Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:ян-баршчэўскі:ян-баршчэўскі-шляхціц-завальня-або-белар [2025/08/23 15:45] – vedybeadmin
+++ творы:ян-баршчэўскі:ян-баршчэўскі-шляхціц-завальня-або-белар [2025/08/23 15:58] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 Выдавец «Шляхціца Завальні...» [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/рамуальд-падбярэскі|Рамуальд Падбярэскі]] назваў гэты твор фантазіяй аўтара, сатканай «на аснове нацыянальных колераў». Ён падкрэсліваў сувязь твора «з духам і паэзіяй народа, адкуль выйшлі і гісторыя, і літаратура, і мова».
-Многія крытыкі і даследчыкі творчасці [[litpers>ян-баршчэўскі|Яна Баршчэўскага]] настойліва даводзяць пра аналогію фантастычных апавяданняў з арабскімі народнымі казкамі «Тысяча і адна ноч». У прыватным лісце ксяндза Ігната Галаванскага да крытыка Міхала Грабоўскага гаворыцца: «А будзе гэта збор апавяданняў, накшталт «Тысячы і адной ночы», але з далёка лепшаю завязкаю, бо яна ўзята з рэчаіснасці». Спалучэнне рэальнага і фантастычнага, умоўнага — адметнасць «Шляхціца Завальні...» як рамантычнага твора.
+Многія крытыкі і даследчыкі творчасці [[постаці/ян-баршчэўскі|Яна Баршчэўскага]] настойліва даводзяць пра аналогію фантастычных апавяданняў з арабскімі народнымі казкамі «Тысяча і адна ноч». У прыватным лісце ксяндза Ігната Галаванскага да крытыка Міхала Грабоўскага гаворыцца: «А будзе гэта збор апавяданняў, накшталт «Тысячы і адной ночы», але з далёка лепшаю завязкаю, бо яна ўзята з рэчаіснасці». Спалучэнне рэальнага і фантастычнага, умоўнага — адметнасць «Шляхціца Завальні...» як рамантычнага твора.
 Рамантызм — напрамак у літаратуры першай паловы XІX ст. Прынцыпы рамантызму вымагаюць ад пісьменніка звароту да гісторыі, фальклору, увагі да ўнутранага свету герояў — асобаў незвычайных, моцных, якія выпрабоўваюцца незвычайнымі, экстрэмальнымі і звышэкстрэмальнымі сітуацыямі выбару. Мэта пісьменнікаў-рамантыкаў не адлюстраванне рэчаіснасці, а выяўленне сваіх пачуццяў і адносін да яе.
-Параўнанне «Шляхціца Завальні...» з арабскімі народнымі казкамі, безумоўна, робіць гонар аднаму з самых нацыянальных твораў бела-рускай літаратуры, бо арабскія народныя казкі лічацца найбольш дасканалымі ў мастацкіх адносінах. І ў творы Яна Баршчэўскага мастацкасць таксама дасягаецца ўвасабленнем нацыянальнага праз умоўнасці (найперш займальнасць і [[slounik>алегорыя|алегорыю]]) высокага ўзроўню. і ўсё ж сам Ян Баршчэўскі не менш настойліва падкрэсліваў адметнасць свайго твора ў параўнанні з такімі, хай сабе і шэдэўрамі, як «Іліяда» Гамера ці арабскія казкі. З захапленнем слухаючы грэчаскія міфы ў пераказе Янкі, усведамляючы і чэрпаючы асалоду ад іх умоўнасцей, шляхціц Завальня паўтараў некалькі разоў: «Хоць ён быў і паганін, ды якое шляхетнае пачуццё і любасць да бацькоў — ісці ў такое небяспечнае месца. Але якая ў іх дзіўная вера, у нас душачкі збавёныя ідуць у неба, а яны сабе прыдумалі нябеснае валадарства так глыбока над зямлёй. Дзіўная рэч!»
