Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:уладзімір-жылка:жыццёвы-і-творчы-шлях-уладзіміра-жылкі [2025/08/22 11:11] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:уладзімір-жылка:жыццёвы-і-творчы-шлях-уладзіміра-жылкі [2025/08/23 15:53] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 ====== Жыццёвы і творчы шлях Уладзіміра Жылкі ======
 Першая чвэрць дваццатага стагоддзя для Беларусі была шматспадзеўнай і стратнай адначасова. Надзеі на ўваскрошанне паняволенай Бацькаўшчыны цепліліся ў сэрцах беларускіх адраджэнцаў вякамі, а ў час, калі задрыжалі падваліны і хіснуліся сцены расейскай імперскай вязніцы, абудзіліся з новай сілай. Але ваенна-рэвалюцыйная калатнеча не магла паспрыяць развіццю паўнакроўнага актыўнага жыцця, якое звычайна назіраецца пасля абуджэння. Парушаны жыццёвы побыт, голад і эпідэміі накладалі свой жахлівы адбітак на існаванне спаняверанага, знядужалага людства. Човен Харона без пярэдыху снаваў па беларускіх рэках, вышукваючы чарговых ахвяраў. Колькі іх было, беларусаў, падкошаных тыфам і сухотамі, забітых немцамі, палякамі, бальшавікамі? Час ад часу зтагосветны човен прыпыняўся і забіраў у незваротную вандроўку людзей з Божай іскраю ў сэрцы – каб хоць неяк усцешыць насельнікаў краіны вечнага смутку.\\
-Яснай грамнічнай свечкай загарэўся напярэдадні ці не сама трагічнай у гісторыі нашага народа эпохі і заўчасна, у зусім маладыя леты згас яшчэ адзін, Богам падараваны Беларусі светлы талент – [[litpers>уладзімір-жылка|Уладзімір Жылка]].\\
+Яснай грамнічнай свечкай загарэўся напярэдадні ці не сама трагічнай у гісторыі нашага народа эпохі і заўчасна, у зусім маладыя леты згас яшчэ адзін, Богам падараваны Беларусі светлы талент – [[постаці/уладзімір-жылка|Уладзімір Жылка]].\\
 Вяртанне Уладзіміра Жылкі ў беларускую літаратуру адбылося не адразу. Спрычынілася да гэтага многае, але найперш – раскіданасць ягоных рукапісаў па замежных архівах. Ды і студэнцкая трохгадовая эміграцыя, недвухсэнсоўныя выказванні паэта пра «маскоўскую кантору» прымушалі рэдактараў з пэўнай доляй абачлівасці публікаваць Жылкавы творы. Замоўчванню творчасці паэта, вядома ж, не маглі не «пасадзейнічаць» і выстаўленыя перад ім абвінавачанні ў палітычных грахах і гвалтоўная высылка аўтара падалей ад Радзімы.\\
 Сёння творы Уладзіміра Жылкі, аднаго з найбольш цікавых і самабытных паэтаў, яскрава ўпісаліся ў залаты фонд айчыннай літаратуры, імя яго заняло адно з сама пачэсных месцаў на беларускім парнасе.\\
 Нарадзіўся будучы паэт 27 траўня 1900 года ў вёсцы Макашы, што раскінулася над ракой Вушой непадалёку ад чыгуначнай станцыі Гарадзея. Школы ў Макашах не было, першую навуку хлопчык спасцігаў спачатку ў Гарадзейскай царкоўна-прыходскай школе, а потым у Мірскай гарадской вучэльні. Чатырнаццацігадовым падлеткам Уладзік трапляе ў Менск, куды бацька, патомны селянін, адважыўся пераехаць настала, атрымаўшы месца гандляра ў царкоўнай краме. У тым жа годзе юнак трапляе на вучобу ў Багародзіцк у Тульскай губерні. Трэба сказаць, што адносіны да навукі ў сям’і Жылкаў былі паважлівыя, хлопцы змалку прывучаліся да чытання. У 1916 годзе ён закончыў Слонімскую вышэйшую пачатковую школу. Вучэльні падобнага кшталту мелі агульнаадукацыйны характар і давалі права паступлення ў спецыялізаваныя навучальныя ўстановы. І Уладзімір выкарыстоўвае гэтае права – паступае ў Ковенскую сельскагаспадарчую вучэльню.\\
