Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:янка-купала:янка-купала-пясняр-беларускага-народа [2025/08/23 15:48] – vedybeadmin
+++ творы:янка-купала:янка-купала-пясняр-беларускага-народа [2025/08/23 16:04] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 19: / Радок 19: @@
 Пісаць вершы Янка Купала пачаў рана, але пачаткам літаратурнай дзейнасці лічыцца 1905 год , калі ў прагрэсіўнай рускай газеце «Северо-Западный край» з'явіўся яго першы верш «[[творы/янка-купала/янка-купала-мужык|Мужык]]», адкрыўшы тым самым талент такой велічыні, якога не ведала яшчэ беларуская літаратура.
-Велізарная заслуга Янкі Купалы, які ўвабраў у сваю творчасць лепшыя традыцыі папярэднікаў — [[litpers>францішак-багушэвіч|Францішка Багушэвіча]], [[litpers>алаіза-пашкевіч-цётка|Цёткі]], у тым, што «мужыцкая» тэма загучала ў яго творах як агульнанацыянальная і агульначалавечая. Ніхто да яго з такой сілай голасу не сказаў «на свет цэлы» пра наша імкненне і права «людзьмі звацца», а пазней і пра тое, што «і беларус можа змясціцца ў сям'і нялічанай славян», што «жыў беларус — і будзе жыць!».
+Велізарная заслуга Янкі Купалы, які ўвабраў у сваю творчасць лепшыя традыцыі папярэднікаў — [[постаці/францішак-багушэвіч|Францішка Багушэвіча]], [[постаці/алаіза-пашкевіч-цётка|Цёткі]], у тым, што «мужыцкая» тэма загучала ў яго творах як агульнанацыянальная і агульначалавечая. Ніхто да яго з такой сілай голасу не сказаў «на свет цэлы» пра наша імкненне і права «людзьмі звацца», а пазней і пра тое, што «і беларус можа змясціцца ў сям'і нялічанай славян», што «жыў беларус — і будзе жыць!».
 Ужо ў першым зборніку «Жалейка» (1908) намецілася, а ў наступных зборніках («Гусляр», 1910; «Шляхам жыцця», 1913), у шматлікіх паэмах з незвычайнай сілай выявілася рамантычнае светаўспрыманне паэта.
@@ Радок 25: / Радок 25: @@
  І самае адметнае ў яго творчым метадзе тое, што ў ім дзівосным чынам спалучыліся дзве плыні, дзве тэндэнцыі — глыбока рэалістычная і ярка рамантычная.
-Крытыка неаднаразова адзначала вельмі важную рысу купалаўскага верша — разнастайнасць і багацце рыпшу, гэтага жывога нерва паэзіі. «Незвычайная рытмічнасць — вось галоўная, магічная асаблівасць Купалы, — пісаў у 1914 г. [[litpers>максім-багдановіч|Максім Багдановіч]]. — Яго бурныя, імклівыя рытмы захапляюць, гіпнатызуюць чытача, не даюць яму затрымацца, апомніцца, палоняць яго сваёй уладай».
+Крытыка неаднаразова адзначала вельмі важную рысу купалаўскага верша — разнастайнасць і багацце рыпшу, гэтага жывога нерва паэзіі. «Незвычайная рытмічнасць — вось галоўная, магічная асаблівасць Купалы, — пісаў у 1914 г. [[постаці/максім-багдановіч|Максім Багдановіч]]. — Яго бурныя, імклівыя рытмы захапляюць, гіпнатызуюць чытача, не даюць яму затрымацца, апомніцца, палоняць яго сваёй уладай».
 Рытм для Купалы — не самамэта: ён прадыктаваны неабходнасцю творчага імкнення як мага паўней, дакладней перадаць плынь жыцця ва ўсёй яе зменлівасці, імклівасці і месцамі нават бурлівасці (верш «Там»):
@@ Радок 45: / Радок 45: @@
 Каб вораг вас не мог зламаць.
-Паэт здолеў дасягнуць гармоніі мелодыкі народнай песні са строгай вытанчанасцю класічнага верша. Верш Купалы элегічны, му-зычны, калі выяўляе сумны настрой [[slounik>вобраз-лірычнага-героя|лірычнага героя]]. Верш Купалы энергічны і пругкі, бунтоўны і палымяны, калі кліча на вялікі сход па Бацькаўшчыну. Лірычныя маналогі і звароты («Мужык», «Песняру-беларусу», «[[творы/янка-купала/янка-купала-мая-малітва|Мая малітва]]»), [[slounik>дыялог|дыялогі]] («А хто там ідзе?», «[[творы/янка-купала/янка-купала-сын-і-маці|Сын і маці]]»), выкрывальныя і бязлітасна іранічныя, нават саркастычныя водпаведзі («Слугам алтарным», «Ворагам беларушчыны», «Адповедзь», «Я не для вас...»), урачыстыя [[slounik>гімн|гімны]] («[[творы/янка-купала/янка-купала-маладая-беларусь|Маладая Беларусь]]», «[[творы/янка-купала/янка-купала-роднае-слова|Роднае слова]]»), заклікі («Там», «Час!») — выключна ўсе формы выяўлення душы багатай, чулай і чуйнай падуладны таленту песняра.
