Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:францішак-аляхновіч:творчасць-францішака-аляхновіча [2025/08/22 11:11] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:францішак-аляхновіч:творчасць-францішака-аляхновіча [2025/08/23 15:44] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 21: / Радок 21: @@
 Няма сумнення, што акупацыйны рэжым стрымліваў творчы патэнцыял Ф. Аляхновіча. Свае надзеі на будучыню драматург і рэжысёр звязвае з Мінскам, дзе ў гэты час ужо працаваў Беларускі дзяржаўны тэатр, рэарганізаваны з закладзенага ў маі 1917 г. Таварыства беларускай драмы і камедыі. Туды, праз лінію фронту, і накіроўваецца ў чэрвені 1918 г. Ф. Аляхновіч. Яго з’яўленне ў складзе Беларускага дзяржаўнага тэатра значна ажывіла яго сцэнічную дзейнасць. У гэты час у драматурга выспявае рашэнне – падацца ў Мінск, пашукаць там сваё шчасце. Для сваёй першай пастаноўкі ў Мінску Ф. Аляхновіч абраў гістарычную драму "Бутрым Няміра", якая ўжо ішла ў Вільні і атрымала самыя лепшыя водгукі. Пра тое, што новы артыст, рэжысёр і драматург адразу заявіў аб сваім таленце, сведчыць і факт падзелу тэатра на дзве трупы. Частка артыстаў на чале з Ф. Ждановічам захавала за сабой былую назву – Беларускага дзяржаўнага, астатнія пачалі працаваць пад кіраўніцтвам Ф. Аляхновіча і сталі называцца Беларускім нацыянальным тэатрам. З гэтым тэатрам ён ставіць у 1918 г. дзве прэм’еры па новых сваіх п’есах: камедыі "Чорт і баба" (1918) і трохактавай драме "Страхі жыцця" (1918), якая сведчыла аб звароце драматурга да новай для яго тэмы – тэмы інтэлігенцыі.\\
 З драматычных твораў Ф. Аляхновіча вызначаецца камедыя "Пан міністар". Галоўны герой Філімон Пупкін, акрэслены сатырычнымі шляхамі, мае многа агульнага з галоўным персанажам Мікітам Зносакам з "Тутэйшых" Янкі Купалы. "Пан міністар" Ф. Аляхновіча і "Тутэйшыя" Янкі Купалы былі напісаны ў 1922 г. і неўзабаве былі апублікаваны. Філімон Пупкін хапаецца за беларускасць, хоча заняць пасаду міністра фінансаў, каб мець з гэтага выгаду. Зрэшты, ніякі ён не міністар, а не вельмі адукаваны прэтэндэнт на пасаду міністра фінансаў у беларускім урадзе часоў грамадзянскай вайны. Маючы немалыя грошы, ён плануе, займеўшы гэтую пасаду, памножыць іх. Ёсць у яго, старога ўжо чалавека, яшчэ адзін меркантыльны клопат: ажаніцца з маладзенькай сірацінай Любай. Міністэрскі партфель і тут павінен адыграць сваю ролю. Пацярпеўшы крах, герой Ф. Аляхновіча адракаецца ад сваёй беларускасці. У камедыі грунтоўна распрацаваны побытавы пласт. Добра арганізаваны падзейны рад. Твор атрымаўся адным з лепшых у камедыяграфіі пісьменніка.\\
