~~META: title = Дзіцячая паэзія Рыгора Барадуліна &keywords = Рыгор, Барадулін, дзіцячы &abstract = Тэматычная разнастайнасць вершаваных твораў Рыгора Барадуліна, якія уваходзяць у дзіцячае чытанне &iftrue = nan ~~ ====== Дзіцячая паэзія Рыгора Барадуліна ====== Галоўны выток барадулінскай дзіцячай паэзіі – вопыт народнай творчасці, мудрай педагогікі. Творчае асэнсаванне народнапаэтычных традыцый ярка люструецца ў аўтарскіх [[слоўнік/калыханка|калыханках]], забаўлянках, лічылках, дражнілках, хуткамоўках, [[слоўнік/загадка|загадках]], [[слоўнік/казка|казках]], небыліцах-перакрутках, прыбабуньках, жартоўных і гумарыстычных вершах. Свае першыя творы для дзяцей Рыгор Барадулін напісаў у пачатку далёкіх 1960-х гг., калі ў самога падрастала дачка Ілона. Ён свядома з бацькоўскім замілаваннем абірае пастаяннай гераіняй-субяседніцай дзяўчынку Лану. Сваім першым творам ён лічыць напісаную спецыяльна для дачушкі па просьбе мамы «Калыханку». Вобразны свет сваіх калыханак Рыгор Барадулін насяліў і любімым персанажам гэтага жанру – катом.\\ У кожным творы паэта прысутнічае запрашэнне да гульні. Дзіцяці неабходна пастаяннае самасцвярджэнне ў свеце.\\ Непахіснае пачуццё справядлівасці, вабную таямнічасць, выпадковасць утрымліваюць менавіта лічылкі як спецыфічны жанр дзіцячага гульнявога фальклору. Аўтарскія лічылкі, у адрозненне ад фальклорных, перш за ўсё сюжэтныя. Напрыклад, лічылка «Колькі кошак у кашы?») актывізуе думку дзіцяці. Кожны паэтычны радок – гэта новая прыгода. У лічылцы-загадцы дзеці пільна сочаць за гарэзлівымі кошкамі. Сярод лічылак-загадак, у якіх пералічэнне адсутнічае, але патрабуецца ў адказе, прывабнай выглядае лічылка «Грышка, Мішка і Шчыпай ехалі на чоўне», разлічаная на дзіцячую кемлівасць і дапытлівасць.\\ Шырокае прызнанне маюць загадкі Рыгора Барадуліна. Кожная загадка заахвочвае да максімальнай аддачы разумовых здольнасцей дзяцей.\\ Пашыраючы сферу псіхалагічнага жыцця герояў, Барадулін прыходзіць да літаратурнай апрацоўкі такога няпростага і прывабнага фальклорнага жанру, як казка. У замысле апрацаванай казкі «[[творы/рыгор-барадулін/рыгор-барадулін-мех-шэрых-мех-белых|Мех шэрых, мех белых]]» (па матывах народнай «Мужык, мядзведзь і ліса»), відавочна жыццёвая ісціна: нішто на зямлі без працы не даецца. Аўтар вядзе сваіх выхаванцаў у зачараваны казачны свет праз прасякнуты духам народна-казачнай традыцыі спахмурнелы [[слоўнік/зачын|зачын]] («Пыхцеў, пацеў, Ды больш не змог цярпець, Над сошкаю-крывуляй гнуцца полазам) і шчаслівую [[слоўнік/канцоўка|канцоўку]] («І зараз у футры мядзведжай %%//%% Са стрэльбаю %%//%% ходзіць дзед, %%//%% А бабка гатуе ежу, %%//%% Хвастом лісіным %%//%% Змятае загнет), выпукласць характараў-тыпаў (працавіты мужык, лянівы мядзведзь, хітрая ліса). Усё гэта сведчаць пра захаванне многіх атрыбутаў народных казак. У аснову барадулінскай «[[творы/рыгор-барадулін/рыгор-барадулін-бабуліна-казка|Бабулінай казкі]]» таксама лёг народны сюжэт пра казу і семярых казлянят, якіх з'еў злы воўк. Барадулін удала перадае ўсю непасрэднасць і каларыт казкі: мацярынскую любоў казы-гаспадыні да сваіх любых рахманых казлянятак, атмасферу паразумення і дабрабыту ў іх хацінцы да прыходу ваўка. Канцоўка казкі шчаслівая.\\ Яркай мастацкай знаходкай з арсенала барадулінскай творчасці вылучаюцца прыбабунькі.\\ Вытокі гумарыстычнай дзіцячай паэзіі Рыгора Барадуліна – у [[слоўнік/фальклор|фальклоры]]. Сакавітым гумарам, парадаксальнай вобразнасцю розняцца жарты-перакруткі. Тонкая павучальная іронія прыхавана ў многіх барадулінскіх запамінальных вобразах. Гэта шкодны раскідач (Нежаданы гэты госць %%//%% Раскідае ўсё як ёсць) з верша «Раскідач», гэта і тры Ланіны сястрычкі-капрызулі Ай!, Не буду!, Не хачу!, з якімі не хочуць сябраваць дзеткі і самі падказваюць, як пазбавіцца ад непаслухмяных. Старэйшыя дзеткі распазнаюць і невука-задаваку Максімку («на ўроках Няўседу, у класс Непрыходу»), з якога насмяяліся месячане (касмічная быль «Не такі… Не такое…»), і абяцалу-Мікітку, у якога «двойкі ў сшытку Шыі гнуць, Як тыя гусі», і непаседу з самым доўгім носам («Хто паўсюль Яго суе У свае І не ў свае Справы І забавы) з верша «Пытанне ўсім», і няспрытнага гультаяватага хлопчыка-ўсхопчыка, які прарадзіў бабулі агарод так, што « - Дзякуй! Крычалі Асот І макрыца» (верш «Хлопчык-усхопчык»). Даспадобы дзецям апісанне адухоўленых з'яў прыроды.\\ Рыгор Барадулін – непаўторны пейзажыст. Красавік-чараўнік напоўніў наваколле ластаўкамі, засеяў кветкамі луг і «Закасаўшы рукавы, Неба ўзняў вясёлкамі» («Красавік»). Вершы пра жывёл развіваюць пачуццё прыгожага як найпершы элемент чалавечнасці. Верш-казка «[[творы/рыгор-барадулін/рыгор-барадулін-экзамены|Экзамены]]» знаёміць з прадстаўнікамі жывёльнага, птушынага і насякомага свету. Многія творы актыўна пашыраюць дзіцячы пазнаваўчы кругагляд. «Ці ляцяць вароны ў вырай?», «[[творы/рыгор-барадулін/рыгор-барадулін-ці-пазяхае-бегемот|Ці пазяхае бегемот?]]».Творчасць Рыгора Барадуліна для дзяцей носіць арыгінальны характар. Паэт па натуры сваёй гумарыст. ===== Падобныя старонкі ===== * [[ibdc.ped>слухайце-адзін-аднаго]] * [[творы/пімен-панчанка/пімен-панчанка-дзеці-вайны]] * [[творы/максім-танк/творы-максіма-танка-для-дзяцей]] * [[творы/артур-вольскі/артур-вольскі-дзеці]] * [[творы/эдзі-агняцвет/эдзі-агняцвет-беражы-зямлю-і-неба]]