Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:эліза-ажэшка:жыццё-і-творчасць-элізы-ажэшкі [2025/08/23 15:45] – vedybeadmin
+++ творы:эліза-ажэшка:жыццё-і-творчасць-элізы-ажэшкі [2025/08/23 15:58] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 16: / Радок 16: @@
 Вельмі важнае месца ва ўсёй творчасці Элізы Ажэшкі займае раман "[[творы/эліза-ажэшка/эліза-ажэшка-над-нёманам|Над Нёманам]]". Гэты твор як бы працягвае велізарную нёманскую эпапею, якую пачаў Адам Міцкевіч "[[творы/адам-міцкевіч/адам-міцкевіч-пан-тадэвуш|Панам Тадэвушам]]" і якую было наканавана завяршыць Якубу Коласу "[[творы/якуб-колас/якуб-колас-новая-зямля|Новай зямлёй]]".\\
 У цэнтры ўвагі пісьменніцы гісторыя канфлікту памешчыцкага роду Карчынскіх і сялян (колішніх засцянковых шляхціцаў) Багатыровічаў. Гэты канфлікт, у адпаведнасці з пазітывісцкай ідэалогіяй, паступова вырашаецца. Гэта адбываецца і дзякуючы таму, што адзін з паноў, Бенедыкт Карчынскі, пад уплывам свайго сына Вітальда, усё болей і болей выяўляе дэмакратычныя погляды. Эліза Ажэшка рэзка асуджае такія якасці асобных прадстаўнікоў вышэйшага саслоўя, як паразітызм, адсутнасць грамадзянскай адказнасці, касмапалітызм.\\
-Цікавасць Элізы Ажэшкі да беларускага жыцця выявілася не толькі ў яе ўласнай літаратурнай творчасці. Пачынаючы з 70-х гг., яна актыўна займаецца запісам беларускага фальклору ў розных мясцінах Гарадзеншчыны (Лунна, Свіслач, Панямонне і інш.). Шэраг цікавых этнаграфічных замалёвак, у тым ліку запісы народных назваў раслін, утрымліваюцца ў цыкле яе нарысаў "Людзі і кветкі над Нёманам", апублікаваных у 1888-1891 гг. Гарадзенскі дом Элізы Ажэшкі шмат разоў наведваў [[litpers>францішак-багушэвіч|Францішак Багушэвіч]], літаратурныя здольнасці і, перадусім, заангажаванасць якога ў беларушчыну Эліза Ажэшка ацэньвала вельмі высока. Так, у лісце да лінгвіста, фалькларыста і этнографа Яна Карловіча за 22 лютага 1888 г. яна адзначала:\\
+Цікавасць Элізы Ажэшкі да беларускага жыцця выявілася не толькі ў яе ўласнай літаратурнай творчасці. Пачынаючы з 70-х гг., яна актыўна займаецца запісам беларускага фальклору ў розных мясцінах Гарадзеншчыны (Лунна, Свіслач, Панямонне і інш.). Шэраг цікавых этнаграфічных замалёвак, у тым ліку запісы народных назваў раслін, утрымліваюцца ў цыкле яе нарысаў "Людзі і кветкі над Нёманам", апублікаваных у 1888-1891 гг. Гарадзенскі дом Элізы Ажэшкі шмат разоў наведваў [[постаці/францішак-багушэвіч|Францішак Багушэвіч]], літаратурныя здольнасці і, перадусім, заангажаванасць якога ў беларушчыну Эліза Ажэшка ацэньвала вельмі высока. Так, у лісце да лінгвіста, фалькларыста і этнографа Яна Карловіча за 22 лютага 1888 г. яна адзначала:\\
 "//Быў у мяне нядаўна пан Багушэвіч і чытаў мне казку – доўгую, поўную фантазіі, цудоўную, якую напісаў па-беларуску. Гэта прыгожы талент… Трэба было б усімі сіламі заклікаць яго да працы ў гэтым напрамк//у". (Пераклад Валянціны Гапавай)\\