+Параўнанне «Шляхціца Завальні...» з арабскімі народнымі казкамі, безумоўна, робіць гонар аднаму з самых нацыянальных твораў бела-рускай літаратуры, бо арабскія народныя казкі лічацца найбольш дасканалымі ў мастацкіх адносінах. І ў творы Яна Баршчэўскага мастацкасць таксама дасягаецца ўвасабленнем нацыянальнага праз умоўнасці (найперш займальнасць і [[слоўнік/алегорыя|алегорыю]]) высокага ўзроўню. і ўсё ж сам Ян Баршчэўскі не менш настойліва падкрэсліваў адметнасць свайго твора ў параўнанні з такімі, хай сабе і шэдэўрамі, як «Іліяда» Гамера ці арабскія казкі. З захапленнем слухаючы грэчаскія міфы ў пераказе Янкі, усведамляючы і чэрпаючы асалоду ад іх умоўнасцей, шляхціц Завальня паўтараў некалькі разоў: «Хоць ён быў і паганін, ды якое шляхетнае пачуццё і любасць да бацькоў — ісці ў такое небяспечнае месца. Але якая ў іх дзіўная вера, у нас душачкі збавёныя ідуць у неба, а яны сабе прыдумалі нябеснае валадарства так глыбока над зямлёй. Дзіўная рэч!»
 І арабскія казкі, і фантастычныя апавяданні Яна Баршчэўскага сталі сусветнымі шэдэўрамі, таму што яны — мастацкае ўвасабленне нацыянальнай веры, толькі першыя — ісламу, а другія — хрысціянскай.
-«Шляхетны той чалавек, які, жывучы на гэтым свеце, слухае адно загады Божыя», — такі [[slounik>лейтматыў|лейтматыў]] твора.
+«Шляхетны той чалавек, які, жывучы на гэтым свеце, слухае адно загады Божыя», — такі [[слоўнік/лейтматыў|лейтматыў]] твора.
-Усімі апавяданнямі пісьменнік сцвярджае закон вечнасці, што за ўсё давядзецца плаціць. За злачынствы, зухаватыя ўчынкі, пошукі заклятых скарбаў і лёгкага хлеба, хаўрус з нячысцікам — вялікая плата: загубленая душа і страта спакою. «Памучыў людзей — адкажа перад Богам». За дабро, «за дарункі зямныя набываем спакой сумлення і надзею на добрую будучыню», сцвярджае Ян Баршчэўскі. Бацька шляхціца Завальні, выпраўляючы яго некалі ў свет, наказваў зарабляць на кавалак хлеба, быць пачцівым, любіць бліжняга і жыць у згодзе з людзьмі, а як сустрэнуцца непрыемнасці — трываць, быць верным і працавітым: «Памятай заўсёды такую [[slounik>прыказка|прыказку]]: як сабе пасцелеш — так і выспішся».
+Усімі апавяданнямі пісьменнік сцвярджае закон вечнасці, што за ўсё давядзецца плаціць. За злачынствы, зухаватыя ўчынкі, пошукі заклятых скарбаў і лёгкага хлеба, хаўрус з нячысцікам — вялікая плата: загубленая душа і страта спакою. «Памучыў людзей — адкажа перад Богам». За дабро, «за дарункі зямныя набываем спакой сумлення і надзею на добрую будучыню», сцвярджае Ян Баршчэўскі. Бацька шляхціца Завальні, выпраўляючы яго некалі ў свет, наказваў зарабляць на кавалак хлеба, быць пачцівым, любіць бліжняга і жыць у згодзе з людзьмі, а як сустрэнуцца непрыемнасці — трываць, быць верным і працавітым: «Памятай заўсёды такую [[слоўнік/прыказка|прыказку]]: як сабе пасцелеш — так і выспішся».
 З усіх чалавечых заганаў «найбольш супярэчыць рэлігіі і агідная Богу — помста. Ёю не супакоіш пакуты». Не «око за око и зуб за зуб», а міласэрнасць, дабрыню, любоў сцвярджае і наша вера, і апавяданні Баршчэўскага. Таму яны такія гуманістычныя, у іх няма, як у арабскіх казках, жудасных сцэн катавання за здраду ці іншыя правіннасці. Грэшнік знікае, пра яго ніхто больш нічога не чуе. Выплакала ўсе вочы, бачачы пакуты і слёзы сваёй дачкі па мужу, чараўніца Арына (а чараўніцтва, паводле хрысціянскай рэлігіі, вялікі грэх) і «заручылася з зямлёй» ([[творы/ян-баршчэўскі/зухаватыя-ўчынкі-шляхціц-завальня|«Зухаватыя ўчынкі»]]).