Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:язэп-пушча:творчасць-язэпа-пушчы [2025/08/23 15:54] – vedybeadmin
+++ творы:язэп-пушча:творчасць-язэпа-пушчы [2025/08/23 15:58] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 ====== Творчасць Язэпа Пушчы ======
 У канцы 20-х і пачатку 30-х гадоў у Савецкім Саюзе эканамічнае і культурнае жыццё пачало пераводзіцца на рэйкі жорсткага таталітарызму. Пачаліся беспадстаўныя рэпрэсіі. Многія пісьменнікі па фальшываму прысуду былі расстраляны, а іншыя, хто выжыў і вярнуўся, пасля шматгадовых пакут у страшных умовах сталінскіх ГУЛАГаў нібы нанова ўступяць у літаратуру.\\
-[[litpers>язэп-пушча|Язэп Пушча]] — прадстаўнік «вернутай» (рэпрэсіраванай) літаратуры. Тонкі лірык, эксперыментатар у галіне вобразнасці, рытмікі, мелодыкі, псіхолаг, які мог перадаць найтанчэйшыя псіхалагічныя зрухі чалавечай душы: «Раскаяннем сэрца ніяк не расчулю, Ад болю не рвецца, сціскаецца ў камень», па сіле трагедыйнага пачуцця, па захапленню імажынісцкай вобразнасцю амаль роўны любімаму ім Ясеніну (у аўтабіяграфіі ён прызнаваўся, што захапляўся творчасцю гэтага выдатнага мастака слова) — такім увайшоў пясняр у грамадскую свядомасць. Увайшоў, каб застацца мастаком слова з «неагульным выразам твару», наватарам, а ў асобных творах (паэма «Цень Консула» (1928), цыкл вершаў «Асеннія лісты», вершы са зборніка «Песні на руінах» (1929)) прарокам нялёгкай народнай будучыні.\\
+[[постаці/язэп-пушча|Язэп Пушча]] — прадстаўнік «вернутай» (рэпрэсіраванай) літаратуры. Тонкі лірык, эксперыментатар у галіне вобразнасці, рытмікі, мелодыкі, псіхолаг, які мог перадаць найтанчэйшыя псіхалагічныя зрухі чалавечай душы: «Раскаяннем сэрца ніяк не расчулю, Ад болю не рвецца, сціскаецца ў камень», па сіле трагедыйнага пачуцця, па захапленню імажынісцкай вобразнасцю амаль роўны любімаму ім Ясеніну (у аўтабіяграфіі ён прызнаваўся, што захапляўся творчасцю гэтага выдатнага мастака слова) — такім увайшоў пясняр у грамадскую свядомасць. Увайшоў, каб застацца мастаком слова з «неагульным выразам твару», наватарам, а ў асобных творах (паэма «Цень Консула» (1928), цыкл вершаў «Асеннія лісты», вершы са зборніка «Песні на руінах» (1929)) прарокам нялёгкай народнай будучыні.\\
-Раннія публікацыі ў друку з'яўляюцца ў 1922 г., і хутка выходзіць кніга лірыкі таленавітага майстра «Раніца рыкае». Першыя крокі творчасці звязаныя з дзейнасцю самага масавага літаратур-нага аб'яднання «[[слоўнік/маладняк|Маладняк]]», адным з арганізатараў і стваральнікаў якога разам з сябрам [[litpers>міхась-чарот|Міхасём Чаротам]], [[litpers>алесь-дудар|Алесем Дударом]], Анатолем Вольным і іншымі ён і становіцца. Тым часам даводзіцца працягваць вучобу ў БДУ (1925-1927), у Ленінградскім дзяржаўным універсітэце, пасля пераводу ў які ў 1929 г. закончыў чатыры курсы. Мяняецца жыццё, сталеюць погляды на задачы мастацтва, адзін за адным выходзяць зборнікі паэзіі «Vita» (1926), «Дні вясны» (1927), «Песні на руінах», якія сведчаць пра паглыбленні маральна-этычных і палітычна-сацыяльных уяўленняў іх аўтара ранняй