Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:мікола-мятліцкі:творчасць-міколы-мятліцкага [2025/08/22 11:11] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:мікола-мятліцкі:творчасць-міколы-мятліцкага [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 16: / Радок 16: @@
 \\
-Пасля заканчэння ў 1977г. БДУ Мікола Мятліцкі працаваў у рэдакцыях газеты "Літаратура і мастацтва", выдавецтва "Мастацкая літаратура". З 2002г. – галоўны рэдактар часопіса "Полымя". Аўтар кніг паэзіі "Абеліск у жыце" (1980), "Мой дзень зямны" (1985, прэмія Ленінскага камсамола Беларусі), "Ружа вятроў" (1987), "Горкі вырай" (1989), "Шлях чалавечы" (1989, выбранае), "Палескі смутак" (1991), [[bellit>мікола-мятліцкі/мікола-мятліцкі-чаканне-сонца|"Чаканне сонца"]] (1994, выбранае), "Бабчын" (1996, Дзяржаўная прэмія імя [[litpers>янка-купала-коратка|Янкі Купалы]]), "Хойніцкі сшытак" (1999), "Жыцця глыбінныя віры" (2001).\\
+Пасля заканчэння ў 1977г. БДУ Мікола Мятліцкі працаваў у рэдакцыях газеты "Літаратура і мастацтва", выдавецтва "Мастацкая літаратура". З 2002г. – галоўны рэдактар часопіса "Полымя". Аўтар кніг паэзіі "Абеліск у жыце" (1980), "Мой дзень зямны" (1985, прэмія Ленінскага камсамола Беларусі), "Ружа вятроў" (1987), "Горкі вырай" (1989), "Шлях чалавечы" (1989, выбранае), "Палескі смутак" (1991), [[творы/мікола-мятліцкі/мікола-мятліцкі-чаканне-сонца|"Чаканне сонца"]] (1994, выбранае), "Бабчын" (1996, Дзяржаўная прэмія імя [[постаці/янка-купала-коратка|Янкі Купалы]]), "Хойніцкі сшытак" (1999), "Жыцця глыбінныя віры" (2001).\\
 З самага пачатку творчага шляху паэзія Міколы Мятліцкага была ў глыбокім і плённым рэчышчы традыцыйнага беларускага верша з яго ўвагай да канкрэтна-рэалістычных дэталяў, фальклорна-песеннай меладычнасцю і адкрытай пачуццёвасцю. Тэматыка ранняй паэзіі Міколы Мятліцкага таксама традыцыйная: генетычная памяць вайны, родная вёска і яе жыхары, вытокі песні, юнацкае каханне. Не пазбаўленыя дэкларацыйнасці, гэтыя вершы нярэдка ўражвалі шчырай захопленасцю жыццём, юнацкай рамантыкай і экспрэсіўнасцю.\\
 У ранняй паэзіі Мікола Мятліцкі выяўляў сябе як сапраўдны майстар пейзажнай лірыкі, напоўненай светлым любаваннем красой свайго краю:\\
@@ Радок 46: / Радок 46: @@
 \\
-Гэта паэтычная [[slounik>акварэль|акварэль]] прасякнута светлымі, няяркімі, нібы размытымі фарбамі (туманы, світанне, водбліскі зары). Спакойная, лагодна-ўдумлівая інтанацыя добра адпавядае жывапіснаму малюнку, а заключная дэталь – трымценне асінавага лістка – кантрастна вяртае нас да "зыркага ўспаміну" пра лета. Спакой удала "падсвечаны" не толькі згадкай пра яркае лета, але і трывогай жураўлінага кліну. Як заўсёды ў сапраўднай пейзажнай лірыцы, верш са звычайнай карціны прыроды перарастае ў роздум пра час чалавечага жыцця, тым больш, што напісаны быў аўтарам на самым пачатку жыццёвай восені.\\
+Гэта паэтычная [[слоўнік/акварэль|акварэль]] прасякнута светлымі, няяркімі, нібы размытымі фарбамі (туманы, світанне, водбліскі зары). Спакойная, лагодна-ўдумлівая інтанацыя добра адпавядае жывапіснаму малюнку, а заключная дэталь – трымценне асінавага лістка – кантрастна вяртае нас да "зыркага ўспаміну" пра лета. Спакой удала "падсвечаны" не толькі згадкай пра яркае лета, але і трывогай жураўлінага кліну. Як заўсёды ў сапраўднай пейзажнай лірыцы, верш са звычайнай карціны прыроды перарастае ў роздум пра час чалавечага жыцця, тым больш, што напісаны быў аўтарам на самым пачатку жыццёвай восені.\\
 Кніга "Ружа вятроў" (1987) засведчыла ўзмацненне інтэлектуальнага патэнцыялу паэзіі Міколы Мятліцкага, паглыбленне філасофскай праблематыкі праз далейшае асэнсаванне вобразаў Космасу, Сусвету, Вечнасці, Часу. Як зазначыла Т. Шамякіна, паэт яднае беларускі народны, язычніцкі космас і Космас вялікі, нібы шукаючы ў ім паратунак ад жыццёвых турбот.
