Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:уладзімір-караткевіч:творчасць-уладзіміра-караткевіча [2025/08/23 15:44] – vedybeadmin
+++ творы:уладзімір-караткевіч:творчасць-уладзіміра-караткевіча [2025/08/23 15:58] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 12: / Радок 12: @@
 Бо занава я свой народ ствараю.
-[[litpers>уладзімір-караткевіч|Уладзімірам Караткевічам]] упершыню ў гісторыі нашай культуры створана рамантычная літаратура пра мінулае, прычым на трывалым гістарычным падмурку. Рамантычнае і фантастычнае, прыгодніцкае і дэтэктыўнае ў яго творах не самамэта, не толькі для таго, каб чыталі яго кнігі і на роднай мове. Вывучаючы і даследуючы старонкі гісторыі, Уладзімір Караткевіч найперш для сябе зрабіў адкрыццё, што у нашым мінулым ёсць адказы на пытанні, якія не толькі хвалююць нас сёння, а ад вырашэння якіх залежыць, ці будзем мы «людзьмі звацца».\\
+[[постаці/уладзімір-караткевіч|Уладзімірам Караткевічам]] упершыню ў гісторыі нашай культуры створана рамантычная літаратура пра мінулае, прычым на трывалым гістарычным падмурку. Рамантычнае і фантастычнае, прыгодніцкае і дэтэктыўнае ў яго творах не самамэта, не толькі для таго, каб чыталі яго кнігі і на роднай мове. Вывучаючы і даследуючы старонкі гісторыі, Уладзімір Караткевіч найперш для сябе зрабіў адкрыццё, што у нашым мінулым ёсць адказы на пытанні, якія не толькі хвалююць нас сёння, а ад вырашэння якіх залежыць, ці будзем мы «людзьмі звацца».\\
 Дзякуючы яго кнігам мы можам адказаць і на Купалава пытанне, «скуль, якога мы роду». Мы — народ, мы — нацыя не горшая за іншыя, у нас ёсць свае карані, а ў нашым мінулым — не толькі гаротнае, трагічнае, але і гераічнае, вартае гонару і захаплення, здрадзіць якому — не мець світання.\\
 Нельга не здзіўляцца таму, колькі старонак гісторыі прачытана Уладзімірам Караткевічам для нас, колькі «белых плямаў» зліквідавана, — і ўсё дзеля таго, каб вярнуць нам памяць, бо без памяці нам не быць...\\
 Сапраўды, як ён сам казаў, вякі яго спяваюць ротам.\\
-«Роўнага яму няма і наўрад ці ўжо будзе, замяніць яго ў нашай літаратуры не можа ніхто. Ужо хоць бы таму, што ніхто з такім бляскам не спалучае ў нас талент паэта з талентам празаіка, драматурга, кінасцэнарыста, эсэіста, гісторыка. Ён быў аднолькава таленавіты амаль ва ўсіх літаратурных жанрах, што, можа, натуральна для літаратуры мінулага, але рэдка сустракаецца ў сучаснай літаратуры з яе багатымі, дасканала «развітымі літаратурнымі жанрамі», — такую высокую ацэнку творчасці Уладзіміра Караткевіча даў [[litpers>васіль-быкаў|Васіль Быкаў]].\\
+«Роўнага яму няма і наўрад ці ўжо будзе, замяніць яго ў нашай літаратуры не можа ніхто. Ужо хоць бы таму, што ніхто з такім бляскам не спалучае ў нас талент паэта з талентам празаіка, драматурга, кінасцэнарыста, эсэіста, гісторыка. Ён быў аднолькава таленавіты амаль ва ўсіх літаратурных жанрах, што, можа, натуральна для літаратуры мінулага, але рэдка сустракаецца ў сучаснай літаратуры з яе багатымі, дасканала «развітымі літаратурнымі жанрамі», — такую высокую ацэнку творчасці Уладзіміра Караткевіча даў [[постаці/васіль-быкаў|Васіль Быкаў]].\\
 Праілюструем сказанае В. Быкавым пералікам толькі некаторых твораў Уладзіміра Караткевіча, каб пераканацца, што ён пісаў:
@@ Радок 30: / Радок 30: @@