пары. Адчуванне складанасці і неўладкаванасці чалавечага жыцця замяняе ружовую і светлую летуценнасць, стасункі да сябе, узрастаюць патрабаванні да мастацтва слова. Трывогай напаўняюцца многія творы — пра народ, Радзіму, адзіноцтва, пакуты душы. Паэт канфліктуе з былымі сваімі таварышамі-«маладнякоўцамі», уступае ў «[[слоўнік/узвышша|Узвышша]]», імкнецца ствараць наватарскае ў вобразна-выяўленчым плане мастацтва, павышае культуру творчасці, беручы за эталон пошукі Сяргея Ясеніна. Вулыарна-сацыялагічная крытыка накідваецца на яго ў ліку першых, вінаваціць ва ўсіх цяжкіх грахах: упадніцгве настрою, песімізме, дробнабуржуазнасці, прыклейвае яму ярлык нацдэма. Чорным павоем ахутваецца імя чалавека, які хацеў выказацца па-свойму, шчыра раскрыць прычыны разлому ў грамадскім жыцці і ўласнай душы. Аднак трагедыйны настрой расцэньваўся тады як злачынства.\\
+Раннія публікацыі ў друку з'яўляюцца ў 1922 г., і хутка выходзіць кніга лірыкі таленавітага майстра «Раніца рыкае». Першыя крокі творчасці звязаныя з дзейнасцю самага масавага літаратур-нага аб'яднання «[[слоўнік/маладняк|Маладняк]]», адным з арганізатараў і стваральнікаў якога разам з сябрам [[постаці/міхась-чарот|Міхасём Чаротам]], [[постаці/алесь-дудар|Алесем Дударом]], Анатолем Вольным і іншымі ён і становіцца. Тым часам даводзіцца працягваць вучобу ў БДУ (1925-1927), у Ленінградскім дзяржаўным універсітэце, пасля пераводу ў які ў 1929 г. закончыў чатыры курсы. Мяняецца жыццё, сталеюць погляды на задачы мастацтва, адзін за адным выходзяць зборнікі паэзіі «Vita» (1926), «Дні вясны» (1927), «Песні на руінах», якія сведчаць пра паглыбленні маральна-этычных і палітычна-сацыяльных уяўленняў іх аўтара ранняй пары. Адчуванне складанасці і неўладкаванасці чалавечага жыцця замяняе ружовую і светлую летуценнасць, стасункі да сябе, узрастаюць патрабаванні да мастацтва слова. Трывогай напаўняюцца многія творы — пра народ, Радзіму, адзіноцтва, пакуты душы. Паэт канфліктуе з былымі сваімі таварышамі-«маладнякоўцамі», уступае ў «[[слоўнік/узвышша|Узвышша]]», імкнецца ствараць наватарскае ў вобразна-выяўленчым плане мастацтва, павышае культуру творчасці, беручы за эталон пошукі Сяргея Ясеніна. Вулыарна-сацыялагічная крытыка накідваецца на яго ў ліку першых, вінаваціць ва ўсіх цяжкіх грахах: упадніцгве настрою, песімізме, дробнабуржуазнасці, прыклейвае яму ярлык нацдэма. Чорным павоем ахутваецца імя чалавека, які хацеў выказацца па-свойму, шчыра раскрыць прычыны разлому ў грамадскім жыцці і ўласнай душы. Аднак трагедыйны настрой расцэньваўся тады як злачынства.\\
 Ранні перыяд творчасці Язэпа Пушчы выразна пазначаны стылістычнымі канцэпцыямі «Маладняка», абвешчанай гэтым літаратурным аб'яднаннем дэкларацыяй на стварэнне ўрачыстай, радаснай песні сацыялістычнаму будаўніцтву, праявай новага ў жыцці. Але і ў межах літаратурна-тэарэтычных маладнякоўскіх установак паэзія юнака з Каралішчавіч вызначалася пэўнай адметнасцю. Вядома, у гэты перыяд у яго вершах пераважае «чыста» маладнякоўская вобразнасць.\\