@@ Радок 61: / Радок 61: @@
 \\
 Такая адцягненная сімволіка магла б падасца другаснай, калі б ні была ўласцівасцю паэтычнага стылю Міколы Мятліцкага, калі б паэт ні знаходзіў яркіх і пераканальных нацыянальных дэталяў для яе ўвасаблення. І ўжо зусім новае гучанне апакаліптычныя прадбачанні, сімволіка Космасу і Вечнасці атрымлівае ў сучаснай, паслячарнобыльскай лірыцы паэта.\\
-Мікола Мятліцкі сам крыху палемічна адзначыў, што паэтам яго зрабіла чарнобыльская трагедыя, выразна падзяліўшы яго творчасць на два этапы – да і пасля 26 красавіка 1986 года. Вёска Бабчын, апетая ў ранняй лірыцы паэта, аказалася ў самым эпіцэнтры бяды – у зоне адсялення. "Апошні Бабчына жыхар" – так вызначае сёння Мікола Мятліцкі сваё светаадчуванне, пастаянна вяртаючыся ў адселеную вёску, каб пахадзіць сцежкамі маленства, пераначаваць у апусцелай бацькоўскай хаце і – пісаць, бясконца пісаць вершы, даючы магчымасць выйсця трагічным пачуццям, што перапаўняюць сэрца. Пасля [[bellit>іншае/сучасная-літаратура-беларусі/тэма-чарнобыля-ў-беларускай-паэзіі|Чарнобыля]] Мікола Мятліцкі не можа не пісаць пра гэтую бяду, і няма сэнсу пытацца, ці не паўтараецца паэт, як няма сэнсу пытацца ў таго, хто плача, ці аднолькавыя яго слязіны\\
+Мікола Мятліцкі сам крыху палемічна адзначыў, што паэтам яго зрабіла чарнобыльская трагедыя, выразна падзяліўшы яго творчасць на два этапы – да і пасля 26 красавіка 1986 года. Вёска Бабчын, апетая ў ранняй лірыцы паэта, аказалася ў самым эпіцэнтры бяды – у зоне адсялення. "Апошні Бабчына жыхар" – так вызначае сёння Мікола Мятліцкі сваё светаадчуванне, пастаянна вяртаючыся ў адселеную вёску, каб пахадзіць сцежкамі маленства, пераначаваць у апусцелай бацькоўскай хаце і – пісаць, бясконца пісаць вершы, даючы магчымасць выйсця трагічным пачуццям, што перапаўняюць сэрца. Пасля [[творы/іншае/сучасная-літаратура-беларусі/тэма-чарнобыля-ў-беларускай-паэзіі|Чарнобыля]] Мікола Мятліцкі не можа не пісаць пра гэтую бяду, і няма сэнсу пытацца, ці не паўтараецца паэт, як няма сэнсу пытацца ў таго, хто плача, ці аднолькавыя яго слязіны\\
 Прынцыпова змяніўся характар вобразнасці ў паэзіі Міколы Мятліцкага – у ёй не стала акварэльных фарбаў, яна пабудавана на кантрастах, на колерах чорнай бяды і смертаноснага сляпучага сонца, радыяцыйнага выпраменьвання, на карцінах здзічэння прыроды, "сіроцкіх забытых хацін", кінутых рэчаў, пустэчы, зарослых гародаў, атручаных крыніц. Гэта апакаліптычны "антыпейзаж", як трапна вызначыла яго Т. Шамякіна.\\
 Першыя непасрэдныя ўражанні ад чарнобыльскай катастрофы ўвасоблены ў кнізе вершаў "Горкі вырай", затым трагедыя роднага краю, знішчанага бядой, асэнсоўвалася ў вершах з кніг "Шлях чалавечы" (1989), "Палескі смутак" (1991).\\
@@ Радок 67: / Радок 67: @@