-Рэвалюцыйны 1917 год Уладзімір Жылка сустрэў у Менску, дзе трапіў у вір палітычных падзей. Жадаючы дапамагчы бацьку здабываць хлеб надзённы, Уладзімір Жылка ў 1918 годзе пачынае працаваць аграномам у адной з дзяржаўных гаспадарак у прадмесці Менска. Ездзіў ён туды на пару з [[litpers>міхась-чарот|Міхасём Чаротам]], які кіраваў сканфіскаваным маёнткам. Па дарозе з працы і на працу гаварылі яны, мусіць, не толькі пра гаспадарчыя справы – і той, і другі пісалі вершы. У Менску Жылка пазнаёміўся з [[litpers>ядвігін-ш|Ядвігіным Ш.]], [[litpers>змітрок-бядуля|Змітраком Бядулем]], Ігнатам Дварчанінам, [[litpers>леапольд-родзевіч|Леапольдам Родзевічам]]. Неўзабаве наладзіліся і асабістыя стасункі з Янкам Купалам, які пачаў наведвацца ў хату Жылкаў, вёў зацікаўленыя гутаркі з бацькамі Уладзіка. Гаворкі з [[litpers>янка-купала|Янкам Купалам]], праходкі са старэйшым паэтам па гарадскіх вуліцах, бясспрэчна, наклалі свой адбітак на фармаванне светапогляду Жылкі.\\
+Рэвалюцыйны 1917 год Уладзімір Жылка сустрэў у Менску, дзе трапіў у вір палітычных падзей. Жадаючы дапамагчы бацьку здабываць хлеб надзённы, Уладзімір Жылка ў 1918 годзе пачынае працаваць аграномам у адной з дзяржаўных гаспадарак у прадмесці Менска. Ездзіў ён туды на пару з [[постаці/міхась-чарот|Міхасём Чаротам]], які кіраваў сканфіскаваным маёнткам. Па дарозе з працы і на працу гаварылі яны, мусіць, не толькі пра гаспадарчыя справы – і той, і другі пісалі вершы. У Менску Жылка пазнаёміўся з [[постаці/ядвігін-ш|Ядвігіным Ш.]], [[постаці/змітрок-бядуля|Змітраком Бядулем]], Ігнатам Дварчанінам, [[постаці/леапольд-родзевіч|Леапольдам Родзевічам]]. Неўзабаве наладзіліся і асабістыя стасункі з Янкам Купалам, які пачаў наведвацца ў хату Жылкаў, вёў зацікаўленыя гутаркі з бацькамі Уладзіка. Гаворкі з [[постаці/янка-купала|Янкам Купалам]], праходкі са старэйшым паэтам па гарадскіх вуліцах, бясспрэчна, наклалі свой адбітак на фармаванне светапогляду Жылкі.\\
-Па словах У. Калесніка, Уладзімір Жылка радасна вітаў абвяшчэнне 25 сакавіка 1918 года Беларускай Народнай Рэспублікі. Пра тое, як блізка да сэрца прымаў паэт незалежніцкія ідэалы, сведчыць і першы надрукаваны 25 студзеня 1920 года ў газеце «Беларусь» верш «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-покліч|Покліч]]».\\
+Па словах У. Калесніка, Уладзімір Жылка радасна вітаў абвяшчэнне 25 сакавіка 1918 года Беларускай Народнай Рэспублікі. Пра тое, як блізка да сэрца прымаў паэт незалежніцкія ідэалы, сведчыць і першы надрукаваны 25 студзеня 1920 года ў газеце «Беларусь» верш «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-покліч|Покліч]]».\\
-У лютым 1919 года Ул. Жылка захварэў. Трохі ачуняўшы, паэт падаўся да сваякоў на вёску. Некалькі месяцаў пажыў у бацькавых крэўнікаў у Клецішчы на Случчыне, потым перабраўся да матчынай радні ў Падлессе. Як піша У. Калеснік у кнізе «Ветразі Адысея», «тут ён акрыяў душою, тут мог пасядзець над кнігамі любімых паэтаў – Лермантава, [[bellit>адам-міцкевіч/творчасць-адама-міцкевіча|Міцкевіча]], Ібсена. Пераклады іх твораў умацоўвалі адчуванне сэнсу жыцця...». Яшчэ з вясковай глушы Уладзімір пачынае дасылаць свае паэтычныя практыкаванні ў віленскую перыёдыку, ягоныя вершы і пераклады былі прыхільна сустрэтыя ў «Нашай думцы» [[litpers>максім-гарэцкі|Максімам Гарэцкім]]. А калі Падлессе ў выніку падзелу Беларусі ў 1921 годзе апынулася пад Польшчай, паэт пераехаў у Вільню.\\
+У лютым 1919 года Ул. Жылка захварэў. Трохі ачуняўшы, паэт падаўся да сваякоў на вёску. Некалькі месяцаў пажыў у бацькавых крэўнікаў у Клецішчы на Случчыне, потым перабраўся да матчынай радні ў Падлессе. Як піша У. Калеснік у кнізе «Ветразі Адысея», «тут ён акрыяў душою, тут мог пасядзець над кнігамі любімых паэтаў – Лермантава, [[творы/адам-міцкевіч/творчасць-адама-міцкевіча|Міцкевіча]], Ібсена. Пераклады іх твораў умацоўвалі адчуванне сэнсу жыцця...». Яшчэ з вясковай глушы Уладзімір пачынае дасылаць свае паэтычныя практыкаванні ў віленскую перыёдыку, ягоныя вершы і пераклады былі прыхільна сустрэтыя ў «Нашай думцы» [[постаці/максім-гарэцкі|Максімам Гарэцкім]]. А калі Падлессе ў выніку падзелу Беларусі ў 1921 годзе апынулася пад Польшчай, паэт пераехаў у Вільню.\\
