Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:янка-лучына:творчасць-янкі-лучыны [2025/08/22 11:11] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:янка-лучына:творчасць-янкі-лучыны [2025/08/23 15:58] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Творчасць Янкі Лучыны ======
-[[bellit>францішак-багушэвіч/творчасць-францішка-багушэвіча|Францішак Багушэвіч]] у прадмове да зборніка «Смык беларускі» так пісаў пра сваё імкненне стварыць цэлую «музыку», г. зн. дасканала развітую літаратуру: «Смык ёсць, а хто-небудзь скрыпку, можа, даробіць, а там была «Дудка» — вось мы і зробім музыку». Мара [[litpers>францішак-багушэвіч|Францішка Багушэвіча]] здзейснілася. Яго сучаснікі, прадстаўнікі ідэйна-эстэтычнай школы, створанай ім, развілі і дапоўнілі творчыя прынцыпы заснавальніка метаду крытычнага рэалізму ў беларускай літаратуры. Яркім доказам таму з'яўляецца паэзія [[litpers>янка-лучына|Янкі Лучыны (Івана Люцыянавіча Неслухоўскага]], 1851-1897).
+[[творы/францішак-багушэвіч/творчасць-францішка-багушэвіча|Францішак Багушэвіч]] у прадмове да зборніка «Смык беларускі» так пісаў пра сваё імкненне стварыць цэлую «музыку», г. зн. дасканала развітую літаратуру: «Смык ёсць, а хто-небудзь скрыпку, можа, даробіць, а там была «Дудка» — вось мы і зробім музыку». Мара [[постаці/францішак-багушэвіч|Францішка Багушэвіча]] здзейснілася. Яго сучаснікі, прадстаўнікі ідэйна-эстэтычнай школы, створанай ім, развілі і дапоўнілі творчыя прынцыпы заснавальніка метаду крытычнага рэалізму ў беларускай літаратуры. Яркім доказам таму з'яўляецца паэзія [[постаці/янка-лучына|Янкі Лучыны (Івана Люцыянавіча Неслухоўскага]], 1851-1897).
 Уступаючы Багушэвічу ў мастацкім дары, у глыбіні абагульнення, Янка Лучына тым не менш пайшоў далей за яго. Багушэвіч выкрываў і абвінавачваў «д'ябальскую» рэчаіснасць, аднак станоўчы ідэал яго толькі акрэсліваўся. У Лучыны пафас адмаўлення і сцвярджэння, дзень і святло ўжо больш ураўнаважаны, чым у Багушэвіча. Э. Дарашэвіч і У. Конан у «Нарысах гісторыі эстэтычнай думкі Беларусі» адзначаюць, што Лучына глянуў на народнае жыццё шырэй — з пазіцый не толькі сялянства, але і дэмакратычнай інтэлігенцыі.
@@ Радок 17: / Радок 17: @@
 Усё сваё жыццё Янка Лучына быў звязаны з тэхнікай, многа сіл аддаў тэхнічнаму прагрэсу краіны, але сваімі думкамі і спадзяваннямі быў у вёсцы, сярод сялян, якіх шчыра любіў. Яго паэзія славіла людзей працы, выкрывала крывасмокаў («Каршун»).
-Паэт пісаў на трох мовах: беларускай, польскай і рускай. Ім зроблены пераклады на беларускую мову вершаў [[bellit>уладзіслаў-сыракомля/уладзіслаў-сыракомля|Уладзіслава Сыракомлі]] «Горсть пшеницы», «Ямщик», «Аист», «Не я пою — народ божий», а на рускую мову — яго [[slounik>гавэнда|гавэнды]] «Воскресение».
+Паэт пісаў на трох мовах: беларускай, польскай і рускай. Ім зроблены пераклады на беларускую мову вершаў [[творы/уладзіслаў-сыракомля/уладзіслаў-сыракомля|Уладзіслава Сыракомлі]] «Горсть пшеницы», «Ямщик», «Аист», «Не я пою — народ божий», а на рускую мову — яго [[слоўнік/гавэнда|гавэнды]] «Воскресение».
 Усе памкненні і мары Янкі Лучыны былі звязаны з Беларуссю. Пра яе ён з тугою думаў сярод горных вяршынь Каўказа («Велічная карціна»),
-Паэт-патрыёт страсна любіў сваю радзіму — хай і бедную, забраную, але блізкую і дарагую сэрцу, якую нельга прамяняць ні на што ў свеце ([[bellit>янка-лучына/янка-лучына-роднай-старонцы|«Роднай старонцы»]]). Лучынаўскія апісанні прыроды ў большасці [[slounik>алегорыя|алегарычныя]]. Цэнзурны гнёт прымушаў паэта звяртацца да эзопаўскай мовы. Вясна, рунь у Лучыны — сімвал абуджэння, а зіма, хмары, мароз — вобразнае выяўленне сіл, варожых народу:
+Паэт-патрыёт страсна любіў сваю радзіму — хай і бедную, забраную, але блізкую і дарагую сэрцу, якую нельга прамяняць ні на што ў свеце ([[творы/янка-лучына/янка-лучына-роднай-старонцы|«Роднай старонцы»]]). Лучынаўскія апісанні прыроды ў большасці [[слоўнік/алегорыя|алегарычныя]]. Цэнзурны гнёт прымушаў паэта звяртацца да эзопаўскай мовы. Вясна, рунь у Лучыны — сімвал абуджэння, а зіма, хмары, мароз — вобразнае выяўленне сіл, варожых народу:
 Хоць бы раз без цябе зарунець бы палям,
@@ Радок 41: / Радок 41: @@
 Добраю доляй — доляй шчасліваю!..
