Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:максім-танк:жыццё-і-творчасць-максіма-танка [2025/08/23 15:48] – vedybeadmin
+++ творы:максім-танк:жыццё-і-творчасць-максіма-танка [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 ====== Жыццё і творчасць Максіма Танка ======
 Максім Танк — адно з самых яркіх імёнаў у гісторыі беларускай літаратуры. Паэт бунтар, паэт патрыёт, паэт сатырык, паэт філосаф, паэт наватар… Яму суджана было з'явіцца і на поўны голас загаварыць у адну з самых буйных нацыянальна-вызваленчых эпох, калі надзвычай востра паўстала пытанне — быць ці ня быць народу Заходняй Беларусі і ўсяму беларускаму народу з яго самабытнасцю, культурай, мовай, з яго гістарычнай спадчынай.\\
-[[litpers>максім-танк|Максім Танк]] (сапраўднае імя Яўген Іванавіч Скурко) нарадзіўся 17 верасня 1912 г. у вёсцы Пількаўшчына Мядзельскага раёна Мінскай вобласці ў сялянскай сям'і. Фарміраванне будучага выдатнага паэта праходзіла ва ўмовах бурных, складаных і супярэчлівых падзей Першай сусветнай вайны. Яго бацька, Іван Фёдаравіч, быў мабілізаваны ў войска і служыў салдатам у чыгуначным батальёне, потым — у вайсковай шавецкай майстэрні. У 1916 г. з набліжэннем фронту М. Танк разам з маці, Домнай Іванаўнай, пераехаў ў Маскву, дзе яны пэўны час жылі на ўскрайку горада з яшчэ чатырма сем’ямі бежанцаў. Там Яўген Скурко пайшоў у школу, там прачытаў свае першыя кнігі. А родная Пількаўшчына ў 1921 годзе апынулася за мяжой — паводле ўмоў Рыжскага міру адышла да Польшчы.\\
+[[постаці/максім-танк|Максім Танк]] (сапраўднае імя Яўген Іванавіч Скурко) нарадзіўся 17 верасня 1912 г. у вёсцы Пількаўшчына Мядзельскага раёна Мінскай вобласці ў сялянскай сям'і. Фарміраванне будучага выдатнага паэта праходзіла ва ўмовах бурных, складаных і супярэчлівых падзей Першай сусветнай вайны. Яго бацька, Іван Фёдаравіч, быў мабілізаваны ў войска і служыў салдатам у чыгуначным батальёне, потым — у вайсковай шавецкай майстэрні. У 1916 г. з набліжэннем фронту М. Танк разам з маці, Домнай Іванаўнай, пераехаў ў Маскву, дзе яны пэўны час жылі на ўскрайку горада з яшчэ чатырма сем’ямі бежанцаў. Там Яўген Скурко пайшоў у школу, там прачытаў свае першыя кнігі. А родная Пількаўшчына ў 1921 годзе апынулася за мяжой — паводле ўмоў Рыжскага міру адышла да Польшчы.\\
-Восень 1926 года прывяла будучага паэта Максіма Танка, а тады яшчэ маладога Яўгена Скурко ў Вілейку, куды ён паступіў у трэці клас рускай прыватнай гімназіі. Хаця таго магло і не атрымацца. Бо сям’я не мела дастаткова грошай на далейшае навучанне сына. У рукапіснай [[slounik>аўтабіяграфія|аўтабіяграфіі]] паэта зазначаецца: "Бацькі мае хацелі, каб я пайшоў вучыцца далей. Але непрыхільна на гэта глядзелі хатнія, баючыся лішніх расходаў у гаспадарцы. Маці плакала начамі, прасіла дзеда, каб пусціў мяне вучыцца ў Вілейку, дзе ў той час была сярэдняя школа. Стары згадзіўся. За лета, пасучы статак, я падрыхтаваўся да экзамена, які я здаў і быў прыняты…". У гімназіі паэт вучыўся даволі паспяхова. Менавіта там настаўніца рускай мовы і літаратуры прывіла хлопчыку Яўгену любоў да літаратуры, заахвоціла да