-Як у свой час [[litpers>максім-багдановіч|Максім Багдановіч]], Уладзімір Жылка быў зачараваны хараством Вільні. Вільня акумулявала ў сабе, не растраціла спрадвечны дух беларускасці. Тут былі напісаны верш «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-палімпсест|Палімпсест]]» і паэма «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-уяўленне|Уяўленне]]». «Шпаркасць коняў Пагоні» надавала імпэту эпічным строфам Уладзіміравага «Уяўлення». Праз колькі гадоў нават злата Прага не здолее прыглушыць у Жылкавай душы віленскіх уражанняў, і паэт створыць велічны хваласпеў месту сваёй любові – «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-вершы-аб-вільні|Вершы аб Вільні]]».\\
+Як у свой час [[постаці/максім-багдановіч|Максім Багдановіч]], Уладзімір Жылка быў зачараваны хараством Вільні. Вільня акумулявала ў сабе, не растраціла спрадвечны дух беларускасці. Тут былі напісаны верш «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-палімпсест|Палімпсест]]» і паэма «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-уяўленне|Уяўленне]]». «Шпаркасць коняў Пагоні» надавала імпэту эпічным строфам Уладзіміравага «Уяўлення». Праз колькі гадоў нават злата Прага не здолее прыглушыць у Жылкавай душы віленскіх уражанняў, і паэт створыць велічны хваласпеў месту сваёй любові – «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-вершы-аб-вільні|Вершы аб Вільні]]».\\
-Сярод віленскіх знаёмцаў Уладзіміра Жылкі трэба назваць і імя Ігната Канчэўскага, чыя невялікая кніжачка «Адвечным шляхам: даследзіны беларускага светагляду» (1921), чыталася і абмяркоўвалася ў рэдакцыях «Беларускіх ведамасцяў» і «Беларускага звону», з якімі Жылка наладзіў сталае супрацоўніцтва. І хоць сведчанняў блізкага сяброўства паміж імі не засталося, у некаторых творах Жылкі (верш «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-мы-любім-даўнія-паданні|Мы любім даўнія паданні...]]») уплыў філосафа на паэта прыкметна адчуваецца.\\
+Сярод віленскіх знаёмцаў Уладзіміра Жылкі трэба назваць і імя Ігната Канчэўскага, чыя невялікая кніжачка «Адвечным шляхам: даследзіны беларускага светагляду» (1921), чыталася і абмяркоўвалася ў рэдакцыях «Беларускіх ведамасцяў» і «Беларускага звону», з якімі Жылка наладзіў сталае супрацоўніцтва. І хоць сведчанняў блізкага сяброўства паміж імі не засталося, у некаторых творах Жылкі (верш «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-мы-любім-даўнія-паданні|Мы любім даўнія паданні...]]») уплыў філосафа на паэта прыкметна адчуваецца.\\
 Не мог не пабываць Уладзімір Жылка і ў Віленскім Беларускім музеі, сабраным рупнасцю Івана Луцкевіча. Пад час Жылкавага побыту ў «крывіцкай Меццы» стваральнік музея ўжо спачыў вечным сном у Закапаным, але музей працаваў. Гэта пасля захопу Вільні савецкімі войскамі ў 1940 годзе многія каштоўныя экспанаты знікнуць у невядомым кірунку, узбагацяць чужацкія калекцыі, і толькі нязначная частка дакументаў апынецца ў Беларусі. Магчыма, верш «Палімпсест» акурат і з’явіўся на свет пасля наведвання Жылкам музея Луцкевіча. У ім паэт правёў трапную аналогію паміж старым рукапісам, першапачатковы сэнс якога схаваны ад чытача, і Беларуссю. І тут і там патрэбна ачысціць праўду ад пазнейшых ілжывых напластаванняў.\\
-У Вільні Уладзімір Жылка блізка сышоўся з [[litpers>антон-луцкевіч|Антонам Луцкевічам]], які займаў пасаду старшыні Беларускага нацыянальнага камітэта і якога паэт у пісьмах з Прагі будзе называць «даражэнькім дзядзькам». Ратуючы паэта ад польскіх вышуковых службаў, Луцкевіч пасылае яго з даручэннем у Коўна, дзе на той час знаходзіўся ўрад БНР. З Коўна Жылка накіраваўся ў Бірштаны – падлячыцца ў санаторыі, адпачыць там ад надакучлівай палітыкі, якая апошнім часам спрабавала залучыць паэта ў свае цянёты. З Бірштанаў Жылка трапляе ў Дзвінск, дзе спрабуе скончыць апошні клас Беларускай гімназіі. Жыве там ён на кватэры дырэктара І. Краскоўскага. Але неўзабаве, стаўшы ахвярай паклёпу, пакідае Дзвінск і вяртаецца ў Вільню, дзе на кватэры Л. Родзевіча перажывае яшчэ адно абвастрэнне сваёй хваробы.\\