 Уладзімір Караткевіч пісаў выключна пра ўсё і для ўсіх. У яго творчасці знойдуць сучаснае сваім узнёслым пачуццям і закаханыя («Нельга забыць», «Чазенія»), і тыя, хто цікавіцца морам (і будуць здзіўлены выключнай кампетэнтнасцю аўтара ў марской справе, выяўленай у «Воку тайфуна»). Геаграфію і прыроду роднага краю дапамагаюць пазнаць кожнаму з нас [[творы/уладзімір-караткевіч/уладзімір-караткевіч-дрэва-вечнасці|«Дрэва вечнасці»]], «Былі ў мяне мядзведзі». З аўтабіяграфічнай аповесці «Лісце каштанаў» мы атрымалі ўяўленне пра першыя пасляваенныя гады.\\
 Усю творчасць Караткевіча можна з поўным правам назваць мастацкай этнаграфічнай энцыклапедыяй, бо ў ёй побыт, звычаі, традыцыі, легенды, песні, кулінарыя, будні і святы беларускага народа, яго душа. Самай характэрнай для творчасці Караткевіча ў гэтым накірунку з'яўляецца «Калядная рапсодыя».\\
-Пісьменнік не абмінае сваёй увагай сучаснае, заглядае ў будучыню, але сапраўднай яго страсцю з'яўляецца мінуўшчына, гісторыя. Па яго творах можна вывучаць гісторыю Беларусі. I творамі, прысвечанымі канкрэтным гістарычным падзеям, перыядам у жыцці беларускага народа, і [[slounik>рэтраспекцыя|рэтраспекцыямі]] ў творах пра сучаснае Караткевіч панарамна паказаў амаль усё, што было ў нашай краіне.\\
+Пісьменнік не абмінае сваёй увагай сучаснае, заглядае ў будучыню, але сапраўднай яго страсцю з'яўляецца мінуўшчына, гісторыя. Па яго творах можна вывучаць гісторыю Беларусі. I творамі, прысвечанымі канкрэтным гістарычным падзеям, перыядам у жыцці беларускага народа, і [[слоўнік/рэтраспекцыя|рэтраспекцыямі]] ў творах пра сучаснае Караткевіч панарамна паказаў амаль усё, што было ў нашай краіне.\\
 З незвычайнай мастацкай сілай адказаў на такое хвалюючае для нас сёння пытанне, як «чым ты была, Беларусь мая родная?» Адказаў у імя таго, каб мы сёння зразумелі, што мaeм, што ёсць, каб помнілі пра тое, што будзе. У імя памяці пра будучыню. Пра аднаго са сваіх герояў (апавяданне «Барвяны шчыт») Уладзімір Караткевіч пісаў: «...ён любіў гэтую повязь з усімі і ўсім. З усімі вякамі і з усімі людзьмі, што былі, ёсць і будуць на гэтай зямлі».\\
 У поўнай меры гэтыя словы адносяцца і да самога Уладзіміра Караткевіча і могуць быць эпіграфам да яго жыцця і творчасці.\\
-Своеасаблівай мастацкай энцыклапедыяй народнага жыцця эпохі беларускага сярэднявечча (XVI ст.) з'яўляецца раман «Хрыстос прызямліўся ў Гародні». «[[slounik>трагікамедыя|Трагікамедыя]], смех праз слёзы, народная драма, калі хочаце», — так сказаў пра свой раман, прысвечаны паўстанню супраць царквы і караля, сам аўтар.\\
+Своеасаблівай мастацкай энцыклапедыяй народнага жыцця эпохі беларускага сярэднявечча (XVI ст.) з'яўляецца раман «Хрыстос прызямліўся ў Гародні». «[[слоўнік/трагікамедыя|Трагікамедыя]], смех праз слёзы, народная драма, калі хочаце», — так сказаў пра свой раман, прысвечаны паўстанню супраць царквы і караля, сам аўтар.\\
-У творы выкарыстаны матэрыялы хронік і летапісаў, біблейскія сюжэты, вытрымкі з мастацкіх твораў і народныя выслоўі, [[slounik>алегорыя|алегорыя]], умоўнасці, [[slounik>іронія|іронія]], сатыра, гумар, прыгодніцкі сюжэт — усё тое, што ставіць гэты твор па яго мастацкіх вартасцях у адзін рад з творамі такіх лепшых майстроў слова, як Ф. Рабле, Р. Ралан, М. Булгакаў.\\
+У творы выкарыстаны матэрыялы хронік і летапісаў, біблейскія сюжэты, вытрымкі з мастацкіх твораў і народныя выслоўі, [[слоўнік/алегорыя|алегорыя]], умоўнасці, [[слоўнік/іронія|іронія]], сатыра, гумар, прыгодніцкі сюжэт — усё тое, што ставіць гэты твор па яго мастацкіх вартасцях у адзін рад з творамі такіх лепшых майстроў слова, як Ф. Рабле, Р. Ралан, М. Булгакаў.\\