+Паэт здолеў дасягнуць гармоніі мелодыкі народнай песні са строгай вытанчанасцю класічнага верша. Верш Купалы элегічны, му-зычны, калі выяўляе сумны настрой [[слоўнік/вобраз-лірычнага-героя|лірычнага героя]]. Верш Купалы энергічны і пругкі, бунтоўны і палымяны, калі кліча на вялікі сход па Бацькаўшчыну. Лірычныя маналогі і звароты («Мужык», «Песняру-беларусу», «[[творы/янка-купала/янка-купала-мая-малітва|Мая малітва]]»), [[слоўнік/дыялог|дыялогі]] («А хто там ідзе?», «[[творы/янка-купала/янка-купала-сын-і-маці|Сын і маці]]»), выкрывальныя і бязлітасна іранічныя, нават саркастычныя водпаведзі («Слугам алтарным», «Ворагам беларушчыны», «Адповедзь», «Я не для вас...»), урачыстыя [[слоўнік/гімн|гімны]] («[[творы/янка-купала/янка-купала-маладая-беларусь|Маладая Беларусь]]», «[[творы/янка-купала/янка-купала-роднае-слова|Роднае слова]]»), заклікі («Там», «Час!») — выключна ўсе формы выяўлення душы багатай, чулай і чуйнай падуладны таленту песняра.
 -1913 гады — пецярбургскі перыяд жыцця і творчасці паэта. Усё напісанае паэтам за жыццё адзначана незвычайнай таленавітасцю. Але нельга не пагадзіцца з даследчыкамі яго творчасці, што пецярбургскі перыяд — яе вяршыня, самы плённы і па колькасці напісанага паэтам. Менавіта ў гэты перыяд выявіўся і яго эпічны дар, што лагічна вяло да паэмы, і дар драматурга.
@@ Радок 53: / Радок 53: @@
 У гэты перыяд у Пецярбургу выйшлі другі і трэці зборнікі яго паэзіі, напісаны дзве драматычныя паэмы «[[творы/янка-купала/янка-купала-сон-на-кургане|Сон на кургане]]», «На папасе» (першая драматычная паэма [[творы/янка-купала/янка-купала-адвечная-песня|«Адвечная песня»]] напісана яшчэ ў перыяд яго працы ў газеце «Наша ніва» ў 1908 г.), рамантычныя паэмы [[творы/янка-купала/янка-купала-курган|«Курган»]], [[творы/янка-купала/янка-купала-бандароўна|«Бандароўна»]], «[[творы/янка-купала/янка-купала-магіла-льва|Магіла льва]]», паэма-ідылія «[[творы/янка-купала/янка-купала-яна-і-я|Яна і я]]», п'есы «Паўлінка» і «Раскіданае гняздо» (а ўсіх драматычных твораў ім напісана чатыры; «Прымакі» ў 1923 г. І [[творы/янка-купала/янка-купала-тутэйшыя|«Тутэйшыя»]] ў 1922 г.)
-П'еса «Паўлінка», цесна звязаная з п'есамі [[litpers>вінцэнт-дунін-марцінкевіч|Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча]], была наватарскім творам і з'явілася этапным ва ўсёй беларускай драматургіі, бо ў ёй гарманічна спалучыліся [[slounik>змест-і-форма|змест і форма]]; відавочная і сацыяльна-палітычная сутнасць [[slounik>канфлікт|канфлікту]]. У драматургію прыйшоў новы герой з яго настойлівасцю ў імкненні да новага жыцця і рашучасцю ў барацьбе за асабістае шчасце, што з'яўляецца найважнейшымі рысамі характару Паўлінкі.
+П'еса «Паўлінка», цесна звязаная з п'есамі [[постаці/вінцэнт-дунін-марцінкевіч|Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча]], была наватарскім творам і з'явілася этапным ва ўсёй беларускай драматургіі, бо ў ёй гарманічна спалучыліся [[слоўнік/змест-і-форма|змест і форма]]; відавочная і сацыяльна-палітычная сутнасць [[слоўнік/канфлікт|канфлікту]]. У драматургію прыйшоў новы герой з яго настойлівасцю ў імкненні да новага жыцця і рашучасцю ў барацьбе за асабістае шчасце, што з'яўляецца найважнейшымі рысамі характару Паўлінкі.