+У Вільні Уладзімір Жылка блізка сышоўся з [[постаці/антон-луцкевіч|Антонам Луцкевічам]], які займаў пасаду старшыні Беларускага нацыянальнага камітэта і якога паэт у пісьмах з Прагі будзе называць «даражэнькім дзядзькам». Ратуючы паэта ад польскіх вышуковых службаў, Луцкевіч пасылае яго з даручэннем у Коўна, дзе на той час знаходзіўся ўрад БНР. З Коўна Жылка накіраваўся ў Бірштаны – падлячыцца ў санаторыі, адпачыць там ад надакучлівай палітыкі, якая апошнім часам спрабавала залучыць паэта ў свае цянёты. З Бірштанаў Жылка трапляе ў Дзвінск, дзе спрабуе скончыць апошні клас Беларускай гімназіі. Жыве там ён на кватэры дырэктара І. Краскоўскага. Але неўзабаве, стаўшы ахвярай паклёпу, пакідае Дзвінск і вяртаецца ў Вільню, дзе на кватэры Л. Родзевіча перажывае яшчэ адно абвастрэнне сваёй хваробы.\\
 У 1923 годзе, пры спрыянні Леапольда Родзевіча, Жылка выехаў на вучобу ў Пражскі ўніверсітэт. Уладзімір Жылка спрабуе адразу акунуцца ў студэнцкае жыццё – рэдагуе часопіс «Перавясла», арганізоўвае літаратурныя вечарыны, але хвароба і тут дае пра сябе знаць, і ён вымушаны доўгі час праводзіць у санаторыях. Жылка неўзабаве бярэ пад сваё апякунства наваствораны часопіс «Прамень». Але чарговае абвастрэнне хваробы – і зноў толькі лісты аднадумцаў бадзёраць, не даюць цалкам зняверыцца ў сваіх сілах. Патроху Жылка ачуняў (у адным з тагачасных вершаў апошні радок прагучаў роспачна-пераможным клічам: «Не я – пад тым крыжом!»).\\
-Пры спрыянні Антона Луцкевіча ў 1924 годзе ў Вільні выходзіць Жылкаў зборнік «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-на-ростані|На ростані]]». Ягоны [[slounik>лейтматыў|лейтматыў]] – мяжа, скрыжаванне, «капцы канцовыя». Паэт нашуквае свой шлях, упэўнена вызваляючыся ад уплываў (найперш Блока, ягонай «Незнаёмкі», чые парфумныя пахі адчувальныя ў паэзіі Жылкі гэтага перыяду). Яшчэ паэт на раздарожжы, яшчэ не ступіў і кроку ў абраным кірунку, а ўжо цень крыжа кладзецца яму пад ногі (верш «На ростані»).\\
+Пры спрыянні Антона Луцкевіча ў 1924 годзе ў Вільні выходзіць Жылкаў зборнік «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-на-ростані|На ростані]]». Ягоны [[слоўнік/лейтматыў|лейтматыў]] – мяжа, скрыжаванне, «капцы канцовыя». Паэт нашуквае свой шлях, упэўнена вызваляючыся ад уплываў (найперш Блока, ягонай «Незнаёмкі», чые парфумныя пахі адчувальныя ў паэзіі Жылкі гэтага перыяду). Яшчэ паэт на раздарожжы, яшчэ не ступіў і кроку ў абраным кірунку, а ўжо цень крыжа кладзецца яму пад ногі (верш «На ростані»).\\
 Зборнік прыхільна сустрэлі пражскія паплечнікі Ул. Жылкі. Схварэлы і знясілены (стыпендыі не заўсёды хапала, а падзарабляць капаннем бульбы ў прадмесцях Прагі, як іншыя, Жылка не мог), паэт ўсё ж знаходзіць у сабе змогу займацца грамадскай дзейнасцю. Восенню 1924 года ён дэлегуецца на міжнародны студэнцкі з’езд, які праходзіў у Варшаве. Плёнам Жылкавай паездкі ў Варшаву сталася прыняцце беларускіх студэнцкіх суполак Прагі і Вільні ў Студэнцкі саюз.\\
-Уладзімір Жылка быў не толькі самотнікам, што вечна жаліцца на свой змарнаваны лёс. Калі небяспека навісала над Радзімай, свабодай і народам, ён гатовы быў стаць у змагарскія шыхты. Рука паэта гатова была трымаць і ваярскі меч ( верш «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-меч|Меч]]»). Гэткія вершы ў савецкай Беларусі не карысталіся вялікай пашанай.\\