-Аднак ўжо у гэты час Язэп Пушча пастаянна заглыбляецца у сферу інтымнага, асабістага, патаемнага і забароненага, паказвае агульнае праз канкрэтнае, індывідуальнае, асабіста перажытае. У яго няшмат вершаў на вытворчую тэматыку, якім аддавалі перавагу [[litpers>цішка-гартны|Цішка Гартны]], Міхась Чарот ды іншыя мастакі. Наадварот, ён лічыць сябе «паэтам лучын», «сынам дубровы круглалістай» і ўступае ў палеміку з фармальна-афіцыйнай урбаністычнай тэндэнцыяй у літаратуры як вынікам палітызаванага патрабавання паэтызаваць рабочы клас як вядучы клас грамадства:
+Аднак ўжо у гэты час Язэп Пушча пастаянна заглыбляецца у сферу інтымнага, асабістага, патаемнага і забароненага, паказвае агульнае праз канкрэтнае, індывідуальнае, асабіста перажытае. У яго няшмат вершаў на вытворчую тэматыку, якім аддавалі перавагу [[постаці/цішка-гартны|Цішка Гартны]], Міхась Чарот ды іншыя мастакі. Наадварот, ён лічыць сябе «паэтам лучын», «сынам дубровы круглалістай» і ўступае ў палеміку з фармальна-афіцыйнай урбаністычнай тэндэнцыяй у літаратуры як вынікам палітызаванага патрабавання паэтызаваць рабочы клас як вядучы клас грамадства:
 Жыццё ж бывае часта рубам, —\\
@@ Радок 36: / Радок 36: @@
 \\
 Кожны [[слоўнік/троп|троп]] — самамэтны, разлічаны на знешні эфект, на знешняе зрокавае ўспрыманне, на арнаментальнае аздабленне думкі пра тое, што паэту не хочацца сумаваць. Кожны [[слоўнік/эпітэт|эпітэт]] у вершы надзвычай цяжка суадносіцца з рэчаіснасцю: узнікаюць і згасаюць ледзь улоўныя сітуацыі, галоўная з якіх так і не прасвечваецца да канца. Цяжка ўявіць, напрыклад, што месяц — беланогі. «Аўсяна-зялёны» вечар — гэта яшчэ так-сяк. Зацемненасць — вынік толькі фармальнага, «экзатычнага», а не удумлівага, сур'ёзнага эксперыментатарства. Паэт заклікае паплавы «веснавеяцца», а песні — «закаласіцца». Адчуваецца, што ўсе сродкі мастацкай выразнасці ў ранняй паэзіі Язэпа Пушчы падпарадкаваны задачы стварэння вясковага каларыту, паказу незвычайнага, патаемнага, а часам і «стракатага» пейзажу. I ў дадзеным выпадку ўплыў Сяргея Ясеніна відавочны. Атрымліваецца амаль так, як і ў рускага паэта, але толькі з адной, вельмі істотнай розніцай: у Ясеніна падобны пейзаж з'яўляецца зусім натуральным у кантэксце яго «разломнага», трагедыйнага мыслення ў цэлым, адной з формаў раскрыцця лірычнага характару, а ў Пушчы за гэтым пейзажам слаба праглядваецца індывідуальны лірычны характар.\\
-Такім чынам, ужо на самым пачатку дарогі паэт адмаўляе прыземленае, натуралістычнае мастацтва. Дух пратэсту супроць традыцыйнага пісьма апаноўваў яго, штурхаў на пошукі новай літаратурнай вобразнасці, выяўленне дадатковых магчымасцей слова. Падобную асаблівасць яго індывідуальных пошукаў заўважыў тонкі знаўца літаратуры [[litpers>максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]]. Ён прыгадаў у сваім артыкуле «Беларуская літаратура пасля «Нашай нівы» прозвішча Язэпа Пушчы ў сувязі з імажынізмам: «Шуканне і навізна выявіліся ў беларускай літаратуры пасля Кастрычніка, найперш, у імажынізме. Але (...) беларускі імажынізм неяк сам сабою знік, як нешта асобнае, і перайшоў, напрыклад у Пушчы, у зусім здаровую і патрэбную творчасць арыгінальных слоў і вобразаў».\\