 Эпічна-былінная паэма «Курган», легендарна-баладная «Магіла льва», песенна-лірычная «Бандароўна» засведчылі, што ў літаратуры нашай з'явіўся самы буйны, самы таленавіты рамантык і адзін з выдатных рэалістаў. Да яго яшчэ нікому не ўдалося падняць асобны факт з жыцця простага чалавека на вяршыню героіка-трагедыйнага гучання. Звярнуўшыся да нацыянальнага фальклору і паклаўшы фальклорнае ў аснову сюжэтаў паэм, ён здолеў захаваць характэрныя для рамантычнай паэмы асаблівасці.
@@ Радок 91: / Радок 91: @@
 ([[творы/янка-купала/янка-купала-і-прыйдзе|«І прыйдзе»]])
-Не толькі ідэяй нацыянальнага адраджэння, але і трывогай за суверэнітэт Бацькаўшчыны прасякнуты і яго зборнік «Спадчына» (1922), і [[slounik>трагікамедыя|трагікамедыя]] «Тутэйшыя» (1922). Спадзеў паэта на тое, што яго Беларусь нарэшце «сама сабе гаспадыня», засведчаны ў зборніку [[творы/янка-купала/янка-купала-безназоўнае|«Безназоўнае»]] (1925), куды ўвайшла аднайменная паэма. Самай ненавіснай для паэта была «пашана да пакут», самай страшнай бядой — страта волі. Перыяд беларусізацыі ўліў новыя сілы ў душу паэта, і ён паверыў, што гэта назаўсёды:
+Не толькі ідэяй нацыянальнага адраджэння, але і трывогай за суверэнітэт Бацькаўшчыны прасякнуты і яго зборнік «Спадчына» (1922), і [[слоўнік/трагікамедыя|трагікамедыя]] «Тутэйшыя» (1922). Спадзеў паэта на тое, што яго Беларусь нарэшце «сама сабе гаспадыня», засведчаны ў зборніку [[творы/янка-купала/янка-купала-безназоўнае|«Безназоўнае»]] (1925), куды ўвайшла аднайменная паэма. Самай ненавіснай для паэта была «пашана да пакут», самай страшнай бядой — страта волі. Перыяд беларусізацыі ўліў новыя сілы ў душу паэта, і ён паверыў, што гэта назаўсёды:
 Беларусь на куце
@@ Радок 105: / Радок 105: @@
 Аднак машына таталітарнай сістэмы паступова набірала абароты і кацілася да мілітарызацыі і гулагізацыі ўсяго жыцця.
-У 1930 г. было арыштавана 86 пісьменнікаў, у тым ліку [[litpers>вацлаў-ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]], [[litpers>сцяпан-некрашэвіч|Сцяпан Некрашэвіч]]... Адна за адной фабрыкаваліся справы. На чале міфічнай арганізацыі «Саюз вызвалення Беларусі» шчырым служакам таталітарнай сістэмы трэба было «паставіць» самага ўплывовага, самага аўтарытэтнага чалавека, каб справа атрымалася гучнай, эфектнай і адначасова сваімі маштабамі наводзіла жах на ўсіх астатніх. Выбар паў на Янку Купалу, які, паводле даносу тагачаснага са-кратара ЦК КП(б)Б Гея, «з'яўляўся ідэйным цэнтрам нацдэмаўскай контррэвалюцыі, што знайшло адлюстраванне і ў яго творчасці».
+У 1930 г. было арыштавана 86 пісьменнікаў, у тым ліку [[постаці/вацлаў-ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]], [[постаці/сцяпан-некрашэвіч|Сцяпан Некрашэвіч]]... Адна за адной фабрыкаваліся справы. На чале міфічнай арганізацыі «Саюз вызвалення Беларусі» шчырым служакам таталітарнай сістэмы трэба было «паставіць» самага ўплывовага, самага аўтарытэтнага чалавека, каб справа атрымалася гучнай, эфектнай і адначасова сваімі маштабамі наводзіла жах на ўсіх астатніх. Выбар паў на Янку Купалу, які, паводле даносу тагачаснага са-кратара ЦК КП(б)Б Гея, «з'яўляўся ідэйным цэнтрам нацдэмаўскай контррэвалюцыі, што знайшло адлюстраванне і ў яго творчасці».
 Вярнуўшыся дадому пасля чарговага допыту, не даўшы магчымасці органам ДПУ справакаваць сябе, ён у лістападзе 1930 г. зрабіў спробу самагубства.
@@ Радок 126: / Радок 126: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
   * [[творы/міхась-чарот/міхась-чарот-маладому-песняру]]
-  * [[textdiss>калыска-песняра]]
+  * [[ibdc.ped>калыска-песняра]]
   * [[творы/янка-купала/тэма-паэта-і-паэзіі-ў-творчасці-янкі-куп]]
   * [[творы/янка-купала/тэма-народнага-жыцця-і-любоў-да-радзімы-]]
-  * [[textdiss>вялікі-пясняр]]
+  * [[ibdc.ped>вялікі-пясняр]]