 Мікола Мятліцкі падрабязна выпісаў злавесны воблік "чорнай зоны", мёртвых вёсак, пакалечаных людскіх лёсаў. Даследчык А. Бельскі справядліва ацаніў паэтаву канцэпцыю рэчаіснасці: "Беларуская паэзія хіба толькі ў гады вайны звярталася да такіх чорных фарбаў, такога эмацыянальна-трагедыйнага жывапісу".\\
 Унікальнай з'явай у беларускай паэзіі стаў выдадзены ў 1996г. зборнік паэзіі "Бабчын" – своеасаблівы помнік мёртвай вёсцы, загубленай Чарнобылем, які мае, тым не менш, сімвалічнае вызначэнне "кніга жыцця". Гэта і сапраўды кніга жыцця, але найперш – былога.\\
-Зборнік адкрываецца вершам [[bellit>мікола-мятліцкі/мікола-мятліцкі-бяссмертнік|"Бяссмертнік"]], які ярка перадае адметнасць сённяшняй паэзіі Міколы Мятліцкага, насычанай злавеснымі вобразамі чарнобыльскай трагедыі.\\
+Зборнік адкрываецца вершам [[творы/мікола-мятліцкі/мікола-мятліцкі-бяссмертнік|"Бяссмертнік"]], які ярка перадае адметнасць сённяшняй паэзіі Міколы Мятліцкага, насычанай злавеснымі вобразамі чарнобыльскай трагедыі.\\
-У вершы пануе жоўты колер – колер развітання і магільнага пяску, злога чарнобыльскага санцапёку, кветкі бяссмертніка, якая некалі была лекавай, а зараз атручана радыяцыяй. Толькі ўзмацняюць песімістычны настрой згадкі пра "шчасце былое", "дыханне каханай", "крылаў бусліных размах", матылька і душу-пчалу, якая танцуе свой "танец на чорных крыжах". Верш разгортваецца пакутліва доўга, у аднастайных інтанацыях марудлівага [[slounik>анапест|анапесту]], нібы душа-пчала гудзіць над вухам пра пакуты, боль і хваробы загубленага краю.\\
+У вершы пануе жоўты колер – колер развітання і магільнага пяску, злога чарнобыльскага санцапёку, кветкі бяссмертніка, якая некалі была лекавай, а зараз атручана радыяцыяй. Толькі ўзмацняюць песімістычны настрой згадкі пра "шчасце былое", "дыханне каханай", "крылаў бусліных размах", матылька і душу-пчалу, якая танцуе свой "танец на чорных крыжах". Верш разгортваецца пакутліва доўга, у аднастайных інтанацыях марудлівага [[слоўнік/анапест|анапесту]], нібы душа-пчала гудзіць над вухам пра пакуты, боль і хваробы загубленага краю.\\
 Верш настройвае на тое, што чытанне кнігі не будзе лёгкім і хуткім. І гэта сапраўды так, аднак праз суперажыванне пакутам ачышчаецца душа і шукаюцца адказы на значныя пытанні філасофскага і грамадзянскага характару. Прысвечаная адной тэме, кніга тым не менш не робіць уражання аднастайнасці, бо паэт знаходзіць мноства розных ракурсаў яе адлюстравання, цікавых вобразаў, умее прыгледзецца да дэталяў, спалучае рэальнасць і яе абагульненне, разважае і задумваецца над прычынамі і наступствамі трагедыі.\\
 Кніга мае прадуманую кампазіцыю. У першым яе раздзеле, "Глыток чысціні", мы разам з паэтам ідзем ваколіцай і "мёртвай вуліцай" Бабчына, разам з ім успамінаем тое лепшае, што было звязана з дарагімі мясцінамі: Мазураўка, Грыбовішчы, Гала, вышка, сажалка...