творчасці. Там жа ён і зрабіў сваю першую літаратурную спробу, пераказваючы ў вершаванай форме легенду пра Шкленікоўскае возера (у Шкленікова паэт хадзіў у польскую пачатковую школу). Але ўжо восенню 1928 года Яўгену Скурко прыйшлося ехаць у Радашковічы, дзе ён працягваў спасцігаць вучнёўства з прычыны закрыцця Вілейскай гімназіі польскімі ўладамі. Тут ён уступіў у члены падпольнай камсамольскай арганізацыі і пачаў актыўна удзельнічаць у грамадскім жыцці. За ўдзел у забастоўцы ў пачатку 1929 года быў выключаны з гімназіі. Нейкі час вучыўся ў Віленскай беларускай гімназіі, з якой таксама выключылі як вальнадумца і непаслушэнца. Потым ўладкаваўся ў Віленскую рускую гімназію імя А. Пушкіна, дзе зноў працягваў займацца падпольнай камсамольскай работай. За гэта быў арыштаваны і трапіў у віленскую турму Лукішкі. Праз месяц удалося вырвацца на волю.\\
+Восень 1926 года прывяла будучага паэта Максіма Танка, а тады яшчэ маладога Яўгена Скурко ў Вілейку, куды ён паступіў у трэці клас рускай прыватнай гімназіі. Хаця таго магло і не атрымацца. Бо сям’я не мела дастаткова грошай на далейшае навучанне сына. У рукапіснай [[слоўнік/аўтабіяграфія|аўтабіяграфіі]] паэта зазначаецца: "Бацькі мае хацелі, каб я пайшоў вучыцца далей. Але непрыхільна на гэта глядзелі хатнія, баючыся лішніх расходаў у гаспадарцы. Маці плакала начамі, прасіла дзеда, каб пусціў мяне вучыцца ў Вілейку, дзе ў той час была сярэдняя школа. Стары згадзіўся. За лета, пасучы статак, я падрыхтаваўся да экзамена, які я здаў і быў прыняты…". У гімназіі паэт вучыўся даволі паспяхова. Менавіта там настаўніца рускай мовы і літаратуры прывіла хлопчыку Яўгену любоў да літаратуры, заахвоціла да творчасці. Там жа ён і зрабіў сваю першую літаратурную спробу, пераказваючы ў вершаванай форме легенду пра Шкленікоўскае возера (у Шкленікова паэт хадзіў у польскую пачатковую школу). Але ўжо восенню 1928 года Яўгену Скурко прыйшлося ехаць у Радашковічы, дзе ён працягваў спасцігаць вучнёўства з прычыны закрыцця Вілейскай гімназіі польскімі ўладамі. Тут ён уступіў у члены падпольнай камсамольскай арганізацыі і пачаў актыўна удзельнічаць у грамадскім жыцці. За ўдзел у забастоўцы ў пачатку 1929 года быў выключаны з гімназіі. Нейкі час вучыўся ў Віленскай беларускай гімназіі, з якой таксама выключылі як вальнадумца і непаслушэнца. Потым ўладкаваўся ў Віленскую рускую гімназію імя А. Пушкіна, дзе зноў працягваў займацца падпольнай камсамольскай работай. За гэта быў арыштаваны і трапіў у віленскую турму Лукішкі. Праз месяц удалося вырвацца на волю.\\
 Восенню 1932 года, у надзеі прадоўжыць вучобу, М. Танк нелегальна перайшоў польска-савецкую граніцу і трапіў у Мінск. Неўзабаве вярнуўся назад на падпольную работу. Працаваў інструктарам ЦК камсамола Заходняй Беларусі, у легальных і падпольных віленскіх перыёдыках, вёў актыўную грамадска-патрыятычную і культурна-асветную дзейнасць, за што падвяргаўся арыштам і турэмнаму зняволенню на Лукішках, былі допыты ў засценках НКУС.\\