+Такім чынам, ужо на самым пачатку дарогі паэт адмаўляе прыземленае, натуралістычнае мастацтва. Дух пратэсту супроць традыцыйнага пісьма апаноўваў яго, штурхаў на пошукі новай літаратурнай вобразнасці, выяўленне дадатковых магчымасцей слова. Падобную асаблівасць яго індывідуальных пошукаў заўважыў тонкі знаўца літаратуры [[постаці/максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]]. Ён прыгадаў у сваім артыкуле «Беларуская літаратура пасля «Нашай нівы» прозвішча Язэпа Пушчы ў сувязі з імажынізмам: «Шуканне і навізна выявіліся ў беларускай літаратуры пасля Кастрычніка, найперш, у імажынізме. Але (...) беларускі імажынізм неяк сам сабою знік, як нешта асобнае, і перайшоў, напрыклад у Пушчы, у зусім здаровую і патрэбную творчасць арыгінальных слоў і вобразаў».\\
 Сапраўды, ранняя творчасць Язэпа Пушчы, асабліва зборнік «Раніца рыкае», поўніцца пошукам арыгінальных мастацкіх вобразаў-дэталяў, тропаў, пластычных і разам з тым поўных неадназначнага сэнсу малюнкаў. У многіх вершах адчуваецца эксперыментатарства, імкненне дабівацца філіграннай адточанасці і слова, і рытмікі, і гукавой арганізацыі верша. Самы ўлюбёны яго вобраз гэтай пары — вобраз раніцы:
@@ Радок 67: / Радок 67: @@
 У вершы побач стаяць абсалютна разнародныя радкі: пра незвычайную прыроду і звычайнага чалавека-працаўніка; пра «заплаканы променя вырыс», закілзанае ў шлеі сонца і песні жней; пра саху, якой араты песціць зусім рэальныя «гонейкі». Адчуваецца, што паэт свядома дэкларуе сваё непадабенства да іншых і надзвычай ганарыцца гэтым. Адсюль — уяўнае бунтарства і пратэстанцтва («мне чупрыны не хочацца звесіць»), жаданне ўбачыць у свеце нерэальнае, незвычайнае, што можа страчваць сувязь са сваёй прадметнай асновай.\\
 Такім чынам, ранняя лірыка Язэпа Пушчы цікавая найперш эксперыментальным пошукам магчымасці новых слоўна-выяўленчых сродкаў. Аднак гэты пошук не выходзіць далёка за межы знаёмых у паэзіі з'яваў і прадметаў. Аднак ім, бадай што, сілком нададзена дзіўная прыгажосць. Першы зборнік — у многім вучнёўскі, эксперыментальны і сведчыць пра тое, як самамэтны фармальны эксперымент можа не толькі станоўча, але і адмоўна адбівацца на паэзіі ў цэлым.\\
-Другі этап творчасці паэта ўмоўна можна вызначыць 1926-1927 гг. Яго творчасць набыла новыя адзнакі: сталейшым, глыбейшым стала мысленне, і ўвогуле ўзрасла роля аналітычнай думкі. Адчуванне радасці жыцця нібы прытупілася, мастак пачаў задумвацца над унутранай сутнасцю рэчаў, пераасэнсоўваць свае адносіны да свету і да сябе. У стылёвых і ідэйных адносінах узмацняюцца такія фактары, як натуральнае спалучэнне светлых і змрочных фарбаў, што ўласціва рэальнаму жыццю. Афарыстычнасць мацнее ад твора да твора, відавочная перавага вобразаў-дэталяў, што раскрываюць «пагранічны стан прыроды і душы», — вобраз раздарожжа, крыжа і ўкрыжавання, восені пахмурнай раніцы, сутоння і вечаровых прыцемкаў, узлесся, сумежжа паміж дабром і злом. Менавіта непазбежная пераходнасць духоўнага стану, спроба знайсці сябе ў