+Уладзімір Жылка быў не толькі самотнікам, што вечна жаліцца на свой змарнаваны лёс. Калі небяспека навісала над Радзімай, свабодай і народам, ён гатовы быў стаць у змагарскія шыхты. Рука паэта гатова была трымаць і ваярскі меч ( верш «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-меч|Меч]]»). Гэткія вершы ў савецкай Беларусі не карысталіся вялікай пашанай.\\
 У 1926 годзе Жылка едзе ў Менск, дзе прымае савецкае грамадзянства, працуе літсупрацоўнікам у «Звяздзе», перакладчыкам на Белдзяржкіно, выкладчыкам у музычным тэхнікуме. Пры газеце, дзякуючы Жылку, пачынаюць гуртавацца маладыя таленавітыя пісьменнікі, перыядычна з’яўляецца літаратурная старонка. На Белдзяржкіно паэт перакладае фільмы на беларускую мову. У музычным тэхнікуме ён знаёміцца са студэнткай Рымай Маневіч, якая неўзабаве стане ягонай жонкай. Аператыўна выходзіць з друку і новы паэтычны зборнік Жылкі «З палёў Заходняй Беларусі».\\
 Але эстэцкая паэзія Уладзіміра Жылкі не магла прыйсціся да двара савецкаму крытычнаму афіцыёзу, для якога ўзорам у вершапісанні былі радкі накшталт броўкавых: «Я хачу, каб слова падносіла цэглу, а вершы ў альбом і хто іншы напіша».\\
 Асабліва вызначыўся крытык Тодар Глыбоцкі. У рэцэнзіі, апублікаванай у другім нумары часопіса «Полымя» за 1928 год, ён добра-такі патаптаўся пралетарскімі ботамі па далікатнай паэзіі Жылкі, ніцавока аглядаючыся на бакі. Папракнуўшы паэта за «архаічную» мараль, «паганую» мову, высунуўшы яму абвінавачванне ў апяванні «бел-чырвона-белага сцягу», крытык зрабіў безапеляцыйную выснову: Жылка «чужы нам па форме і ідэёваму зместу».\\
 Гэтае прачытанне, пэўна ж, не дало вялікай радасці паэту. Неўзабаве ён быў вымушаны паехаць, як патрабавалі дактары, на берагі старажытнай Таўрыды, у прытульна-страхотлівую для ўсіх сухотнікаў Ялту. Пакуль Уладзімір Жылка папраўляў здароўе ў Крыме, у роднай сталіцы наспявалі вялікія падзеі. У лісце ад 15 сакавіка 1930 года стрыечны брат паэта, супрацоўнік рэдакцыі «Беларускай вёскі» П. Рагачэўскі з іроніяй паведамляў у Ялту, што на радзіме не змаўкаюць класавыя баі з кулакамі і з усімі астатнімі рэшткамі капіталізму, ідзе штодзённае клеймаванне замежнай буржуазіі і фашыстаў розных масцей і колераў.\\
-Паэту Уладзіміру Жылку першаму з «[[slounik>узвышша|Узвышша]]» выпаў «гонар» прымераць церневы вянок пакутніка - яго арыштавалі 18 ліпеня 1930 года. Праз два дні ў Маскве, проста на службе ў Крамлі ўзялі [[litpers>уладзімір-дубоўка|Уладзіміра Дубоўку]]. Яшчэ праз чатыры дні ступілі на крыжовы шлях [[litpers>язэп-пушча|Язэп Пушча]] і [[litpers>адам-бабарэка|Адам Бабарэка]]...\\
+Паэту Уладзіміру Жылку першаму з «[[слоўнік/узвышша|Узвышша]]» выпаў «гонар» прымераць церневы вянок пакутніка - яго арыштавалі 18 ліпеня 1930 года. Праз два дні ў Маскве, проста на службе ў Крамлі ўзялі [[постаці/уладзімір-дубоўка|Уладзіміра Дубоўку]]. Яшчэ праз чатыры дні ступілі на крыжовы шлях [[постаці/язэп-пушча|Язэп Пушча]] і [[постаці/адам-бабарэка|Адам Бабарэка]]...\\
 Жылка адмовіўся падпісаць акт абвінавачвання аб сваёй прыналежнасці да міфічнага Саюза вызвалення Беларусі. Пасля медыцынскага агляду чэкістам стала зразумела – у турэмных умовах падследны можа не дажыць да абвяшчэння прысуду. Праз месяц пасля арышту Жылку вызваляюць з-пад варты.\\
-Калі Жылка яшчэ ўтрымліваўся ў бальшавіцкай вязніцы, сябры вырашылі хоць неяк яму дапамагчы. [[litpers>лукаш-калюга|Лукаш Калюга]] звярнуўся да [[litpers>кузьма-чорны|Кузьмы Чорнага]], і паважаны пісьменнік адказаў, што грошай не шкада, але боязна.\\
+Калі Жылка яшчэ ўтрымліваўся ў бальшавіцкай вязніцы, сябры вырашылі хоць неяк яму дапамагчы. [[постаці/лукаш-калюга|Лукаш Калюга]] звярнуўся да [[постаці/кузьма-чорны|Кузьмы Чорнага]], і паважаны пісьменнік адказаў, што грошай не шкада, але боязна.\\
 На волі паэту пабыць давялося нядоўга. Неўзабаве яго зноў арыштавалі і 10 сакавіка 1931 года абвесцілі судовы вырак – пяць гадоў высылкі ў горад Уржум Кіраўскай вобласці.\\