-На працягу 1918-1920 гг. Ф. Аляхновіч стварае тры драмы, аб’ектам паказу ў якіх стала сям’я гарадскога інтэлігента: "Страхі жыцця", "Цені", "Няскончаная драма". Гэты цыкл п’ес – самая каштоўная частка драматургічнай спадчыны пісьменніка, у той жа час варта адзначыць, што як мастацкая з’ява адзначаныя творы складаныя і шмат у чым супярэчлівыя. Уласныя памкненні і душэўны парыў Ф. Аляхновіч выказаў у самай аўтабіяграфічнай п’есе "[[bellit>францішак-аляхновіч/францішак-аляхновіч-няскончаная-драма|Няскончаная драма]]". П’еса адкрывае адраджэнскі матыў у творчасці Ф. Аляхновіча. Падзеі драмы адбываюцца ў Вільні, падчас яе акупацыі Германіяй. З усімі падрабязнасцямі побыту абмаляваны ўмовы існавання персанажаў. Драма заснавана не на знешніх падзеях, а на ўнутраным драматызме, на глыбокай псіхалагічнай напоўненасці. Стрыжнявой у творы з’яўляецца сцэна галоўнага героя Васіля з былым сябрам Костусем, калі сутыкнуліся два погляды на беларускую ідэю, супрацьлеглыя да яе падыходы і стаўленне. У вышэй названым цыкле сінтэзаваліся многія літаратурныя традыцыі і тэндэнцыі эпохі, праявілася тая неардынарнасць мастацкай думкі, якая не дазваляе падвесці пад п’есы аб інтэлігенцыі якую-небудзь адназначную характарыстыку. Але калі няма ніякай лаканічнай формулы, што акрэсліла б стыль і метад Ф. Аляхновіча ў дачыненні да "Страхаў жыцця", "Ценяў", "Няскончанай драмы", то асобныя моманты яго творчых пошукаў прасачыць магчыма.\\
+На працягу 1918-1920 гг. Ф. Аляхновіч стварае тры драмы, аб’ектам паказу ў якіх стала сям’я гарадскога інтэлігента: "Страхі жыцця", "Цені", "Няскончаная драма". Гэты цыкл п’ес – самая каштоўная частка драматургічнай спадчыны пісьменніка, у той жа час варта адзначыць, што як мастацкая з’ява адзначаныя творы складаныя і шмат у чым супярэчлівыя. Уласныя памкненні і душэўны парыў Ф. Аляхновіч выказаў у самай аўтабіяграфічнай п’есе "[[творы/францішак-аляхновіч/францішак-аляхновіч-няскончаная-драма|Няскончаная драма]]". П’еса адкрывае адраджэнскі матыў у творчасці Ф. Аляхновіча. Падзеі драмы адбываюцца ў Вільні, падчас яе акупацыі Германіяй. З усімі падрабязнасцямі побыту абмаляваны ўмовы існавання персанажаў. Драма заснавана не на знешніх падзеях, а на ўнутраным драматызме, на глыбокай псіхалагічнай напоўненасці. Стрыжнявой у творы з’яўляецца сцэна галоўнага героя Васіля з былым сябрам Костусем, калі сутыкнуліся два погляды на беларускую ідэю, супрацьлеглыя да яе падыходы і стаўленне. У вышэй названым цыкле сінтэзаваліся многія літаратурныя традыцыі і тэндэнцыі эпохі, праявілася тая неардынарнасць мастацкай думкі, якая не дазваляе падвесці пад п’есы аб інтэлігенцыі якую-небудзь адназначную характарыстыку. Але калі няма ніякай лаканічнай формулы, што акрэсліла б стыль і метад Ф. Аляхновіча ў дачыненні да "Страхаў жыцця", "Ценяў", "Няскончанай драмы", то асобныя моманты яго творчых пошукаў прасачыць магчыма.\\
 Вылучыць "новую драму" з агульнага рэчышча драматургіі той пары – справа не простая. Ідэйна-эстэтычныя погляды яе прадстаўнікоў, у асноўным прыхільнікаў натуралізму ці сімвалізму, выяўлялі немалыя супярэчнасці. Аднак непадабенства мастацкіх платформ зусім не адмаўляе іх пэўнага межавання. Галоўнае, што ўсю "новую драму", хоць і з некаторымі адхіленнямі, аб’ядноўвае адна і тая ж паэтыка. Яе агульныя асаблівасці і дазваляюць прылічыць некаторыя п’есы Ф. Аляхновіча да названага літаратурнага накірунку, а таксама казаць аб характэрных для творчай манеры драматурга навацыях.\\