@@ Радок 89: / Радок 89: @@
 \\
-Гэты верш напісаны ў лёгкім і бадзёрым рытме хады грыбніка. Але вось мы заходзім у родную хату Міколы Мятліцкага ("Згадкі ў хаце") – і інтанацыя карэнным чынам мяняецца, калі паэт пачынае развагі – верлібры [[bellit>мікола-мятліцкі/мікола-мятліцкі-стол|"Стол"]], "Услон", "Печ", "Канапа".\\
+Гэты верш напісаны ў лёгкім і бадзёрым рытме хады грыбніка. Але вось мы заходзім у родную хату Міколы Мятліцкага ("Згадкі ў хаце") – і інтанацыя карэнным чынам мяняецца, калі паэт пачынае развагі – верлібры [[творы/мікола-мятліцкі/мікола-мятліцкі-стол|"Стол"]], "Услон", "Печ", "Канапа".\\
 Хлеб, які заўсёды асацыіруецца з жыццём, паэт кантрастна супастаўляе з соллю – знакам бяды, слязы. Так свядома парушана адвечнае адзінства, сімвал гасціннасці стала – хлеб-соль. Так бяда парушыла спрадвечную, замацаваную ў народнай свядомасці і міфалогіі, гармонію.\\
 Другі раздзел, "Суцемак гладыша", знаёміць з партрэтамі аднавяскоўцаў. Мы нібы разам з паэтам разглядаем звычайную у вясковай хаце вялікую рамку-карціну, запоўненую фотакарткамі дарагіх людзей, многіх з якіх ужо няма на свеце: Яніха, Антося, Зоя, Нюра, Аксінчык, Макрэна... Жаночых партрэтаў болей, бо і вёска ж нездарма называецца Бабчын – удоў у ёй многа яшчэ з мінулай вайны.\\
-Верш [[bellit>мікола-мятліцкі/мікола-мятліцкі-яніха|"Яніха"]], у якім суладна пераплецены язычніцкія традыцыі і хрысціянскія матывы, – адзін з найбольш светлых, яркіх і лаканічных партрэтаў, у ім створаны прыгожы і гарманічны народны характар. Вельмі ўдалая жыццесцвярджальная канцоўка верша, якая характарызуе і духоўную дасканаласць, святасць Яніхі, і глыбіню ўнутранага свету самога паэта. Гуманістычны па сваёй ідэі, верш узвышае жаночы вобраз да Боскага: з Яніхай размаўляе Матка Божая, адпрэчваючы смерць, бо без такіх людзей было б пуста і няўтульна на зямлі. Сцвярджаючы прыгажосць чалавечых характараў, Мікола Мятліцкі кантрастна ўзмацняе агульны трагедыйны настрой кнігі.\\
+Верш [[творы/мікола-мятліцкі/мікола-мятліцкі-яніха|"Яніха"]], у якім суладна пераплецены язычніцкія традыцыі і хрысціянскія матывы, – адзін з найбольш светлых, яркіх і лаканічных партрэтаў, у ім створаны прыгожы і гарманічны народны характар. Вельмі ўдалая жыццесцвярджальная канцоўка верша, якая характарызуе і духоўную дасканаласць, святасць Яніхі, і глыбіню ўнутранага свету самога паэта. Гуманістычны па сваёй ідэі, верш узвышае жаночы вобраз да Боскага: з Яніхай размаўляе Матка Божая, адпрэчваючы смерць, бо без такіх людзей было б пуста і няўтульна на зямлі. Сцвярджаючы прыгажосць чалавечых характараў, Мікола Мятліцкі кантрастна ўзмацняе агульны трагедыйны настрой кнігі.\\
-Раздзел "Безгалосыя дні" напісаны аўтарам непасрэдна ў Бабчыне, дзе "на родным бацькаўскім двары – чатырыста сорак тры" мілірэнтгены. Гэтую лічбу рэфрэнам паўтарае аўтар у аднайменным вершы, яе ён бачыць, паклаўшы дазіметр на магілу маці... Вершы гэтай часткі кнігі – філасофскае абагульненне, асэнсаванне бяды. Цэнтральны верш "Пчала" – [[slounik>прытча|прытча]] з нечакана аптымістычным зместам, у які боязна паверыць: "О цуд! Безнуклідны у Бабчыне мёд!" Паэт уважліва сочыць за шчыраваннем "радзімай пчалы", раскрывае "палескага мёду найпросты сакрэт" – усё жывое пратэстуе супраць атрутнага зла... Услед за [[bellit>алесь-разанаў/творчасць-алеся-разанава|Алесем Разанавым]], які ў адным з [[slounik>вершаказ|вершаказаў]] заўважыў у слове [[bellit>алесь-разанаў/алесь-разанаў-пчала|"пЧАЛа"]] чалавечы пачатак, Мікола Мятліцкі па-філасофску аб'ядноўвае сэнс пчалінага і ўласнага паэтычнага набытку:
