Цэнтральнай праблемай твора Яна Баршчэўскага з'яўляецца праблема шчасця. Яго героі апантаны прагай шчасця і знаходзяцца ў вечным пошуку яго. Кожны разумее шчасце па-свойму; пра гэта яны спрачаюцца не толькі адзін з адным, але нярэдка і самі з сабой, адмаўляючыся ад свайго першапачатковага разумення шчасця.

Шчасце — гэта шанец, удача, лёгкае жыццё і багацце, лічаць Карпа («Пра чарнакніжніка і пра цмока…»), Сямён («Вужыная карона»), Альберт («Вогненныя духі»).

І ўсё ж: «меў Карпа грошы, меў і павагу, але ж ці ў гэтым шчасце?»

І Сямён прыйшоў да пераканання, што найвялікшае шчасце — каханне, яно натхніла яго на барацьбу з нячысцікам і адмаўленне ад багацця; і Альберт не змог купіць спакою ні за якія скарбы.

Шчасце — быць вышэй за ўсіх, лічыць Васіль («Зухаватыя ўчынкі»), але ўсе ад яго адвярнуліся…

«Жыць так, як хочаш, нічога сабе не забараняючы, — вось пра што я мару», — жыццёвае крэда Люцэфугі.

Разуменне шчасця з'яўляецца меркай духоўнасці ўсіх герояў Яна Баршчэўскага і адначасова вызначае іх сутнасць і іх жыццёвыя шляхі, нават лёс.

Усіх герояў фантастычных апавяданняў радніць тое, што да канчатковага ўсведамлення шчасця яны прыходзяць у выніку расчаравання, пераацэнкі каштоўнасцей і эвалюцыі душы. Дорага заплацілі ўсе героі за памылковасць сваіх думак, за сваю, прыдуманую імі праўду, бо праўда на ўсіх адна — праўда веры: «Пакінь памылкі свае, вер так, як верылі твае бацькі. Яны жылі шчасліва і спакойна; іх простая вера заслужыла ўзнагароду. Якая ж праўда вышэйшая за праўду веры?»

• ян-баршчэўскі/ян-баршчэўскі-шляхціц-завальня-або-белар
• ян-баршчэўскі/ян-баршчэўскі-пра-ўваскрэсенне-душы-і-пе
• ян-баршчэўскі/ян-баршчэўскі-шляхціц-завальня-або-белар-75
• ян-баршчэўскі/шляхціц-завальня-або-беларусь-у-фантасты
• ян-баршчэўскі/ян-баршчэўскі-назначэнне-фантастычнага-ў