 Ва Уржуме паэт уладкаваўся выкладчыкам расейскай літаратуры і загадчыкам гаспадарчай часткі (па сумяшчальніцтве) у мясцовым медтэхнікуме. Нягледзячы на тое, што стаўленне да Жылкі з боку адміністрацыі тэхнікума, выкладчыкаў-медыкаў і гаспадароў, дзе ён кватараваў, склалася паважлівае, ён усё больш занепадаў, часта тэмпературыў. Сябры, што адбывалі высылку ў навакольных паселішчах, стараліся падтрымаць паэта духоўна, а аднойчы прапанавалі яму пакінуць непасільную працу і жыць на таварыскія складкі. Жылка адмовіўся. Таварышы на волі таксама шукалі шляхоў дапамагчы згасаючаму паэту. Напрыканцы лютага 1933 года Жылка атрымаў дазвол выехаць на поўдзень. Але бальшавіцкая літасць запазнілася - 1 сакавіка паэт памёр. Човен Харона, заплыўшы ў раку Вятку, усё ж дапільнаваў сваю доўгачаканую ахвяру.\\
 Уладзімір Жылка так і не пабачыў сваёй трохгадовай дачушкі, якую выхоўвала бабуля. Пройдзе час і дачка Наталля Уладзіміраўна Лазарава супольна з дзядзькам Барысам зробяць усё магчымае, каб ушанаваць памяць бацькі і брата. Імі будуць напісаны сотні лістоў у Браціславу, Ленінград, Маскву, Менск, Уржум з адзінай просьбай – захаваць кожнае каліва ўспамінаў пра Уладзіміра Жылку. Барыс Адамавіч наведае месца апошняга спачыну паэта і паставіць сціплы помнік на ягонай магіле.\\
-Уся творчасць Ул. Жылкі – своеасаблівы тастамент нашчадкам пра веліч Прыгажосці, пра яе ратавальную місію сярод зямнога непрывабнага жыцця. Паэт ішоў наўслед за эўрапейскімі рамантыкамі, пераствараў іх па-беларуску, працягваў распачатую Багдановічам справу. Потым з падказкі таго ж А. Луцкевіча за творцамі падобнага кшталту замацуецца вызначэнне «песняры чыстае красы» – але ці бывае краса мурзатая? Пасадзіў жа Ул. Жылка «лілею між балот». І яна пасярод «ціны бруднае і плесні» змагла захаваць сваю адпрыродную чысціню (верш «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-душа-мая-тужлівая|Душа мая тужлівая]]»...). Ул. Жылка сваёй творчасцю як бы паспрабаваў падвесці рысу пад даўняй нашаніўскай дыскусіяй, якая акрэслівалася багдановічаўскім радком «кінь вечны плач свой аб старонцы». Тэма гэтая, аднак, і ў 20-я гады не атрымала свайго канчатковага завяршэння. Цэлая літаратурная арганізацыя паспрабавала не словам, а чынам пацвердзіць слушнасць багдановічаўскіх пачынанняў, але сузіранне і спасціжэнне красы – занятак не гуртавы. У творчых адносінах кожны з сяброў «Узвышша» быў сам па сабе. І наўрад ці Ул. Жылка, прыехаўшы з Прагі, шукаў паэтычнай гаманкой сябрыны, наўрад ці быў ахвочы па-«[[slounik>маладняк|маладняц]]ку» спяваць у хоры. Праблемы прыстаць да якога рая для яго ніколі не існавала, хутчэй самі раі навыперадкі стараліся залучыць таленавітага паэта да сябе.\\
+Уся творчасць Ул. Жылкі – своеасаблівы тастамент нашчадкам пра веліч Прыгажосці, пра яе ратавальную місію сярод зямнога непрывабнага жыцця. Паэт ішоў наўслед за эўрапейскімі рамантыкамі, пераствараў іх па-беларуску, працягваў распачатую Багдановічам справу. Потым з падказкі таго ж А. Луцкевіча за творцамі падобнага кшталту замацуецца вызначэнне «песняры чыстае красы» – але ці бывае краса мурзатая? Пасадзіў жа Ул. Жылка «лілею між балот». І яна пасярод «ціны бруднае і плесні» змагла захаваць сваю адпрыродную чысціню (верш «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-душа-мая-тужлівая|Душа мая тужлівая]]»...). Ул. Жылка сваёй творчасцю як бы паспрабаваў падвесці рысу пад даўняй нашаніўскай дыскусіяй, якая акрэслівалася багдановічаўскім радком «кінь вечны плач свой аб старонцы». Тэма гэтая, аднак, і ў 20-я гады не атрымала свайго канчатковага завяршэння. Цэлая літаратурная арганізацыя паспрабавала не словам, а чынам пацвердзіць слушнасць багдановічаўскіх пачынанняў, але сузіранне і спасціжэнне красы – занятак не гуртавы. У творчых адносінах кожны з сяброў «Узвышша» быў сам па сабе. І наўрад ці Ул. Жылка, прыехаўшы з Прагі, шукаў паэтычнай гаманкой сябрыны, наўрад ці быў ахвочы па-«[[слоўнік/маладняк|маладняц]]ку» спяваць у хоры. Праблемы прыстаць да якога рая для яго ніколі не існавала, хутчэй самі раі навыперадкі стараліся залучыць таленавітага паэта да сябе.\\
