Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:уладзімір-караткевіч:уладзімір-караткевіч-калыска-чатырох-чар [2025/08/23 15:44] – vedybeadmin
+++ творы:уладзімір-караткевіч:уладзімір-караткевіч-калыска-чатырох-чар [2025/08/23 15:58] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Уладзімір Караткевіч — Калыска чатырох чараўніц ======
-П'еса была напісана [[творы/уладзімір-караткевіч/творчасць-уладзіміра-караткевіча|Уладзімірам Караткевічам]] да стагоддзя з дня нараджэння [[творы/янка-купала/янка-купала-пясняр-беларускага-народа|Янкі Купалы]] і мае прыкметы твораў "з нагоды", юбілейных. Гэта - некаторая паспешлівасць у вырашэнні [[slounik>канфлікт|канфлікту]], элемент урачыстасці, патэтыкі і рыторыкі. Ёсць падставы сцвярджаць, што менавіта гэтая п'еса з'яўляецца лагічным завяршэннем драматургічнага цыклу Уладзіміра Караткевіча. Бо яна даводзіць да пэўнага выніку адну са стрыжнявых ліній тэтралогіі - пошук нацыянальнага характару. Які абарочваецца адначасова і пошукам нацыянальнага героя.\\
+П'еса была напісана [[творы/уладзімір-караткевіч/творчасць-уладзіміра-караткевіча|Уладзімірам Караткевічам]] да стагоддзя з дня нараджэння [[творы/янка-купала/янка-купала-пясняр-беларускага-народа|Янкі Купалы]] і мае прыкметы твораў "з нагоды", юбілейных. Гэта - некаторая паспешлівасць у вырашэнні [[слоўнік/канфлікт|канфлікту]], элемент урачыстасці, патэтыкі і рыторыкі. Ёсць падставы сцвярджаць, што менавіта гэтая п'еса з'яўляецца лагічным завяршэннем драматургічнага цыклу Уладзіміра Караткевіча. Бо яна даводзіць да пэўнага выніку адну са стрыжнявых ліній тэтралогіі - пошук нацыянальнага характару. Які абарочваецца адначасова і пошукам нацыянальнага героя.\\
-У п'есах [[litpers>уладзімір-караткевіч|Уладзіміра Караткевіча]] герой-змагар паступова вылучаецца з народнай масы. Спачатку - гэта чалавек дзеяння, барацьбіт, воін. Але ўжо Васіль Вецер спалучае ў сваіх паводзінах не толькі дзеянне, але і мысленне. Ён - не толькі змагар, але і інтэлігент, прадстаўнік адукаванай вясковай эліты. Каліноўскі, у сваю чаргу, і рэвалюцыянер, і агітатар, і публіцыст, і паэт.\\
+У п'есах [[постаці/уладзімір-караткевіч|Уладзіміра Караткевіча]] герой-змагар паступова вылучаецца з народнай масы. Спачатку - гэта чалавек дзеяння, барацьбіт, воін. Але ўжо Васіль Вецер спалучае ў сваіх паводзінах не толькі дзеянне, але і мысленне. Ён - не толькі змагар, але і інтэлігент, прадстаўнік адукаванай вясковай эліты. Каліноўскі, у сваю чаргу, і рэвалюцыянер, і агітатар, і публіцыст, і паэт.\\
 І вось перад намі Купала - валадар Слова. Барацьбіт, які галоўнай сваёй зброяй абраў слова. Гэтае слова - перадусім аб Бацькаўшчыне. Яно паступова прабівалася да людзей, каб ператварыць іх з натоўпу ў народ.\\
 Ужо ў п'есе [[творы/уладзімір-караткевіч/уладзімір-караткевіч-званы-віцебска|"Званы Віцебска"]] асэнсоўваецца тэма Радзімы; паўстанцы гавораць не толькі пра веру, але і пра родную мову, традыцыі і звычаі бацькоў. У п'есе [[творы/уладзімір-караткевіч/уладзімір-караткевіч-маці-ўрагану|"Маці ўрагану"]] яшчэ больш выразна гучаць матывы занядбанай, зняволенай радзімы, адабранай мовы, знявечанай гістарычнай памяці. Святыя, запаветныя словы ў п'есе [[творы/уладзімір-караткевіч/уладзімір-караткевіч-кастусь-каліноўскі|"Кастусь Каліноўскі"]] ставяцца ў сінанімічны шэраг: "І паўсюль, дзе перамагае іхняя сіла, - у мужыкоў зямля, воля, мова, слава. І няма над імі ніякай улады, акрамя іхняй справядлівасці. Няма ўжо ні чыноўніка, ні пана, ні хама. Ёсць - Людзі".\\
 Матывы і вобразы з іншых п'ес Караткевіча пераходзяць у п'есу "Калыска чатырох чараўніц". Напрыклад, той Голас, што гучаў у фінальнай сцэне трагедыі "Маці ўрагану". Тут Голас - персанаж, якога нельга ўбачыць, а можна толькі пачуць. І чуе яго адзіны чалавек - Янка. Пакуль што ён юнак, якому наканавана стаць Паэтам, яшчэ цьмяна здагадваецца, што Голас - яго другое "я". Адначасова гэта голас яго далёкіх папярэднікаў, змагароў і творцаў. Ён жа - прадвеснік яго будучых твораў. Голас набудзе ўпэўненасць і моц у фінале, калі загучаць радкі "Мужыка" - першага верша Купалы на роднай мове.\\