 Сваімі п’есамі аб гарадской інтэлігенцыі Ф. Аляхновіч закранаў матэрыял, практычна не распрацаваны ў тагачаснай беларускай літаратуры, хоць вобраз інтэлігента, асабліва ў драматургіі, ужо быў у ёй выразна вымаляваны (Якім Сарока ў "Паўлінцы" Я. Купалы, Кастусь Дораш у "Не розумам сцяміў, а сэрцам" К. Вясёлага, Раман у "Сягонняшніх і даўнейшых" К. Буйло, "Антон" М. Гарэцкага, Студэнтка ў "Бязвіннай крыві" У. Галубка і інш.). Але гэтыя вобразы інтэлігентаў істотна адрозніваліся ад вобразаў Ф. Аляхновіча. Вобразы інтэлігентаў у папярэднікаў Ф. Аляхновіча з’яўляліся выхадцамі з сяла і, нягледзячы на рознае паходжанне і выхаванне, былі прасякнуты яго трывогамі і клопатамі. Але з гэтага зусім не вынікае, што беларуская літаратура паказала інтэлігента выключна як ідэолага. Жыццё параджае непазбежную дыферэнцыяцыю. І калі адна частка інтэлігенцыі далучалася да ідэі нацыянальнага адраджэння, іграла прыкметную ролю ў палітычных бітвах, то другая, асабліва з узростам, адыходзіла ад усялякіх ідэйных хваляванняў і канцэнтравала ўвагу толькі на ўласных інтарэсах.\\
 Творчасць Ф. Аляхновіча засведчыла пераемнасць паміж пачаткам ХХ ст., які ўвайшоў у гісторыю пад назвай "нашаніўскага перыяду", і пазнейшым часам, зрушаным паслякастрычніцкамі поглядамі. Нацыянальная ідэя адразу ж становіцца цэнтральнай у творах драматурга, што датуюцца 1918-1924 гг.\\
-Восенню 1926 г. у Мінску адбывалася акадэмічная канферэнцыя па праблемах беларускага правапісу і алфавіту. Драматурга сустрэлі вельмі цёпла, як слыннага дзеяча культуры ў Беларускім дзяржаўным тэатры, на спектаклі якога ён наведваўся. У 1927 г. яго арыштавалі, асудзілі на 10 гадоў і саслалі ў Салаўкі. Я. Купала, Я. Колас, М. Гарэцкі, У. Галубок звярнуліся з хадайніцтвам аб памілаванні Ф. Аляхновіча. У 1933 г. драматурга Ф. Аляхновіча савецкія ўлады абмянялі на вядомага навукоўцу, мовазнаўцу Б. Тарашкевіча. У Вільні Ф. Аляхновіч пачаў пісаць успаміны, з якіх і склалася дакументальная аповесць "[[bellit>францішак-аляхновіч/францішак-аляхновіч-у-капцюрох-гпу|У капцюрох ГПУ]]". Гэты твор распавядае, што перажыў аўтар, пачынаючы з падрыхтоўкі да прыезду ў Мінск у 1926 г. і да таго часу, калі ў 1933 г. пакінуў межы Савецкага Саюза. Аповесць уражвае сваёй жахлівай праўдай: яна была першым творам у сусветнай літаратуры на "гулагаўскую" тэму. Была выдадзена ў Заходняй Еўропе і ў Амерыцы на сямі мовах вялікімі тыражамі, а ў Савецкай Беларусі твор застаўся невядомым, больш правільна недаступным для чытача.\\