 З прыходам савецкай улады ў Заходнюю Беларусь Максім Танк зноў вярнуўся на Вілейшчыну, але ўжо легальна. Ён працаваў у сектары нацыянальных школ Вілейскага абласнога аддзела народнай асветы і ў аддзеле культуры абласной газеты "Вілейская праўда" (выдавалася з лістапада 1939 па люты 1940).\\
-Пісаць вершы ён пачаў у другой палове 20-х гадоў, будучы гімназістам, а друкавацца — у 1932 г. у часопісах "Пралом" (выдаваў з паэтам Я. Гарохам), "Часопісе для ўсіх", газетах-аднадзёнках "На пераломе" і "Беларускае жыццё" (апошняя выдадзена ў Львове, у ёй змешчаны першы верш паэта "Заштрайкавалі гіганты-коміны", падпісаны [[slounik>псеўданім|псеўданімам]] Максім Танк). За ўдзел у выданні часопіса "Часопіс для ўсіх" 27 красавіка 1932 года Максім Танк быў арыштаваны і зняволены ў віленскай турме Лукішкі.\\
+Пісаць вершы ён пачаў у другой палове 20-х гадоў, будучы гімназістам, а друкавацца — у 1932 г. у часопісах "Пралом" (выдаваў з паэтам Я. Гарохам), "Часопісе для ўсіх", газетах-аднадзёнках "На пераломе" і "Беларускае жыццё" (апошняя выдадзена ў Львове, у ёй змешчаны першы верш паэта "Заштрайкавалі гіганты-коміны", падпісаны [[слоўнік/псеўданім|псеўданімам]] Максім Танк). За ўдзел у выданні часопіса "Часопіс для ўсіх" 27 красавіка 1932 года Максім Танк быў арыштаваны і зняволены ў віленскай турме Лукішкі.\\
 На танальнасць ранняй паэзіі Максіма Танка налажыла адбітак палітычная сітуацыя ў Заходняй Беларусі і асабісты лёс самога паэта: актыўны ўдзел у рэвалюцыйнай дзейнасці, арышты, турмы. Максім Танк, як сапраўдны патрыёт, нацыянальна свядомы беларус, з юнацтва ўключыўся ў барацьбу з ненавісным акупацыйным рэжымам панскай Польшчы. Яго творчасць была цалкам прысвечана рэвалюцыйнай барацьбе. Паэт апісвае шэрыя змрочныя хаты беларускіх сялян, вузкія палоскі зямлі, цяжкую працу, якая не прыносіць ні радасці, ні здабытку, бо плёнам яе карыстаюцца польскія ўлады.\\
 Паэт у сваіх вершах увасобіў духоўны воблік прафесійнага рэвалюцыянера, перадаў свет яго пачуццяў, думак, імкненняў і перажыванняў.\\
 У 1935 годзе Максім Танк у Вільні пачаў пісаць паэму "Нарач". Паэма была навеяная Нарачанскай забастоўкай рыбакоў, якая рэхам прайшла па азёрах суседняй Вілейшчыны і даволі далёкім Палессі. З-за цэнзуры цалкам твор надрукаваць было немагчыма. Аўтару прыходзілася, выкрэсліваючы найбольш вострыя моманты, друкаваць яго часткамі ў "Калосьсі". І тым не менш некаторыя нумары часопіса з фрагментамі паэмы былі канфіскаваныя польскімі ўладамі. Толькі ў 1940 годзе, магчыма падчас працы ў Вілейцы, паэту ўдалося цалкам узнавіць тэкст паэмы.\\
 У 1936 годзе выйшаў першы зборнік вершаў М. Танка "На этапах" (канфіскаваны паліцыяй), у 1937 — другі зборнік "Журавінавы цвет" і асобным выданнем паэма "Нарач", у 1938 — трэці зборнік "Пад мачтай". Паэт апынуўся ў цэнтры літаратурна-мастацкага жыцця ў Заходняй Беларусі. Пра яго загаварылі ў друку, яго творы і кнігі сталі прадметам шырокага і зацікаўленага абмеркавання, літаратурна-творчых дыскусій. "Максім Танк гэта вельмі маладая, але сільная творчасцю індывідуальнасць, — пісала газета "Наша воля", даючы інфармацыю аб вечары беларускай паэзіі і песні, які адбыўся ў Віленскім універсітэце 15 сакавіка 1936 года. — Ягоная творчасць вырасла ў вастрогах і, вырваўшыся з турмы, заліла Заходнюю Беларусь. Творы Танка — гэта лявіна, гэта бурная хваля, якая парывае ўсіх, трасе ўсім і ламае ўсё. Танк можа стацца вялікім песьняром Беларусі, калі не забудзе аб найважнейшай умове — згушчаць чым найбольш думку на палатне вобразу". Гэта дадзеная ўмова станецца адным з вядучых мастацка-выяўленчых прынцыпаў, стылеўтваральных сродкаў паэта.\\
