызначае паэзію Я. Янішчыц, заўсёды спалучаецца з роздумам, удумлівым асэнсаваннем жыцця, узыходжаннем ад канкрэтнай вобразна-пачуццёвай дэталі да абагульнення, абстрагавана-сімвалічнага яе сэнсу. Прычым ход гэтага мастацкага ўзбуйнення заўсёды нечаканы, пазначаны індывідуальным пошукам. Так, слова "сляза", якое выразна суадносіцца з асноўным настроем паэзіі Яўгеніі Янішчыц апошніх гадоў, мае моцную і зразумелую кожнаму эмацыянальную афарбоўку. Аднак пастаўленае паэткай пытанне "[[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-як-называюцца-слёзы|Як называюцца слёзы?]]" дапамагае нам не толькі зразумець яе творчасць, але і ўбачыць агульную карціну свету з яго бедамі, трывогамі і надзеяй, адчуць асабістае як агульначалавечае. Пытанне паўтараецца, становячыся [[slounik>лейтматыў|лейтматывам]] твора, і падключае чытача да актыўнага пошуку адказу.
+Элегічны настрой, які вызначае паэзію Я. Янішчыц, заўсёды спалучаецца з роздумам, удумлівым асэнсаваннем жыцця, узыходжаннем ад канкрэтнай вобразна-пачуццёвай дэталі да абагульнення, абстрагавана-сімвалічнага яе сэнсу. Прычым ход гэтага мастацкага ўзбуйнення заўсёды нечаканы, пазначаны індывідуальным пошукам. Так, слова "сляза", якое выразна суадносіцца з асноўным настроем паэзіі Яўгеніі Янішчыц апошніх гадоў, мае моцную і зразумелую кожнаму эмацыянальную афарбоўку. Аднак пастаўленае паэткай пытанне "[[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-як-называюцца-слёзы|Як называюцца слёзы?]]" дапамагае нам не толькі зразумець яе творчасць, але і ўбачыць агульную карціну свету з яго бедамі, трывогамі і надзеяй, адчуць асабістае як агульначалавечае. Пытанне паўтараецца, становячыся [[слоўнік/лейтматыў|лейтматывам]] твора, і падключае чытача да актыўнага пошуку адказу.
 Карціна свету ўвогуле атрымліваецца дастаткова змрочная, таму і ўзнікае, як празарэнне, біблейскае пытанне: хто пазбірае каменне? Вядома ж, чалавек, на якога ўся надзея і да якога і звяртаецца паэтка.
@@ Радок 21: / Радок 21: @@
 Гарманічнасць і эстэтычную вартасць гэтага верша ўзмацняе яго кампазіцыя, нават знешняя форма радкоў. У канцы кожнай новай страфы "імя" слязы падаецца асобным радком і з вялікай літары. Атрымліваецца "дарожка", якая нагадвае след слязы на шчацэ чалавека. Так канкрэтныя дэталі ўзмацняюць эмацыянальную аснову твора.\\
 Паміж паэзіяй Яўгеніі Янішчыц і чытачом ніколі не было бар'ераў, не трэба было рабіць нейкія асаблівыя намаганні, каб яе зразумець, бо паэтка заўсёды абапіралася на яркія канкрэтна-пачуццёвыя вобразы, з якіх вырастала яе натхненне. І чытача радавала не разгадка складаных умоўна-асацыятыўных хадоў ці інтэлектуальных рэбусаў (такая паэзія таксама павінна быць, але яна – іншая з'ява), а супадзенне пачуццяў і іх віртуознае ўвасабленне. Сапраўды, гэта так блізка кожнаму: самая светлая сляза – пры сустрэчы з роднымі мясцінамі, бацькамі, аднавяскоўцамі.\\
-Тэма вяртання да каранёў, вытокаў традыцыйная для беларускай паэзіі ўвогуле і дамінантная для сучаснай беларускай лірыкі, асабліва 70-80-х гадоў, калі паэты, у абсалютнай большасці выхадцы з вёскі, востра адчувалі сваю чужароднасць у горадзе і бачылі ратунак у прыродзе і вясковай маралі. Сёння акцэнты змяніліся. Аднак унікальнасць паэзіі Я. Янішчыц у тым, што яе вершы, прысвечаныя "малой" радзіме, палескаму краю, сёння спакутаванаму ад экалагічных праблем, не губляюць сваёй прывабнасці і набываюць дадатковы [[slounik>падтэкст|падтэкст]] ("[[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-прыедзь-у-край-мой-ціхі|Прыедзь у край мой ціхі...]]", "Старана мая азёрная", "Тут").\\
+Тэма вяртання да каранёў, вытокаў традыцыйная для беларускай паэзіі ўвогуле і дамінантная для сучаснай беларускай лірыкі, асабліва 70-80-х гадоў, калі паэты, у абсалютнай большасці выхадцы з вёскі, востра адчувалі сваю чужароднасць у горадзе і бачылі ратунак у прыродзе і вясковай маралі. Сёння акцэнты змяніліся. Аднак унікальнасць паэзіі Я. Янішчыц у тым, што яе вершы, прысвечаныя "малой" радзіме, палескаму краю, сёння спакутаванаму ад экалагічных праблем, не губляюць сваёй прывабнасці і набываюць дадатковы [[слоўнік/падтэкст|падтэкст]] ("[[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-прыедзь-у-край-мой-ціхі|Прыедзь у край мой ціхі...]]", "Старана мая азёрная", "Тут").\\
 Светаадчуванне Яўгеніі Янішчыц вясковае, арыентаванае на спрадвечныя народныя асновы ("я – поле, я сціхлая ў горадзе вёска"), на фальклорную вобразнасць, таму такія частыя ў яе паэзіі вобразы [[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-каліна-зімы|каліны]] (ён сімвалізуе няшчасны жаночы лёс), рабіны, іншыя народныя архетыпы.\\