-У Уладзіміра Караткевіча надзіва стракатае перапляценне стыляў -рамантычнага, рэалістычнага і сімвалічнага. Магчыма, гэтая палітра абумоўлена сінтэтычнасцю паэтычнага стылю самога Купалы, да асобы якога звярнуўся драматург. Прынамсі, "Калыска чатырох чараўніц" перапоўнена [[slounik>рэмінісцэнцыя|рэмінісцэнцыямі]] - матывамі і тэмамі, якія можна знайсці ў купалаўскіх творах.\\
+У Уладзіміра Караткевіча надзіва стракатае перапляценне стыляў -рамантычнага, рэалістычнага і сімвалічнага. Магчыма, гэтая палітра абумоўлена сінтэтычнасцю паэтычнага стылю самога Купалы, да асобы якога звярнуўся драматург. Прынамсі, "Калыска чатырох чараўніц" перапоўнена [[слоўнік/рэмінісцэнцыя|рэмінісцэнцыямі]] - матывамі і тэмамі, якія можна знайсці ў купалаўскіх творах.\\
 Чараўніцы, што ладзяць таямнічы абрад варажбы над калыскай нованароджанага Янкі, нагадваюць, безумоўна, містычных персанажаў з купалаўскай [[творы/янка-купала/янка-купала-адвечная-песня|"Адвечнай песні"]]. Там горкі лёс сялянскаму сыну прадказваюць Жыццё, Доля, Бяда, Холад і Голад. Яны абвяшчаюць Мужыка і царом, і рабом прыроды.\\
 У творы Караткевіча прысуд варажбітак інакшы. Іх чатыры - Белая, Блакітная, Залатая, Цёмная. Паводле іх прароцтва можна меркаваць, што нованароджаны будзе не такім, як усе, што яму наканавана адметная доля, адначасова і ўзнёслая, і драматычная.\\
@@ Радок 21: / Радок 21: @@
 Ч а ц в ё р т а я (амаль у ярасці). Ён памрэ далёка ад роднай зямлі.\\
 П е р ш а я. І вернецца ў яе. І давеку застанецца з ёю".\\
-[[litpers>янка-купала|Янка Купала]] стане відавочцам розных чалавечых драм, і адна з іх разыгрываецца ў п'есе У. Караткевіча. На вачах у хлопца Луцэвіча распадаецца і гіне сям'я Юзука Гладышэўскага, збяднелага арандатара. Тут праглядаецца ўжо [[slounik>фабула|фабула]] [[творы/янка-купала/янка-купала-раскіданае-гняздо-вельмі-сці|драмы Янкі Купалы "Раскіданае гняздо"]].\\
+[[постаці/янка-купала|Янка Купала]] стане відавочцам розных чалавечых драм, і адна з іх разыгрываецца ў п'есе У. Караткевіча. На вачах у хлопца Луцэвіча распадаецца і гіне сям'я Юзука Гладышэўскага, збяднелага арандатара. Тут праглядаецца ўжо [[слоўнік/фабула|фабула]] [[творы/янка-купала/янка-купала-раскіданае-гняздо-вельмі-сці|драмы Янкі Купалы "Раскіданае гняздо"]].\\
 Цэнтрам канфлікту п'есы становіцца ўнутраная барацьба, якая адбываецца ў душы маладога Купалы. Істотнае значэнне тут мае выбар мовы, рашэнне Купалы пісаць толькі па-беларуску, прынятае не ў апошнюю чаргу пад уплывам старога рэвалюцыянера Чаховіча.\\
 Значным для самога Купалы і для ўсёй нацыі быў і выбар жыццёвага шляху. Характэрна, што прымаючы рашэнне, Янка ў дыялогу з Маці кажа не пра сваю схільнасць да літаратуры, але пра доўг:\\
@@ Радок 30: / Радок 30: @@
 М а ц і. Не было ў нас даўгоў.\\
 Я н к а. Нязмерныя нашыя даўгі. Усіх, хто ўмее пісаць і думаць..." .\\
-Гаворка ідзе пра той абавязак інтэлігенцыі перад народам і нацыяй, пра які пазней будуць гаварыць і спрачацца палемісты ў [[творы/іншае/літаратары-нашаніўскай-эпохі-біяграфічны|"Нашай ніве"]], аўтары артыкулаў "Сплачвайце доўг" ([[litpers>вацлаў-ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]]) і "Чаму плача песня наша?" (Янка Купала).\\
+Гаворка ідзе пра той абавязак інтэлігенцыі перад народам і нацыяй, пра які пазней будуць гаварыць і спрачацца палемісты ў [[творы/іншае/літаратары-нашаніўскай-эпохі-біяграфічны|"Нашай ніве"]], аўтары артыкулаў "Сплачвайце доўг" ([[постаці/вацлаў-ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]]) і "Чаму плача песня наша?" (Янка Купала).\\
 З твора У. Караткевіча бачна, што змаганне, асветніцтва і творчасць - з'явы аднаго плану, з іх разам, а не паасобку вынікае поспех нацыянальнага Адраджэння і росквіту. "Формула гісторыі", вынайдзеная Караткевічам, яго творчы досвед, адкрыты ім мацярык беларускай гісторыі мелі не толькі літаратурны, але і грамадскі рэзананс.