шырокай (зямной, агульнапланетарнай, нават касмічнай) і вузкай (дом, сям'я, няўтульная, з камяніцамі гарадская вуліца) прасторы, у межах вялікага і малога часу (паводле формулы М. Бахціна) і выводзіць Язэпа Пушчу ў гэтыя гады на шлях суб'ектыўнай, індывідуалізаванай, незалежнай ад прынятых на той час сацыяльных пастулатаў творчасці. На гэты час паэт паступова адасабляецца ад «Маладняка», выходзіць з яго і разам з [[litpers>кандрат-крапіва|Кандратам Крапівой]], [[litpers>кузьма-чорны|Кузьмой Чорным]], [[litpers>уладзімір-дубоўка|Уладзімірам Дубоўкам]], [[litpers>адам-бабарэка|Адамам Бабарэкам]] стварае аб'яднанне «Узвышша», мэта якога — захаванне і памнажэнне папярэдне выпрацаваных традыцый, высокая культура творчасці, намаганні ў стварэнні высокага, сапраўднага, а не дылетанцкага мастацтва слова. Выпрацоўцы іншых, філасофска-паглыбленых поглядаў на рэчаіснасць спрыяла таксама і вучоба ў Ленінградскім дзяржаўным універсітэце, куды ён перавёўся з БДУ, дзе ўзровень інтэлектуальнага жыцця быў надзвычай высокім.\\
+Другі этап творчасці паэта ўмоўна можна вызначыць 1926-1927 гг. Яго творчасць набыла новыя адзнакі: сталейшым, глыбейшым стала мысленне, і ўвогуле ўзрасла роля аналітычнай думкі. Адчуванне радасці жыцця нібы прытупілася, мастак пачаў задумвацца над унутранай сутнасцю рэчаў, пераасэнсоўваць свае адносіны да свету і да сябе. У стылёвых і ідэйных адносінах узмацняюцца такія фактары, як натуральнае спалучэнне светлых і змрочных фарбаў, што ўласціва рэальнаму жыццю. Афарыстычнасць мацнее ад твора да твора, відавочная перавага вобразаў-дэталяў, што раскрываюць «пагранічны стан прыроды і душы», — вобраз раздарожжа, крыжа і ўкрыжавання, восені пахмурнай раніцы, сутоння і вечаровых прыцемкаў, узлесся, сумежжа паміж дабром і злом. Менавіта непазбежная пераходнасць духоўнага стану, спроба знайсці сябе ў шырокай (зямной, агульнапланетарнай, нават касмічнай) і вузкай (дом, сям'я, няўтульная, з камяніцамі гарадская вуліца) прасторы, у межах вялікага і малога часу (паводле формулы М. Бахціна) і выводзіць Язэпа Пушчу ў гэтыя гады на шлях суб'ектыўнай, індывідуалізаванай, незалежнай ад прынятых на той час сацыяльных пастулатаў творчасці. На гэты час паэт паступова адасабляецца ад «Маладняка», выходзіць з яго і разам з [[постаці/кандрат-крапіва|Кандратам Крапівой]], [[постаці/кузьма-чорны|Кузьмой Чорным]], [[постаці/уладзімір-дубоўка|Уладзімірам Дубоўкам]], [[постаці/адам-бабарэка|Адамам Бабарэкам]] стварае аб'яднанне «Узвышша», мэта якога — захаванне і памнажэнне папярэдне выпрацаваных традыцый, высокая культура творчасці, намаганні ў стварэнні высокага, сапраўднага, а не дылетанцкага мастацтва слова. Выпрацоўцы іншых, філасофска-паглыбленых поглядаў на рэчаіснасць спрыяла таксама і вучоба ў Ленінградскім дзяржаўным універсітэце, куды ён перавёўся з БДУ, дзе ўзровень інтэлектуальнага жыцця быў надзвычай высокім.\\