+Восенню 1926 г. у Мінску адбывалася акадэмічная канферэнцыя па праблемах беларускага правапісу і алфавіту. Драматурга сустрэлі вельмі цёпла, як слыннага дзеяча культуры ў Беларускім дзяржаўным тэатры, на спектаклі якога ён наведваўся. У 1927 г. яго арыштавалі, асудзілі на 10 гадоў і саслалі ў Салаўкі. Я. Купала, Я. Колас, М. Гарэцкі, У. Галубок звярнуліся з хадайніцтвам аб памілаванні Ф. Аляхновіча. У 1933 г. драматурга Ф. Аляхновіча савецкія ўлады абмянялі на вядомага навукоўцу, мовазнаўцу Б. Тарашкевіча. У Вільні Ф. Аляхновіч пачаў пісаць успаміны, з якіх і склалася дакументальная аповесць "[[творы/францішак-аляхновіч/францішак-аляхновіч-у-капцюрох-гпу|У капцюрох ГПУ]]". Гэты твор распавядае, што перажыў аўтар, пачынаючы з падрыхтоўкі да прыезду ў Мінск у 1926 г. і да таго часу, калі ў 1933 г. пакінуў межы Савецкага Саюза. Аповесць уражвае сваёй жахлівай праўдай: яна была першым творам у сусветнай літаратуры на "гулагаўскую" тэму. Была выдадзена ў Заходняй Еўропе і ў Амерыцы на сямі мовах вялікімі тыражамі, а ў Савецкай Беларусі твор застаўся невядомым, больш правільна недаступным для чытача.\\
-У час Вялікай Айчыннай вайны Ф. Аляхновіч піша ўспаміны, завяршае новую п’есу "[[bellit>францішак-аляхновіч/францішак-аляхновіч-круці-не-круці-трэба|Круці не круці – трэба памярці]]". Галоўная праблема п’есы – жыццё і смерць – вырашаецца ў філасофскім плане. Па сутнасці, гэта сцэнічны гратэск. П’еса стала апошняй у мастацкай спадчыне драматурга.\\
+У час Вялікай Айчыннай вайны Ф. Аляхновіч піша ўспаміны, завяршае новую п’есу "[[творы/францішак-аляхновіч/францішак-аляхновіч-круці-не-круці-трэба|Круці не круці – трэба памярці]]". Галоўная праблема п’есы – жыццё і смерць – вырашаецца ў філасофскім плане. Па сутнасці, гэта сцэнічны гратэск. П’еса стала апошняй у мастацкай спадчыне драматурга.\\
 На старонках манаграфіі "Беларускі тэатр", прысвечаных аналізу тагачаснага становішча тэатра, Ф. Аляхновіч выказаў надзею, што і беларускі акцёр дачакаецца "сваіх Ібсенаў, Гаўптманаў, Андрэевых, Пшыбышэўскіх".\\
 "Беларускі тэатр" – першае даследаванне нацыянальных тэатральных традыцый, нарыс гісторыі беларускага тэатра ад яго пачатковых форм да моманту поўнай прафесіяналізацыі – узнікнення Беларускага дзяржаўнага тэатра. У манаграфіі Ф. Аляхновіча лаканічна выкладзены праблемна-навуковы аналіз генезісу і паэтыкі нацыянальнага тэатральнага мастацтва. Аўтар паслядоўна аналізуе фальклорныя вытокі беларускага тэатральнага мастацтва, асэнсоўвае здабыткі батлейкі і школьнай драмы з яе інтэрмедыямі. Кніга ўводзіць у гісторыю нацыянальнай сцэны не толькі забытыя факты, з’явы, падзеі, але і імя самога яе аўтара як акцёра, рэжысёра, драматурга, арганізатара тэатральнай сцэны і як тэатразнаўца, уносіць шмат новага ў разуменне тэатральных і агульнакультурных працэсаў Беларусі.\\
@@ Радок 37: / Радок 37: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>анатоль-вялюгін/творчасць-анатоля-вялюгіна]]
+  * [[творы/анатоль-вялюгін/творчасць-анатоля-вялюгіна]]
-  * [[bellit>аляксей-пысін/творчасць-аляксея-пысіна]]
+  * [[творы/аляксей-пысін/творчасць-аляксея-пысіна]]
-  * [[bellit>міхась-кавыль/жыццёвы-і-творчы-шлях-міхася-кавыля]]
+  * [[творы/міхась-кавыль/жыццёвы-і-творчы-шлях-міхася-кавыля]]
-  * [[bellit>янка-золак/творчасць-янкі-золака]]
+  * [[творы/янка-золак/творчасць-янкі-золака]]
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц]]