-У Беларусі творчасць Элізы Ажэшкі, у сваю чаргу, ніколі не ўспрымалася як творчасць "замежнай" пісьменніцы. Пра гэта сведчаць творы таго ж Францішка Багушэвіча (верш "Яснавяльможнай пані Арэшчысе"), Янкі Лучыны (верш "На юбілей Ажэшчыхі"), выказванні Янкі Купалы, кнігі, артыкулы Валянціны Гапавай, Евы Лявонавай, Уладзіміра Казберука. На беларускую мову яе творы перакладаліся, пачынаючы з 1907 г. (апавяданне "Гэдалі"), а найбольш плённы ўклад у гэтую справу зрабілі Янка Брыль, Ядвіга Бяганская, Галіна Тычка, Анатоль Бутэвіч. Першая беларуская трупа Ігната Буйніцкага ўжо мела ў сваім рэпертуары спектаклі "Хам" і "У зімовы вечар" – прычым апошні твор быў перароблены ў п’есу самой Элізай Ажэшкай на замову "бацькі беларускага прафесійнага тэатра". Тэатральныя пастаноўкі паводле твораў Элізы Ажэшкі ажыццяўлялі таксама Беларускі музычна-драматычны гурток у Вільні, Першае таварыства беларускай драмы і камедыі, трупа [[litpers>уладзіслаў-галубок|Уладзіслава Галубка]], БДТ-1. У 1990 г. рэжысёр Дзмітры Зайцаў на студыі "Беларусьфільм" зняў шматсерыйны тэлефільм-экранізацыю аповесці "Хам". У 1929 г. у Гродне быў пастаўлены помнік Элізе Ажэшцы, яе імя носіць адна з цэнтральных гарадзенскіх вуліц.\\
+У Беларусі творчасць Элізы Ажэшкі, у сваю чаргу, ніколі не ўспрымалася як творчасць "замежнай" пісьменніцы. Пра гэта сведчаць творы таго ж Францішка Багушэвіча (верш "Яснавяльможнай пані Арэшчысе"), Янкі Лучыны (верш "На юбілей Ажэшчыхі"), выказванні Янкі Купалы, кнігі, артыкулы Валянціны Гапавай, Евы Лявонавай, Уладзіміра Казберука. На беларускую мову яе творы перакладаліся, пачынаючы з 1907 г. (апавяданне "Гэдалі"), а найбольш плённы ўклад у гэтую справу зрабілі Янка Брыль, Ядвіга Бяганская, Галіна Тычка, Анатоль Бутэвіч. Першая беларуская трупа Ігната Буйніцкага ўжо мела ў сваім рэпертуары спектаклі "Хам" і "У зімовы вечар" – прычым апошні твор быў перароблены ў п’есу самой Элізай Ажэшкай на замову "бацькі беларускага прафесійнага тэатра". Тэатральныя пастаноўкі паводле твораў Элізы Ажэшкі ажыццяўлялі таксама Беларускі музычна-драматычны гурток у Вільні, Першае таварыства беларускай драмы і камедыі, трупа [[постаці/уладзіслаў-галубок|Уладзіслава Галубка]], БДТ-1. У 1990 г. рэжысёр Дзмітры Зайцаў на студыі "Беларусьфільм" зняў шматсерыйны тэлефільм-экранізацыю аповесці "Хам". У 1929 г. у Гродне быў пастаўлены помнік Элізе Ажэшцы, яе імя носіць адна з цэнтральных гарадзенскіх вуліц.\\
 \\
 Крыніца: Баршчэўскі Л.П., Васючэнка П.В., Тычына М.А. Словы ў часе. Літаратура ад рамантызму да сімвалізму і нашаніўскага адраджэння. Санкт-Пецярбург, 2014
@@ Радок 30: / Радок 30: @@
   * [[творы/эліза-ажэшка/эліза-ажэшка-над-нёманам]]
   * [[творы/эліза-ажэшка/эліза-ажэшка-раманіха]]
-  * [[litpers>эліза-ажэшка]]
+  * [[постаці/эліза-ажэшка]]