-Творчасць Максіма Танка 30-х гадоў вызначаецца маштабнасцю гістарычнага мыслення, шырынёй духоўна-мастацкіх даляглядаў аўтара. Вялікую папулярнасць у чытача набылі яго вершы: "[[творы/максім-танк/максім-танк-спатканне|Спатканне]]", "Песня кулікоў", "Чорныя скібы", "Да дня", "Акт першы", "Тры песні", "Паслухайце, вясна ідзе…", "Раманс", "На пероне" і інш. [[slounik>вобраз-лірычнага-героя|Лірычны герой]] паэта прываблівае паўнакроўнасцю ўспрымання жыцця, натуральнасцю і нязмушанасцю сваіх паводзін і ўчынкаў, непадробнай чалавечнасцю, цвёрдай верай у народныя першакаштоўнасці, жыццесцвярджальныя сілы грамадства. Ён засяроджваецца на пошуках адказаў на самыя балючыя пытанні часу, на асэнсаванні актуальных грамадска-патрыятычных і сацыяльных праблем рэчаіснасці, глыбокім выяўленні душэўна-псіхалагічнага свету свайго сучасніка. Філасофская лірыка суседнічае ў паэта з сатырычнымі творамі, пейзажныя матывы і вобразы пераплятаюцца з выяўленнем асаблівасцей інтымнага свету героя.\\
+Творчасць Максіма Танка 30-х гадоў вызначаецца маштабнасцю гістарычнага мыслення, шырынёй духоўна-мастацкіх даляглядаў аўтара. Вялікую папулярнасць у чытача набылі яго вершы: "[[творы/максім-танк/максім-танк-спатканне|Спатканне]]", "Песня кулікоў", "Чорныя скібы", "Да дня", "Акт першы", "Тры песні", "Паслухайце, вясна ідзе…", "Раманс", "На пероне" і інш. [[слоўнік/вобраз-лірычнага-героя|Лірычны герой]] паэта прываблівае паўнакроўнасцю ўспрымання жыцця, натуральнасцю і нязмушанасцю сваіх паводзін і ўчынкаў, непадробнай чалавечнасцю, цвёрдай верай у народныя першакаштоўнасці, жыццесцвярджальныя сілы грамадства. Ён засяроджваецца на пошуках адказаў на самыя балючыя пытанні часу, на асэнсаванні актуальных грамадска-патрыятычных і сацыяльных праблем рэчаіснасці, глыбокім выяўленні душэўна-псіхалагічнага свету свайго сучасніка. Філасофская лірыка суседнічае ў паэта з сатырычнымі творамі, пейзажныя матывы і вобразы пераплятаюцца з выяўленнем асаблівасцей інтымнага свету героя.\\
 У вершы "Паслухайце, вясна ідзе..." кранае, што нават простыя з'явы прыроды паэт бачыць вачыма арыштаванага рэвалюцыянера, для якога кожны глыток свежага паветра — туга па волі, па магчымасці любавацца самымі звычайнымі і такімі недасягальнымі ў турэмных умовах праявамі абуджанай вясной прыроды. Малады вязень убачыў зранку ў акне незвычайны, поўны жыцця, маляўнічы куст бэзу:
@@ Радок 80: / Радок 80: @@
 \\
 Маці з'яўляецца для паэта ўвасабленнем чалавечай дабрыні, высакароднасці, сціпласці, увасабленнем вечнасці.\\