 Сёння ўжо відавочна, што савецкі перыяд у творчасці Ул. Жылкі не вызначаўся асаблівым плёнам. Паэт, творчым крэда якога былі напісаныя ў Празе радкі «няма збавення апроч пекнаты», вымушаны быў пісаць газетныя артыкулы пра Горкага і Някрасава, рыхтаваць святочныя паэтычна-партыйныя літстаронкі ў «Звяздзе». Часам не хапала «высокаідэйных» твораў, прыходзілася пісаць самому. Напэўна, Жылка разумеў, што «Песня дзесятых угодкаў» – здрада самому сабе, сваім эстэтычным прынцыпам. А лірычныя вершы пісаліся ўсё радзей і радзей. Ды наўрад ці хто ў ахопленай сацыялістычным шалам Беларусі заўважаў трагедыю яшчэ аднаго паэта-мройніка. Наадварот, сябры нязлосна пакеплівалі з ягоных ранейшых вершаў. А Жылка наіўна спрабаваў дастасаваць уласныя высокія крытэрыі ацэнкі мастацкага твора да ўсяго тагачаснага беларускага пісьменства, ушчуваў калегаў за моўную неахайнасць, незнарок ублытваўся ў гарачыя спрэчкі, далекаватыя ад сапраўднай літаратуры.\\
 Яшчэ ў Празе Ул. Жылка як бы прадбачыў сваё жыццё ў сталіцы савецкай Беларусі. У адным з лістоў да Антона Луцкевіча ён супакойваў самога сябе, палагоджваў уласныя сумневы: «Я хачу сказаць, што маю права пісаць не толькі ўра-патрыятычна-пралетарскія рэчы, але й заставацца ў самотным ціхім храме Хараства». Паэт марыў напісаць і выдаць кніжку з матывамі кахання, смерці, прыроды, дзе б не было ніводнай рыфмы «гэй, наперад», спасылаўся на французаў і немцаў, якія выдаюць кніжкі такога кшталту штодня.\\
-Паэт з эўрапейскай адукацыяй, ён і тварыў у рэчышчы эўрапейскім – у ягонай творчасці натуральна глядзеліся пентаметры і гекзаметры, [[slounik>санет|санеты]] і [[slounik>віралэ|вірале]], [[slounik>верлібр|верлібры]] і [[slounik>белы-верш|белыя вершы]]. Жылка напісаў першы ў беларускай літаратуры верш з [[slounik>кансанансная-рыфма-кансананс|кансананснай]] рыфмоўкай, спрабаваў стварыць новыя вершаваныя формы. Веданне антычнай літаратуры, класічнай французскай, нямецкай, чэшскай, польскай паэзіі, пэўна ж, падвышалі Жылку ў вачах былых студэнтаў педтэхнікумаў і рабфакаў. Мо хто і паглядаў скоса, але куды больш было захаплення і таварыскай спагады. Зычліўцы залічылі паэта да бясспрэчных мастакоў слова, называлі ў друку новым Багдановічам.\\
+Паэт з эўрапейскай адукацыяй, ён і тварыў у рэчышчы эўрапейскім – у ягонай творчасці натуральна глядзеліся пентаметры і гекзаметры, [[слоўнік/санет|санеты]] і [[слоўнік/віралэ|вірале]], [[слоўнік/верлібр|верлібры]] і [[слоўнік/белы-верш|белыя вершы]]. Жылка напісаў першы ў беларускай літаратуры верш з [[слоўнік/кансанансная-рыфма-кансананс|кансананснай]] рыфмоўкай, спрабаваў стварыць новыя вершаваныя формы. Веданне антычнай літаратуры, класічнай французскай, нямецкай, чэшскай, польскай паэзіі, пэўна ж, падвышалі Жылку ў вачах былых студэнтаў педтэхнікумаў і рабфакаў. Мо хто і паглядаў скоса, але куды больш было захаплення і таварыскай спагады. Зычліўцы залічылі паэта да бясспрэчных мастакоў слова, называлі ў друку новым Багдановічам.\\
-Ул. Жылка ведаў пра сваю хваробу, ўспрымаў наканаваны лёс спакойна, нават такую непаэтычную з’яву як смерць не цураўся пускаць на цвінтар свайго ціхага храма. А як жа – спрадвеку ў храме не толькі бласлаўлялі на новае жыццё, але і адпявалі. Смерць мелася быць адным з матываў задуманай ім кнігі. Яе, каго паэты звыклі маляваць кашчавай і бяззубай, паэт называе жаданай госцяй. Ягоная цудоўная элегія «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-смяротны-пах|Смяротны пах]]» гучыць як прычашчальная малітва. Напярэдадні з’яўлення ў Беларусі новай літаратурнай плыні вітаізму (што абазначыцца [[bellit>язэп-пушча/творчасць-язэпа-пушчы|творчасцю Язэпа Пушчы]], Уладзіміра Дубоўкі, А. Бабарэкі) Жылка як бы пачынаў ад адваротнага, спавядаючы мартызм. Паэт знаходзіў хараство ў букеце завялых кветак, у гаснучай восеньскай прыродзе.\\