 Пераходны ад мажорнага ў цэлым да філасофска-аб'ектыўнага ў сваіх вытоках настрою двухгадовы перыяд творчасці Язэпа Пушчы складаюць творы са зборнікаў «Vita» і «Дні вясны». Першы ў перакладзе азначае «жыццё». Сам паэт у прадмове тлумачыць паходжанне назвы кнігі, якая з'явілася пасля сустрэчы ў траўні 1923 г. з паэтам Н. Чарнушэвічам і крытыкам А. Бабарэкам, калі сябрам захацелася вызначыць назву кірунку ў тагачаснай беларускай літаратуры, «разгадаць яе заўтра». «Кожны з нас больш-менш пагаджаўся, што чарговае яе заданне — сінтэз, СТРОЙНАЯ СУГУЧНАСЦЬ РАМАНТЫЗМУ ЖЫЦЦЯ З ЯГО РЭАЛІЗМАМ (вылучана ў Язэпа Пушчы), і гэта мы хацелі назваць словам «Vita» — жыццё — «вітавізм». Зборнік складаецца з чатырох раздзелаў — «Жыццё», «Мелодыі», «Сугучнасць» і «Нашы дні». Заўважаецца, што назвы адцягнена-філасофскія, яны арыентуюць чытача на ацэнку з'яў у святле вечных катэгорый. Роздумнасць выступае тут апанентам апісальнасці і выцясняе яе амаль канчаткова. Назіраецца дыктат думкі ў абсалютнай большасці твораў. Гэта відаць ужо з першага верша: «Жыццё! — суровасць і закон...», якім пачынаецца кніга. Паэт спрабуе даць у ім ацэнку жыццю, у якім спалучаюцца «суровасць» і «закон», яму мроіцца «сонцавейная сяўба», радасць, вясна. Ён шукае адзнакі «надрання эры» (зноў памежная сітуацыя, пераходны вобраз), але суровая рэальнасць разбівае яго ўражанні і прыніжае настрой. Калі ў першым паэтычным зборніку рамантычная мара і не менш рамантычная вера ў гармонію рэчаіснасці перамагалі, то ў другім яны нібы сутыкнуліся з рэальнай явай і спыніліся на палове дарогі, сталі на тым рубяжы, за якім здарыцца (крыху пазней) трагедыйны разлад мастака са светам, з людзьмі, з самім сабой — ранейшым.\\
 Раўнавага душы парушана. З'яўляюцца, паўтараюцца, узмацняюцца з твора ў твор сентэнцыі накшталт наступных: «прыйшоў з пакрыўджанай сям'і», «мой смех паранен», «у сэрцы холад, гнеў, у сэрцы смутак стыне». Парушэнне раўнавагі, адчуванне дысгармоніі жыцця нараджаюць у многіх вершах трагедыйнасць светаадчування. Яна ў сваю чаргу адлюстроўваецца ў малюнках прыроды, якіх раней мастак проста не заўважаў. У сувязі з гэтым надзвычай характэрны верш з цыкла «Мелодыі» — «Вечар асенні, вечар маўклівы»:
@@ Радок 206: / Радок 206: @@
 Многія з вершаў таго часу з'яўляюцца гімнамі, песнямі, заздраўнымі тостамі ў гонар вяртання на Радзіму, сустрэчы з сябрамі. Да сапраўднай, больш высокай у мастацкіх адносінах паэзіі «позні» Пушча прарываўся ў вершах аб роднай прыродзе, да якой ён дакрануўся пасля вяртання ў родны край і якую можа цяпер параўнаць з рускай і нават экзатычнай паўднёвай і сібірскай. У вершах падобнага тэматычнага зместу — «Кіпарысы» (1955), «Салавей», «Восень» (абодва — 1956), «[[творы/язэп-пушча/язэп-пушча-лета|Лета]]» (1957) — шмат яркіх мастацкіх дэталей. Асаблівасць прыродаапісальных твораў Пушчы натуральна вымагалі санетнай формы: іх у паэта некалькі дзесяткаў. Санеты не толькі аб прыгажосці прыроды, а і аб вернасці роднаму краю, неўміручасці працы і мастацтва. Высокі санетны строй спатрэбіўся паэту, як сам ён піша ў вершы «[[творы/язэп-пушча/язэп-пушча-буду-жыць|Буду жыць]]» (1957), дзеля таго, каб «выткаць родныя узоры», упрыгожыць «чало Радзімы» і тым самым абяссмерціць яе імя.\\