-У творчасці М. Танка нямала цудоўных песень аб Бацькаўшчыне і гераічным беларускім народзе. Паэта хвалююць агульначалавечыя пытанні аб гістарычным мінулым і сучасным Беларусі. М. Танк адчувае адказнасць за ўсё, што адбываецца ў краіне, выступае супраць духоўнага мяшчанства, прыстасавальніцтва, кар'ерызму. Трывога за сённяшні дзень гучыць актуальна і зараз у паэтычнай [[slounik>малітва|малітве]] "З даўніх запаведзяў":
+У творчасці М. Танка нямала цудоўных песень аб Бацькаўшчыне і гераічным беларускім народзе. Паэта хвалююць агульначалавечыя пытанні аб гістарычным мінулым і сучасным Беларусі. М. Танк адчувае адказнасць за ўсё, што адбываецца ў краіне, выступае супраць духоўнага мяшчанства, прыстасавальніцтва, кар'ерызму. Трывога за сённяшні дзень гучыць актуальна і зараз у паэтычнай [[слоўнік/малітва|малітве]] "З даўніх запаведзяў":
 Ратуй, Божа, ад вар'яцтва,\\
@@ Радок 92: / Радок 92: @@
 \\
-Максім Танк – паэт шырокага творчага дыяпазону. У яго творчай спадчыне ёсць вершаваныя казкі, лірычныя вершы і паэмы, апрацоўкі легенд, публіцыстыка, літаратурна-крытычныя артыкулы, пераклады, дзённікі, а апошнія гады свайго жыцця паэт выступаў у новай і малараспрацаванай у беларускай паэзіі вершаванай форме верлібра або свабоднага верша. Яго верлібр – гэта верш-развага, верш-роздум, даверлівая размова з чытачом ("Гравюры Скарыны", "[[творы/максім-танк/максім-танк-мой-хлеб-надзённы|Мой хлеб надзённы]]", "Шчаслівы дзень", "Прайсці праз вернасць" і інш.). Многія вершы паэта пакладзены на музыку . Песні, [[slounik>кантата|кантаты]], араторыі на словы М. Танка пісалі Л. Абеліёвіч, М. Аладаў, В. Алоўнікаў, Г. Вагнер, І. Лучанок, У. Мулявін, А. Пахмутава, Ю. Семяняка і інш.\\
+Максім Танк – паэт шырокага творчага дыяпазону. У яго творчай спадчыне ёсць вершаваныя казкі, лірычныя вершы і паэмы, апрацоўкі легенд, публіцыстыка, літаратурна-крытычныя артыкулы, пераклады, дзённікі, а апошнія гады свайго жыцця паэт выступаў у новай і малараспрацаванай у беларускай паэзіі вершаванай форме верлібра або свабоднага верша. Яго верлібр – гэта верш-развага, верш-роздум, даверлівая размова з чытачом ("Гравюры Скарыны", "[[творы/максім-танк/максім-танк-мой-хлеб-надзённы|Мой хлеб надзённы]]", "Шчаслівы дзень", "Прайсці праз вернасць" і інш.). Многія вершы паэта пакладзены на музыку . Песні, [[слоўнік/кантата|кантаты]], араторыі на словы М. Танка пісалі Л. Абеліёвіч, М. Аладаў, В. Алоўнікаў, Г. Вагнер, І. Лучанок, У. Мулявін, А. Пахмутава, Ю. Семяняка і інш.\\
 Максім Танк быў яшчэ выдатным перакладчыкам. Ён пераклаў на беларускую мову асобныя творы А. Пушкіна, У. Маякоўскага, П. Тычыны, М. Рыльскага, А. Венцлавы, Я. Судрабкална, [[творы/адам-міцкевіч/творчасць-адама-міцкевіча|Адама Міцкевіча]], [[творы/юльюш-славацкі/жыццёвы-шлях-і-творчасць-юльюша-славацка|Юльюша Славацкага]], Ю. Тувіма, У. Бранеўскага, Р. Дабравольскага, Т. Ружэвіча, А. Германава і інш.\\
 Да якіх бы тэм ні звяртаўся паэт: мір паміж народамі, Радзіма, мова, маці, экалогія, стваральная праца — усе яны прасякнуты любоўю да сваёй роднай Беларусі. Яго насычанае жыццё, багатая і шматстайная творчая дзейнасць — прыклад і ўзор падкрэслена сумленнага, ахвярнага служэння роднай зямлі і яе народу, Бацькаўшчыне-Беларусі, яркая старонка ў гісторыі нацыянальнага літаратурнага мастацтва.\\