Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:максім-гарэцкі:апавяданні-максіма-гарэцкага-ранняга-пер [2025/08/22 11:11] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:максім-гарэцкі:апавяданні-максіма-гарэцкага-ранняга-пер [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 ====== Апавяданні Максіма Гарэцкага ранняга перыяду ("Роднае карэнне", "Літоўскі хутарок") ======
 Можна прытварыцца на пэўны час кім заўгодна: добрым, шчырым, нават разумным. I толькі інтэлігентным прытварыцца нельга нават на кароткі момант. Паняцце інтэлігентнасці — неадназначнае, філасофскае паняцце. Нехта ўсведамляе яе як адукаванасць і дасведчанасць у многіх ці хоць бы асобных галінах; нехта — як далікатнасць, тактоўнасць і выхаванасць; нехта— як прафесіяналізм і адданасць справе... I кожны мае рацыю, бо элементаў інтэлігентнасці мноства, але ўсе яны аб'яднаны вызначальным — духоўнасцю.\\
-Заслуга [[litpers>максім-гарэцкі|Максіма Гарэцкага]] перад нашым народам найперш у тым, што ён пакінуў пасля сябе духоўную спадчыну, канкрэтызаваць якую можна такімі паняццямі, як інтэлігентная і інтэлектуальная літаратура.\\
+Заслуга [[постаці/максім-гарэцкі|Максіма Гарэцкага]] перад нашым народам найперш у тым, што ён пакінуў пасля сябе духоўную спадчыну, канкрэтызаваць якую можна такімі паняццямі, як інтэлігентная і інтэлектуальная літаратура.\\
-Галоўны герой апавядання [[bellit>максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-роднае-карэнне-гдз|"Роднае карэнне"]] дзед Яхім даводзіць студэнту-медыку Архіпу Лінкевічу: "Помні, што каб другога вызваляць, трэба самаму крэпкім быць". Вечная ісціна: нельга даць другому таго, чым сам не валодаеш. Інтэлігентную літаратуру здольны стварыць толькі інтэлігентны пісьменнік. Гарэцкі і з'яўляецца інтэлігентам у нашай нацыянальнай літаратуры, чым і вызначаецца яго творчасць.\\
+Галоўны герой апавядання [[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-роднае-карэнне-гдз|"Роднае карэнне"]] дзед Яхім даводзіць студэнту-медыку Архіпу Лінкевічу: "Помні, што каб другога вызваляць, трэба самаму крэпкім быць". Вечная ісціна: нельга даць другому таго, чым сам не валодаеш. Інтэлігентную літаратуру здольны стварыць толькі інтэлігентны пісьменнік. Гарэцкі і з'яўляецца інтэлігентам у нашай нацыянальнай літаратуры, чым і вызначаецца яго творчасць.\\
 Адно з ранніх апавяданняў Максіма Гарэцкага "Роднае карэнне" — праграмны і шмат у чым канцэптуальны твор пісьменніка. Гэта своеасаблівы статут інтэлігентнасці і кодэкс інтэлігента.\\
 Студэнт-медык Архіп Лінкевіч "размеркаваў, што доктарам будзе служыць на Беларусі і будзе збіраць матэрыялы аб духоўным жыцці свайго народа" (да ўсяго "за пра ва вучэння" ён зарабляе прыватнымі ўрокамі). Пасля размоў з дзедам Яхімам Архіп прыйшоў да ўсведамлення, што ён пакуль інтэлігент толькі па сваёй сацыяльнай прыналежнасці, але не па сутнасці. Хто ж ён, сапраўдны інтэлігент?\\
@@ Радок 24: / Радок 24: @@
 Адзін з законаў вечнасці, усвядомлены пісьменікам-інтэлігентам Гарэцкім і дакляраваны нам з найбольшай палкасцю і незвычайнай сілай яго таленту, — не забі!\\
 Асноўная тэма ўсёй яго шматграннай і багатай на самыя розныя тэмы творчасці — антываенная. Творчасць яго — праклён вайне, вайна — вайне, заклік спыніцца і адумацца, сцвярджэнне філасофскай думкі, што вайна забівае выключна ўсіх: і таго, хто загінуў, і таго, хто перамог. Чалавек, які па сваёй ці якой іншай злой волі пазбавіў жыцця другога, знішчае і сваю душу.\\
-У апавяданні [[bellit>максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-літоўскі-хутарок-гдз|"Літоўскі хутарок"]] антычалавечая сутнасць вайны паказана праз трагедыю адной мірнай сям'і. Сюжэт апавядання просты: хутарок, дзе жыве сям'я Яна Шымкунаса, за кароткі час некалькі разоў пераходзіць то да немцаў, то да рускіх і з'яўляецца полем бою дзвюх армій. A баі былі такія, што, як казаў палкоўнік па тэлефоне, забітых "няма сілы падабраць": "Ляжаць цэпкамі, калонамі.\\
+У апавяданні [[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-літоўскі-хутарок-гдз|"Літоўскі хутарок"]] антычалавечая сутнасць вайны паказана праз трагедыю адной мірнай сям'і. Сюжэт апавядання просты: хутарок, дзе жыве сям'я Яна Шымкунаса, за кароткі час некалькі разоў пераходзіць то да немцаў, то да рускіх і з'яўляецца полем бою дзвюх армій. A баі былі такія, што, як казаў палкоўнік па тэлефоне, забітых "няма сілы падабраць": "Ляжаць цэпкамі, калонамі.\\