 Рысы гарманічнага стылю надзвычай выразна выяўляюцца ў вершы «Лета», напісаным таксама ў форме санета. З гэтага твора так і патыхае нейкай першазданнай свежасцю, светласцю. У ім ажываюць у рамантычным стылі навальніцы, пярун, бліскавіцы, паўстае з загарэлымі на сонцы шчокамі, як дзяўчына, лета — усё жыве, рухаецца, падобна чалавеку, пераліваецца фарбамі:\\
-Як і некаторыя іншыя беларускія паэты, высланыя на Поўнач і ў далёкую Сібір, у першую чаргу [[litpers>станіслаў-шушкевіч|Станіслаў Шушкевіч]], Мікола Хведаровіч, [[litpers>сяргей-грахоўскі|Сяргей Грахоўскі]], Язэп Пушча стварыў арыгінальную паэзію пра чужы для беларусаў экзатычны край — «Дзекабрыстам» (1933), «Шумі, уральская тайга» (1935). Самотны, далёка ад Радзімы, ён склаў песні «красе цудоўнай», перадаў тайзе і некранутай, неабсяжнай прыродзе прывітанне ад роднага краю. Даволі яркімі атрымаліся ў яго і вершы аб моры («На узмор'і», «Кіпарысы», «[[творы/язэп-пушча/язэп-пушча-мора|Мора]]» (усе — 1955). Многа ў іх ад пушкінскай велічы, легендарнасці, урачыстасці, нейкай унутранай засяроджанасці на галоўным — неабсяжнасці, шырыні і вечнасці марской стыхіі. Радкі з верша «Мора» адкладваюцца ў свядомасці не толькі словамі, а малюнкамі, больш таго — з аўтарскага апісання вымалёўваецца скульптурны партрэт прыроды і ўпісанага ў яе чалавека.\\
+Як і некаторыя іншыя беларускія паэты, высланыя на Поўнач і ў далёкую Сібір, у першую чаргу [[постаці/станіслаў-шушкевіч|Станіслаў Шушкевіч]], Мікола Хведаровіч, [[постаці/сяргей-грахоўскі|Сяргей Грахоўскі]], Язэп Пушча стварыў арыгінальную паэзію пра чужы для беларусаў экзатычны край — «Дзекабрыстам» (1933), «Шумі, уральская тайга» (1935). Самотны, далёка ад Радзімы, ён склаў песні «красе цудоўнай», перадаў тайзе і некранутай, неабсяжнай прыродзе прывітанне ад роднага краю. Даволі яркімі атрымаліся ў яго і вершы аб моры («На узмор'і», «Кіпарысы», «[[творы/язэп-пушча/язэп-пушча-мора|Мора]]» (усе — 1955). Многа ў іх ад пушкінскай велічы, легендарнасці, урачыстасці, нейкай унутранай засяроджанасці на галоўным — неабсяжнасці, шырыні і вечнасці марской стыхіі. Радкі з верша «Мора» адкладваюцца ў свядомасці не толькі словамі, а малюнкамі, больш таго — з аўтарскага апісання вымалёўваецца скульптурны партрэт прыроды і ўпісанага ў яе чалавека.\\
 У апошні перыяд жыцця Пушча пісаў і паэмы. У аснове іх — падзеі Вялікай Айчыннай вайны, якую паэт на свае вочы не бачыў, а толькі перажыў, вывучыў па дакументах. Таму і атрымаліся яны — «Бор шуміць» (1957) і «Людвіся» (1959) — хоць і поўнымі трагізму, але меладраматычныя, эскізныя, са слаба акрэсленымі характарамі патрыётаў і фашыстаў. Самымі ўдалымі момантамі ў сувязі з гэтым якраз і аказаліся сцэны мірнага жыцця, пейзажныя малюнкі — тое, што добра ведаў сам аўтар.\\
 Язэп Пушча — мастак арыгінальны і непаўторны. Пачаўшы з даволі традыцыйных прыродаапісальных твораў, з выяўлення гарманічнага і цэласнага настрою, ён затым змог перадаць трывожнае адчуванне разломнай даваеннай эпохі, скласці «песні на руінах» мар і светлых надзей, прыйшоў да сапраўдных законаў мастацтва.\\