+Раздзел "Безгалосыя дні" напісаны аўтарам непасрэдна ў Бабчыне, дзе "на родным бацькаўскім двары – чатырыста сорак тры" мілірэнтгены. Гэтую лічбу рэфрэнам паўтарае аўтар у аднайменным вершы, яе ён бачыць, паклаўшы дазіметр на магілу маці... Вершы гэтай часткі кнігі – філасофскае абагульненне, асэнсаванне бяды. Цэнтральны верш "Пчала" – [[слоўнік/прытча|прытча]] з нечакана аптымістычным зместам, у які боязна паверыць: "О цуд! Безнуклідны у Бабчыне мёд!" Паэт уважліва сочыць за шчыраваннем "радзімай пчалы", раскрывае "палескага мёду найпросты сакрэт" – усё жывое пратэстуе супраць атрутнага зла... Услед за [[творы/алесь-разанаў/творчасць-алеся-разанава|Алесем Разанавым]], які ў адным з [[слоўнік/вершаказ|вершаказаў]] заўважыў у слове [[творы/алесь-разанаў/алесь-разанаў-пчала|"пЧАЛа"]] чалавечы пачатак, Мікола Мятліцкі па-філасофску аб'ядноўвае сэнс пчалінага і ўласнага паэтычнага набытку:
 \\
@@ Радок 159: / Радок 159: @@
 \\
-Верш гарманічны, суладны і па форме: у ім выразная, зладжаная кампазіцыя з аднолькавымі зачынамі трох строф (магічная, казачная траічнасць), лёгкая, аптымістычная мелодыя [[slounik>харэй|харэя]], дакладныя, поўныя рыфмы (спазнае – зямная, лагодай – пагодай), унутраныя сугуччы ў радку ("я агню забараню"). Гэта ўзор адпаведнасці зместу і формы.\\
+Верш гарманічны, суладны і па форме: у ім выразная, зладжаная кампазіцыя з аднолькавымі зачынамі трох строф (магічная, казачная траічнасць), лёгкая, аптымістычная мелодыя [[слоўнік/харэй|харэя]], дакладныя, поўныя рыфмы (спазнае – зямная, лагодай – пагодай), унутраныя сугуччы ў радку ("я агню забараню"). Гэта ўзор адпаведнасці зместу і формы.\\
-Аднак філасофскаму роздуму ў яшчэ большай ступені адпавядае форма [[slounik>верлібр|верлібру]]. І да яе апраўдана звяртаецца Мікола Мятліцкі, калі хоча паказаць не столькі гармонію, колькі супярэчнасць жыцця, часовасць чалавечага існавання.
+Аднак філасофскаму роздуму ў яшчэ большай ступені адпавядае форма [[слоўнік/верлібр|верлібру]]. І да яе апраўдана звяртаецца Мікола Мятліцкі, калі хоча паказаць не столькі гармонію, колькі супярэчнасць жыцця, часовасць чалавечага існавання.
 Зямля,\\
@@ Радок 206: / Радок 206: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц]]
+  * [[творы/яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц]]
-  * [[bellit>міхась-кавыль/жыццёвы-і-творчы-шлях-міхася-кавыля]]
+  * [[творы/міхась-кавыль/жыццёвы-і-творчы-шлях-міхася-кавыля]]
-  * [[bellit>анатоль-вялюгін/творчасць-анатоля-вялюгіна]]
+  * [[творы/анатоль-вялюгін/творчасць-анатоля-вялюгіна]]
-  * [[bellit>аляксей-пысін/творчасць-аляксея-пысіна]]
+  * [[творы/аляксей-пысін/творчасць-аляксея-пысіна]]
-  * [[bellit>янка-золак/творчасць-янкі-золака]]
+  * [[творы/янка-золак/творчасць-янкі-золака]]