 Паўстанне 1623 г. у Віцебску — тэма п'есы «Званы Віцебска», пра якую сам Караткевіч сказаў так: «Я напісаў «Барыса Гадунова». Гэта быў страшны час. Многім здавалася, што нават сярэднявечча — лепшы, бо ў ім хоць была раўнавага духоўная. Для вайны з ерасямі, увядзення уніі, умацавання саюза з Рымам і знішчэння іншаверцаў на беларускія землі быў дасланы біскуп Кунцэвіч. Беларусь яшчэ ніколі не стаяла так блізка да загібелі, як у XVII ст. Хто не згодзен — плаха, хто гаворыць і думае па-свойму — меч. Але адным з першых узнялі свой голас супраць знішчэння і смерці — Віцебскія Званы».\\
 Паўстанню пад кіраўніцтвам Васіля Вашчылы (1743-1744) прысвячаецца п'еса «Маці урагану». Паўстанцы выступілі супраць староства і арандатараў, якіх Радзівіл надзяліў поўнай уладай.\\
@@ Радок 40: / Радок 40: @@
 Пасіліліся паншчына, рабунак, гвалт, забівалі людзей, забаранялі скаргі. Хто ішоў са скаргамі — забівалі, катавалі, кідалі ў турмы. Ды і каму паскардзіцца? У імператрыцы дапамогі не чакай: там свае паўстанні, сялянскія бунты.\\
 Вашчыла — войт вёскі Селішча — ездзіў скардзіцца на Радзівіла ў Варшаву, па вяртанні атрымаў ад арандатара 150 бізуноў, цяжка хварэў пасля гэтага. Потым яшчэ раз ездзіў у Мір, быў збіты і кінуты ў крычаўскую турму. Нібыта там і памёр ад хваробы страўніка, але ёсць версіі, што яго атруцілі.\\
-I ўсё ж найбольшая ўвага, «агонь душы і сэрца жар» Уладзіміра Караткевіча прысвечаны паўстанню [[litpers>кастусь-каліноўскі|Кастуся Каліноўскага]]. Нельга не пагадзіцца з пісьменнікам, што больш трагічнай і гераічнай старонкі ў нашай нацыянальнай гісторыі няма, як і самай для нас вызначальнай, павучальнай і папераджальнай.\\
+I ўсё ж найбольшая ўвага, «агонь душы і сэрца жар» Уладзіміра Караткевіча прысвечаны паўстанню [[постаці/кастусь-каліноўскі|Кастуся Каліноўскага]]. Нельга не пагадзіцца з пісьменнікам, што больш трагічнай і гераічнай старонкі ў нашай нацыянальнай гісторыі няма, як і самай для нас вызначальнай, павучальнай і папераджальнай.\\
-Тэма паўстання пад кіраўніцтвам К. Каліноўскага найбольш распрацаваная ў творчасці Уладзіміра Караткевіча: п'еса «Кастусь Каліноўскі», [[slounik>пралог|пралог]] да рамана «Нельга забыць», вядомы юнаму чытачу пад назвай «[[творы/уладзімір-караткевіч/уладзімір-караткевіч-паром-на-бурнай-рац|Паром на бурнай рацэ]]», аповесць «Зброя» і нарэшце самы значны твор у спадчыне пісьменніка — раман «Каласы пад сярпом тваім».\\
+Тэма паўстання пад кіраўніцтвам К. Каліноўскага найбольш распрацаваная ў творчасці Уладзіміра Караткевіча: п'еса «Кастусь Каліноўскі», [[слоўнік/пралог|пралог]] да рамана «Нельга забыць», вядомы юнаму чытачу пад назвай «[[творы/уладзімір-караткевіч/уладзімір-караткевіч-паром-на-бурнай-рац|Паром на бурнай рацэ]]», аповесць «Зброя» і нарэшце самы значны твор у спадчыне пісьменніка — раман «Каласы пад сярпом тваім».\\
 Зробленае Уладзімірам Караткевічам — гэта прарыў у мастацкім даследаванні гісторыі. Аднак творы Уладзіміра Караткевіча — гэта творы не толькі і не столькі пра паўстанні, войны, змаганні, а творы аб годнасці і гонары, «о подвигах, о доблести, о славе», аб тым, што трэба жыць не прыніжаючы і не прыніжаючыся...\\
 Кнігі Караткевіча — гэта не кнігі падзей, а кнігі ідэй. Для сучаснага чытача яны найбольш цікавыя менавіта філасофскім асэнсаваннем мінулага ў імя будучыні. «На гістарычных сюжэтах я стварыў сваю матрыцу будучага... Кожны гістарычны сюжэт — гэта адкрытая размова з сучаснікам».\\