+Ул. Жылка ведаў пра сваю хваробу, ўспрымаў наканаваны лёс спакойна, нават такую непаэтычную з’яву як смерць не цураўся пускаць на цвінтар свайго ціхага храма. А як жа – спрадвеку ў храме не толькі бласлаўлялі на новае жыццё, але і адпявалі. Смерць мелася быць адным з матываў задуманай ім кнігі. Яе, каго паэты звыклі маляваць кашчавай і бяззубай, паэт называе жаданай госцяй. Ягоная цудоўная элегія «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-смяротны-пах|Смяротны пах]]» гучыць як прычашчальная малітва. Напярэдадні з’яўлення ў Беларусі новай літаратурнай плыні вітаізму (што абазначыцца [[творы/язэп-пушча/творчасць-язэпа-пушчы|творчасцю Язэпа Пушчы]], Уладзіміра Дубоўкі, А. Бабарэкі) Жылка як бы пачынаў ад адваротнага, спавядаючы мартызм. Паэт знаходзіў хараство ў букеце завялых кветак, у гаснучай восеньскай прыродзе.\\
 Уладзімір Жылка ўсведамляў, да чаго пакліканы і стараўся як мага менш збочваць з раз і назаўсёды абранае сцежкі. І акурат гэтая сцежка за ягонай спінай ператварылася ў шырокі гасцінец, прайсціся па якім светла і радасна, бо вядзе ён да вымраенага паэтам храма.\\
-Як сведчыць Дубоўка, Уладзімір Жылка, часта паўтараў лацінскае выслоўе: «Vivera memento!» – «Памятай пра жыццё!». Ён да апошняга дня верыў, што яму ўдасца выехаць з гіблага Уржума ў сонечны Крым, акрыяць і пісаць, працаваць дзеля светлага рання Беларусі. Але ўласныя вершы, нібы зачараваныя ў шчадроўскую ноч на варажбітным стале рэчы, рабіліся непаслухмяныя, паказвалі на іншае. Яшчэ ў 1931 годзе Уладзімірам Жылкам быў напісаны своеасаблівы подступ да «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-тастамент|Тастаменту]]» – «[[bellit>уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-верш-развітання|Верш развітання]]».\\
+Як сведчыць Дубоўка, Уладзімір Жылка, часта паўтараў лацінскае выслоўе: «Vivera memento!» – «Памятай пра жыццё!». Ён да апошняга дня верыў, што яму ўдасца выехаць з гіблага Уржума ў сонечны Крым, акрыяць і пісаць, працаваць дзеля светлага рання Беларусі. Але ўласныя вершы, нібы зачараваныя ў шчадроўскую ноч на варажбітным стале рэчы, рабіліся непаслухмяныя, паказвалі на іншае. Яшчэ ў 1931 годзе Уладзімірам Жылкам быў напісаны своеасаблівы подступ да «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-тастамент|Тастаменту]]» – «[[творы/уладзімір-жылка/уладзімір-жылка-верш-развітання|Верш развітання]]».\\
 Паэт выкарыстаў лермантаўскі вобраз адарванага лістка, пэўна, ажывіўшы ў памяці свае юначыя пераклады паэзіі вялікага бунтара.\\
 Сэрца Уладзіміра Жылкі таксама кроіў пякельны боль па паняволенай Бацькаўшчыне. Ды яно, знясіленае, поўнілася мужнасцю і ахвярнасцю, праменілася любасцю да высокай горняй красы і зямнога дольняга жыцця. Паэт не пражыў і трыццаці трох гадоў, вершам жа ягоным наканаваны нашмат даўжэйшы век.\\
@@ Радок 52: / Радок 52: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>анатоль-вялюгін/творчасць-анатоля-вялюгіна]]
+  * [[творы/анатоль-вялюгін/творчасць-анатоля-вялюгіна]]
-  * [[bellit>янка-золак/творчасць-янкі-золака]]
+  * [[творы/янка-золак/творчасць-янкі-золака]]
-  * [[bellit>міхась-кавыль/жыццёвы-і-творчы-шлях-міхася-кавыля]]
+  * [[творы/міхась-кавыль/жыццёвы-і-творчы-шлях-міхася-кавыля]]
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц]]
-  * [[bellit>аляксей-пысін/творчасць-аляксея-пысіна]]
+  * [[творы/аляксей-пысін/творчасць-аляксея-пысіна]]