Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:ян-чачот:ян-чачот-песні-і-балады [2025/08/23 15:45] – vedybeadmin
+++ творы:ян-чачот:ян-чачот-песні-і-балады [2025/08/23 15:58] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Ян Чачот — Песні і балады ======
-Зборнічак народных песняў 1846 г. выдання ў запісах Яна Чачота «Вясковыя песенькі з-пад Нёмана і Дзвіны, некаторыя [[slounik>прыказка|прыказкі]] на славянска-крывіцкай мове і яе самабытныя словы, з назіраннямі над гэтай мовай» (такая поўная назва зборніка) літаральна ашаламіў [[litpers>францішак-багушэвіч|Францішка Багушэвіча]].
+Зборнічак народных песняў 1846 г. выдання ў запісах Яна Чачота «Вясковыя песенькі з-пад Нёмана і Дзвіны, некаторыя [[слоўнік/прыказка|прыказкі]] на славянска-крывіцкай мове і яе самабытныя словы, з назіраннямі над гэтай мовай» (такая поўная назва зборніка) літаральна ашаламіў [[постаці/францішак-багушэвіч|Францішка Багушэвіча]].
 Асабліва ўразіла яго прадмова да песняў: што ні слова — то нібыта пра яго ці нават зварот да яго.
-[[litpers>ян-чачот|Ян Чачот]], разважаючы пра будучыню беларускай мовы, гаворыць пра неабходнасць укладання граматыкі і слоўнікаў: «Той, хто ўзяў бы сабе гэты клопат, заслужыў бы ўдзячнасць не толькі цяперашняга пакалення, але і больш пэўную ў будучым».
+[[постаці/ян-чачот|Ян Чачот]], разважаючы пра будучыню беларускай мовы, гаворыць пра неабходнасць укладання граматыкі і слоўнікаў: «Той, хто ўзяў бы сабе гэты клопат, заслужыў бы ўдзячнасць не толькі цяперашняга пакалення, але і больш пэўную ў будучым».
 Чачотава прадмова да зборніка народных песняў стала першай спробай зрабіць разгорнуты агляд асноўных моўных асаблівасцяў беларускіх гаворак.
@@ Радок 17: / Радок 17: @@
 Ян Чачот меў цудоўны талент паэта-песенніка. Яго вершы лёгка клаліся на музыку, бо ён быў надзвычай чуйны да мелодыкі слова. Яго песня «Прэч, прэч, сум, нудота..» — бадзёрая, аптымістычная. Яе вельмі любіла моладзь. Твор быў напісаны Чачотам, паводле яго слоў, на матыў песні «крывічан» (тэрмін Яна Чачота): «Сем дзён малаціла, шастак зарабіла...» Ахвотна спявала моладзь і яго іншыя песні, што былі створаны на матывы беларускіх народных песень: «Бяду сабе купіла да за свае грошы», «Як не бачу Петруся, то я з ветру валюся». Песні прызначаліся для паэтавай каханай — Зосі Малеўскай, дачкі рэктара Віленскага універсітэта; Зосю кахаў і [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/тамаш-зан|Тамаш Зан]]. Песні гэтыя Зося выконвала на фартэпіяна, яны заўсёды сустракаліся віленскай моладдзю на вечарынах бурнымі воплескамі, а самога аўтара падымалі «на ўра», асабліва за тыя песні, што былі напісаны ім па-беларуску.
-Сваё захапленне песнямі Яна Чачота выказаў [[litpers>адам-міцкевіч|Адам Міцкевіч]] у лісце 27 лістапада 1819 г.: «Што мяне... узрадавала — прызнаюся табе па-філамацку — гэта твае песні, я бачу ў іх агромністы і хуткі прагрэс з часу твайго ўступлення на пісьменніцкую дарогу. Лёгкасць ды прытым агонь... пераўзышлі нават тыя надзеі, якія я ўскладаў на цябе. Прэч з дарогі, Заны, прэч, Адамы! Не лянуйся, калі ласка, ты пішаш усё лепш...»
+Сваё захапленне песнямі Яна Чачота выказаў [[постаці/адам-міцкевіч|Адам Міцкевіч]] у лісце 27 лістапада 1819 г.: «Што мяне... узрадавала — прызнаюся табе па-філамацку — гэта твае песні, я бачу ў іх агромністы і хуткі прагрэс з часу твайго ўступлення на пісьменніцкую дарогу. Лёгкасць ды прытым агонь... пераўзышлі нават тыя надзеі, якія я ўскладаў на цябе. Прэч з дарогі, Заны, прэч, Адамы! Не лянуйся, калі ласка, ты пішаш усё лепш...»
-Песні Чачот піша на беларускай мове нават у вязніцы, куды трапляе разам з іншымі [[slounik>філаматы|філаматамі]]. Паводле ўспамінаў сучаснікаў, Чачот пасля абвяшчэння яму прысуду спяваў сваю песню:
+Песні Чачот піша на беларускай мове нават у вязніцы, куды трапляе разам з іншымі [[слоўнік/філаматы|філаматамі]]. Паводле ўспамінаў сучаснікаў, Чачот пасля абвяшчэння яму прысуду спяваў сваю песню:
 Да лятуць, лятуць да дзікія гусі,
@@ Радок 87: / Радок 87: @@
 («Гэй, малойцы!»)
-Да нас дайшло няшмат беларускамоўных твораў Чачота (каля 30 вершаў, змешчаных у шасці тамах беларускіх народных песень). Бясспрэчна, самую большую каштоўнасць з яго спадчыны ўяўляе менавіта [[slounik>фалькларыстыка|фалькларыстыка]]. У беларускай фалькларыстыцы Ян Чачот — «постаць, можна сказаць, першай велічыні... Гэта быў сапраўдны подзвіг паэта-фалькларыста», — сцвярджае К. Цвірка.
+Да нас дайшло няшмат беларускамоўных твораў Чачота (каля 30 вершаў, змешчаных у шасці тамах беларускіх народных песень). Бясспрэчна, самую большую каштоўнасць з яго спадчыны ўяўляе менавіта [[слоўнік/фалькларыстыка|фалькларыстыка]]. У беларускай фалькларыстыцы Ян Чачот — «постаць, можна сказаць, першай велічыні... Гэта быў сапраўдны подзвіг паэта-фалькларыста», — сцвярджае К. Цвірка.
 З літаратурнай спадчыны Яна Чачота вялікую каштоўнасць уяўляюць і яго балады, напісаныя на польскай мове. Сучаснаму чытачу яны вядомы ў выдатным перакладзе на родную мову Уладзіміра Мархеля.
@@ Радок 127: / Радок 127: @@
   * [[творы/ян-чачот/ян-чачот-о-ты-край-мой-нешчаслівы]]
   * [[творы/ян-чачот/ян-чачот-яжовыя-імяніны]]
-  * [[litpers>ян-чачот]]
+  * [[постаці/ян-чачот]]