 Бог іх ведае, ці забіты так, ці параненыя спаўзліся ў адзін груд. Трупаў не менш трох тысячаў на адной маёй пазіцыі". Вайна паказана Гарэцкім не толькі як трагедыя вынішчэння жыцця, яго плоці. Нікому з пісьменнікаў да Гарэцкага не ўдалося з такой пераканаўчасцю і мастацкай сілай паказаць вынішчэнне вайной душы, прычым масавае вынішчэнне.\\
 Глыбіні філасофскай думкі садзейнічае кампазіцыя апавядання і вобраз Шымкунаса. У пачатку апавядання добры і далікатны, мудры Шымкунас паказаны як чалавек, які перакананы, што і рускія, і кайзераўскія салдаты такія ж людзі, як яго Блажыс, што недзе таксама вымушаны ваяваць і разам з іншымі пайшоў "спраўляць крывяныя хаўтуры". Таму на пытанне феерверкера Сініцы, "куды паненкі схаваюцца, як прыйдзе германец", дачка Шымкунаса адказвае, што не будзе хавацца, бо "прусы — народ дужа прыгожы".\\
@@ Радок 31: / Радок 31: @@
 Сапраўды, і рускія, і кайзераўскія салдаты да блізкай сустрэчы са смерцю — яшчэ людзі, нават "добрыя людзі". Шчыра супакойвае Шымкунаса рускі салдат, што "мірных жыхароў чапаць забараняецца" і што за ўсе панесеныя страты ім заплацяць. A нямецкі салдат праз перакладчыка Глюкмана прапануе Шымкунасу пакаштаваць іхняга хлеба. У пятым раздзеле апавядання пераканаўча паказана, як чалавек на вайне, кіруючыся яе законамі, пераступае парог, за якім ужо перастае быць чалавекам. Ні баяцца, ні саромецца больш няма чаго — вайна ўсё спіша. "Ці магу я саромецца гэтых дзікароў", — кажа адзін. А другі свае брыдкія, жывёльныя намеры апраўдвае нават тым, што гэта будзе садзейнічаць "паляпшэнню заняпалых народаў" і прывіццю "высшай культуры фізічным шляхам". I наладжваюць пір у час чумы: "танцуюць немцы ў Марыампалі пад грамафоны, мірным людзям за ўсё-усякае штых да грудзей, а дзяўчын ды маладзіц крыўдзяць".\\
 Вобраз прыгажуні Монці, дачкі Шымкунаса, у апавяданні не толькі трагічна-канкрэтны, але і сімвалічны. Як прыгажосць — тая сіла, што здольна ўратаваць свет, так і вайна — сіла, што здольна яго знішчыць. Асаблівага трагізму дасягае пісьменнік у апошнім раздзеле апісаннем "раскіданага гнязда" Шымкунаса і зруйнаваных людскіх душ. Самае страшнае, даводзіць у фінале апавядання Гарэцкі, калі жывыя не хочуць жыць. "Не магу я маліцца і жыць не хачу", — вось вынік страшнай трагедыі, што нясе любая вайна.\\
-Традыцыі Максіма Гарэцкага ў паказе вайны прадоўжаны лепшымі майстрамі слова сучаснасці. Асаблівага ўздзеяння на людскія пачуцці ў сцвярджэнні той жа філасофскай думкі, што вайна вынішчае душы, дасягаюць [[litpers>васіль-быкаў|Васіль Быкаў]] у аповесці [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-пакахай-мяне-салдацік|"Пакахай мяне, салдацік"]] і [[bellit>аляксей-дудараў/аляксей-дудараў-радавыя|Aляксей Дудараў у п'есе "Радавыя"]].\\
+Традыцыі Максіма Гарэцкага ў паказе вайны прадоўжаны лепшымі майстрамі слова сучаснасці. Асаблівага ўздзеяння на людскія пачуцці ў сцвярджэнні той жа філасофскай думкі, што вайна вынішчае душы, дасягаюць [[постаці/васіль-быкаў|Васіль Быкаў]] у аповесці [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-пакахай-мяне-салдацік|"Пакахай мяне, салдацік"]] і [[творы/аляксей-дудараў/аляксей-дудараў-радавыя|Aляксей Дудараў у п'есе "Радавыя"]].\\
 Кожным радком, кожным словам усіх сваіх твораў Васіль Быкаў, прадаўжальнік традыцый Максіма Гарэцкага ў паказе вайны, таксама папярэджвае і даводзіць, што найвялікшая трагедыя вайны заключаецца ў вынішчэнні духоўнасці і разрыве повязяў паміж вякамі і пакаленнямі, без чаго само існаванне жыцця на зямлі становіцца праблематычным.
@@ Радок 38: / Радок 38: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-літоўскі-хутарок]]
+  * [[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-літоўскі-хутарок]]
-  * [[bellit>максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-роднае-карэнне]]
+  * [[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-роднае-карэнне]]
-  * [[bellit>максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-роднае-карэнне-гдз]]
+  * [[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-роднае-карэнне-гдз]]
-  * [[bellit>максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-літоўскі-хутарок-гдз]]
+  * [[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-літоўскі-хутарок-гдз]]
-  * [[bellit>максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-рускі]]
+  * [[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-рускі]]