-У паэзіі Я. Янішчыц, пачынаючы з першай кнігі, створана цэлая галерэя выдатных партрэтаў землякоў ("[[bellit>яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-у-бабулі-паланеі|У бабулі Паланеі]]", "Мама Марыя", "Дзед Сымон", "Нянечка Міла", "Сава і Мары", "Салдаткі", "Павел і Нікан" і інш.). Аб'ектывізаваныя героі гэтых вершаў маюць рэальных прататыпаў, многія з якіх, напэўна, ужо адышлі з гэтага жыцця, але ўвекавечаны ў вершах Я. Янішчыц. Большасць лёсаў гэтых герояў абпалены вайной:
+У паэзіі Я. Янішчыц, пачынаючы з першай кнігі, створана цэлая галерэя выдатных партрэтаў землякоў ("[[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-у-бабулі-паланеі|У бабулі Паланеі]]", "Мама Марыя", "Дзед Сымон", "Нянечка Міла", "Сава і Мары", "Салдаткі", "Павел і Нікан" і інш.). Аб'ектывізаваныя героі гэтых вершаў маюць рэальных прататыпаў, многія з якіх, напэўна, ужо адышлі з гэтага жыцця, але ўвекавечаны ў вершах Я. Янішчыц. Большасць лёсаў гэтых герояў абпалены вайной:
 Даль паднімуць, сон развеюць.\\
@@ Радок 49: / Радок 49: @@
 Вайна вызначыла і горкі ўдовін лёс сялянак, у характарах якіх Я. Янішчыц падкрэслівае дабрыню, вернасць і ахвярнасць як тыповыя рысы беларусак, у якіх "незваротным промнем зіхацяць %%//%% на пальцах скамяныя пярсцёнкі".\\
 На якія б тэмы ні пісала Я. Янішчыц, арыентацыя на народную мараль была для яе нязменнай. У тым ліку і ў інтымнай лірыцы, якая займае значную частку яе паэтычнага здабытку і высока ацэнена крытыкай: "Наогул інтымная лірыка Я. Янішчыц – адна з лепшых старонак беларускай паэзіі. У ёй найбольш выразна люструецца незвычайная эманацыя святла, духоўнай энергіі творцы..." (Л. Гарэлік). Вобраз лірычнай гераіні інтымнай лірыкі Я. Янішчыц – гэта вобраз пяшчотнай, шчырай, ранімай, але гордай жанчыны.\\
-Каханне для Яўгеніі Янішчыц – сляза і светлая, і трагічная. У першым зборніку яно светла рамантызавалася і асэнсоўвалася як нязменная аснова свету, радасць, шчасце ([[bellit>яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-ты-пакліч-мяне-пазаві|"Ты пакліч мяне. Пазаві..."]], "Разлука ўпала на траву..."). Але ў наступных кнігах гэтая тэма гучыць шчымліва-балюча, нярэдка надрыўна.
+Каханне для Яўгеніі Янішчыц – сляза і светлая, і трагічная. У першым зборніку яно светла рамантызавалася і асэнсоўвалася як нязменная аснова свету, радасць, шчасце ([[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-ты-пакліч-мяне-пазаві|"Ты пакліч мяне. Пазаві..."]], "Разлука ўпала на траву..."). Але ў наступных кнігах гэтая тэма гучыць шчымліва-балюча, нярэдка надрыўна.
 Гэта, мілы мой, лёсу насмешка:\\
@@ Радок 90: / Радок 90: @@
 Інтымная лірыка Я. Янішчыц застаецца непераўзыдзенай вяршыняй беларускай паэзіі. "Праз далучэнне чытача да трагедыйнага пафасу творчасці Я. Янішчыц, праз супакутніцтва, суперажыванне адбываецца ачышчэнне, духоўнае ўзвышэнне асобы, спасціжэнне чалавечай экзістэнцыі і ўсведамленне чалавечага жыцця як найвялікшай каштоўнасці на зямлі".\\
-Асэнсоўваючы сутнасць паэзіі ў многіх сваіх вершах ("Паэт", "Слоў медзякі...", "А паэзія ўся ў невядомым...", "[[bellit>яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-падставіць-голасу-лісток|Падставіць голасу лісток...]]", "На голас ліры" і інш.), Я. Янішчыц сцвярджае высокае прадназначэнне паэта ў свеце і нібы папярэджвае маладых аб вялікай адказнасці за слова і той цане, якой прыходзіцца за яе плаціць творцу ўласным лёсам:
+Асэнсоўваючы сутнасць паэзіі ў многіх сваіх вершах ("Паэт", "Слоў медзякі...", "А паэзія ўся ў невядомым...", "[[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-падставіць-голасу-лісток|Падставіць голасу лісток...]]", "На голас ліры" і інш.), Я. Янішчыц сцвярджае высокае прадназначэнне паэта ў свеце і нібы папярэджвае маладых аб вялікай адказнасці за слова і той цане, якой прыходзіцца за яе плаціць творцу ўласным лёсам:
 Яна раптоўнаму куплету\\
@@ Радок 118: / Радок 118: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-прыедзь-у-край-мой-ціхі]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-прыедзь-у-край-мой-ціхі]]
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-ты-пакліч-мяне-пазаві]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-ты-пакліч-мяне-пазаві]]
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-каліна-зімы]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-каліна-зімы]]
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-свята-пірага]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-свята-пірага]]
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-мова]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/яўгенія-янішчыц-мова]]