-Сінтэз рэалістычнага і рамантычнага з яго алегарычнасцю і сімвалічнасцю, эпічнага з філасофска-лірычным у творчасці Янкі Лучыны асабліва выявіліся ў польскамоўнай паэме «[[bellit>янка-лучына/янка-лучына-паляўнічыя-акварэлькі-з-пале|Паляўнічыя акварэлькі з Палесся]]».
+Сінтэз рэалістычнага і рамантычнага з яго алегарычнасцю і сімвалічнасцю, эпічнага з філасофска-лірычным у творчасці Янкі Лучыны асабліва выявіліся ў польскамоўнай паэме «[[творы/янка-лучына/янка-лучына-паляўнічыя-акварэлькі-з-пале|Паляўнічыя акварэлькі з Палесся]]».
 Першая частка паэмы — уступ — пабудавана на спрэчцы паміж панічом-апавядальнікам і паляўнічым Грышкам:
@@ Радок 51: / Радок 51: @@
 Прадмет «дыспуту» двух галоўных герояў лірыка-эпічнай паэмы — наступствы ў сувязі з пабудовай чыгункі праз Палессе. Стары паляўнічы папярэджвае, што парушыцца гармонія чалавека і прыроды.
-Грышка, «дзіця прыроды вольнага Палесся», сам жыве ў гармоніі з прыродай і людзьмі, а чыгунка ў запаведных лясах, паводле яго перакананняў, прывядзе не толькі да таго, што «знікне звер у нас, але й глушэц...». Апавядальніка-паніча заваблівае перспектыва шчасця для нашчадкаў, якія «за стол шырокі сядуць у бяседзе братняй» і «нарэшце скажуць: «Шчасце і да нас прыйшло!» Апавядальнік таму і заклікае Грышку паверыць шчыра, «Шапенгаўэру на зло», што «глухі, патрыярхальны край адновіцца». Сюжэт і кампазіцыя паэмы, прыём [[slounik>рэтраспекцыя|рэтраспекцыі]] (зварот у мінулае) спрыяюць выяўленню аўтарскай думкі, што «відок той брыдкі там, дзе прыроду глуміць прагны чалавек». Час вызначыў, хто меў рацыю ў даўнім дыспуце: спраўдзіліся самыя песімістычныя прадказанні мудрага паляўнічага:
+Грышка, «дзіця прыроды вольнага Палесся», сам жыве ў гармоніі з прыродай і людзьмі, а чыгунка ў запаведных лясах, паводле яго перакананняў, прывядзе не толькі да таго, што «знікне звер у нас, але й глушэц...». Апавядальніка-паніча заваблівае перспектыва шчасця для нашчадкаў, якія «за стол шырокі сядуць у бяседзе братняй» і «нарэшце скажуць: «Шчасце і да нас прыйшло!» Апавядальнік таму і заклікае Грышку паверыць шчыра, «Шапенгаўэру на зло», што «глухі, патрыярхальны край адновіцца». Сюжэт і кампазіцыя паэмы, прыём [[слоўнік/рэтраспекцыя|рэтраспекцыі]] (зварот у мінулае) спрыяюць выяўленню аўтарскай думкі, што «відок той брыдкі там, дзе прыроду глуміць прагны чалавек». Час вызначыў, хто меў рацыю ў даўнім дыспуце: спраўдзіліся самыя песімістычныя прадказанні мудрага паляўнічага:
 ...Дзе лясы?.. Ці ж край той самы?
@@ Радок 65: / Радок 65: @@
 Пустэча, могільнік!..
-«Паляўнічыя акварэлькі з Палесся», як і «[[bellit>мікола-гусоўскі/мікола-гусоўскі-песня-пра-зубра|Песня пра зубра]]» М. Гусоўскага, сталі гімнам роднаму краю, паэтызацыяй чалавечага духу.
+«Паляўнічыя акварэлькі з Палесся», як і «[[творы/мікола-гусоўскі/мікола-гусоўскі-песня-пра-зубра|Песня пра зубра]]» М. Гусоўскага, сталі гімнам роднаму краю, паэтызацыяй чалавечага духу.
 Галоўны герой паэмы ўвасабляе самыя лепшыя нацыянальныя якасці беларуса: любоў да роднай зямлі, мудрасць, клопат пра будучыню — лёс сваіх унукаў, сілу, цярпенне, мужнасць і адвагу. У маладосці Грышка рызыкаваў сваім жыццём у адзінаборстве з параненым мядзведзем дзеля таго, каб выратаваць ад галоднай смерці сям'ю сваёй каханай. Гэты Грышкаў бунт супраць абставін, выклік лесу моцна ўразіў паноў. І яны ў складчыну аказалі дапамогу схварэламу люду, які жыў толькі тым, што «кару... дралі з дрэва», — і «вясны няшчасны дачакаўся люд». Ужо будучы старым, Грышка прыйшоў да пана выпрасіць пораху, каб паквітацца з мядзведзем (раздзел «Стары ляснічы» перакладзены аўтарам на беларускую мову), але адмовіўся ад панскай стрэльбы. І Грышка даказаў-такі, што «ні Богу, ні людзям хлусіць не думаў», — улажыў мядзведзя са сваёй старой стрэльбы.
@@ Радок 79: / Радок 79: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>янка-лучына/янка-лучына-дзень-за-днём]]
+  * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-дзень-за-днём]]
-  * [[bellit>янка-лучына/янка-лучына-стары-ляснік]]
+  * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-стары-ляснік]]
-  * [[bellit>янка-лучына/янка-лучына-што-думае-янка-везучы-дровы-]]
+  * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-што-думае-янка-везучы-дровы-]]
-  * [[bellit>янка-лучына/янка-лучына-роднай-старонцы]]
+  * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-роднай-старонцы]]
-  * [[bellit>янка-лучына/янка-лучына-вясна]]
+  * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-вясна]]