Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:ларыса-геніюш:творчасць-ларысы-геніюш [2025/08/23 15:43] – vedybeadmin
+++ творы:ларыса-геніюш:творчасць-ларысы-геніюш [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Творчасць Ларысы Геніюш ======
-Мужны талент, нескароны дух — гэта самае першае, што ўзнікае ў свядомасці, калі думаеш пра асобу Ларысы Геніюш. У ёй, гэтай беларускай жанчыне, месцілася вялікае і палымянае сэрца патрыёткі, жыла душа паэта-лірыка. Яе імя ў нашай літаратуры займае годнае і пачэснае месца сярод такіх жанчын, як [[творы/цётка-алаіза-пашкевіч/цётка-алаіза-пашкевіч|Алаіза Пашкевіч (Цётка)]], К. Буйло, [[litpers>наталля-арсеннева|Наталля Арсеннева]], а патрыятычны дух і высокі грамадзянскі гарт яе слова роднасныя ідэйным перакананням [[litpers>янка-купала-коратка|Янкі Купалы]], [[творы/максім-багдановіч/творчасць-максіма-багдановіча|Максіма Багдановіча]], [[litpers>алесь-гарун|Алеся Гаруна]], [[litpers>уладзімір-дубоўка|Уладзіміра Дубоўкі]], [[litpers>уладзімір-жылка|Уладзіміра Жылкі]]...\\
+Мужны талент, нескароны дух — гэта самае першае, што ўзнікае ў свядомасці, калі думаеш пра асобу Ларысы Геніюш. У ёй, гэтай беларускай жанчыне, месцілася вялікае і палымянае сэрца патрыёткі, жыла душа паэта-лірыка. Яе імя ў нашай літаратуры займае годнае і пачэснае месца сярод такіх жанчын, як [[творы/цётка-алаіза-пашкевіч/цётка-алаіза-пашкевіч|Алаіза Пашкевіч (Цётка)]], К. Буйло, [[постаці/наталля-арсеннева|Наталля Арсеннева]], а патрыятычны дух і высокі грамадзянскі гарт яе слова роднасныя ідэйным перакананням [[постаці/янка-купала-коратка|Янкі Купалы]], [[творы/максім-багдановіч/творчасць-максіма-багдановіча|Максіма Багдановіча]], [[постаці/алесь-гарун|Алеся Гаруна]], [[постаці/уладзімір-дубоўка|Уладзіміра Дубоўкі]], [[постаці/уладзімір-жылка|Уладзіміра Жылкі]]...\\
 Ларыса Геніюш — прапаведніца беларускай адраджэнскай ідэі, сапраўдная заступніца Бацькаўшчыны і яе вялікая пакутніца. Узышоўшы на сталінскую Галгофу і спазнаўшы напоўніцу боль фізічнага і духоўнага ўкрыжавання, паэтка цудам ацалела, вярнулася да жыцця і — у гэтым выявіўся сапраўдны гуманізм яе асобы — не выбухнула гневам і нянавісцю да свайго народа, не ўсумнілася ў вечных каштоўнасцях быцця. Ларыса Геніюш, як і славутая Рагнеда, вытрымала здзекі, садызм, не здрадзіла духоўным святыням, не пайшла на кампраміс з сумленнем і не выраклася пачуцця годнасці, свабоды, незалежнасці.\\
 У вобразнай сістэме яе паэзіі цэнтральнае месца належыць вобразу Беларусі. Радзіма для паэткі — адзіны і галоўны сэнс быцця, гэта рай яе душы, радасць і надзея, слёзы і пакуты: "Беларусь мая, %%//%% мой алтар" ("Маці мая сялянская..."). Патрыятычнае слова Ларысы Геніюш аплочана лёсам, трымаецца на ўнутраным вопыце зведанага і перажытага, ёй чужыя штучная дэкларацыйнасць і абстрактнае, безадноснае красамоўства. Беларусь для паэткі — гэта мінулае, традыцыі бацькоўскай зямлі, усё тое дарагое, роднае, з чым чалавек і народ духоўна багатыя і трывучыя. Прачулая паэтызацыя роднага свету, "адвечнай беларускай стыхіі" гучыць у паэме "Куфар", вершах [[творы/ларыса-геніюш/ларыса-геніюш-вясковы-дом|"Вясковы дом"]], "Гудзевічы", "Мая крыніца" і інш. Разам з тым любоў да Бацькаўшчыны ў паэзіі Ларысы Геніюш — дзейсная, самаахвярная, самазабыўная: "...як жыць — дык жыць для Беларусі. %%//%% А без яе — зусім не жыць" ("Адзінай мэты не зракуся..."). Беларусь для паэткі — найвялікшы жыццёвы скарб, з вобразам у сэрцы "наймілейшай Краіны", з ідэяй адданасці "Роднаму Краю" яна прайшла праз суровыя выпрабаванні часу.\\
@@ Радок 22: / Радок 22: @@
 \\
 Ларыса Геніюш не ўяўляла сябе ні на момант без Маці-Беларусі, "краю Крывічоў", роднай мовы, Нёмана, Пагоні — усяго таго, што ідэнтыфікуе народ і вызначае яго сапраўдны, асновасутнасны духоўны змест быцця. Паэтка свядома абрала шлях духоўнага слугавання Беларусі, ведала, што яе чакае: "...буду ісці, буду змагацца моўчкі %%//%% за Край мой родны і цярпець за ўсіх" ("Пакуль аж смерць мне не закрые вочы..."). Яна ішла пакутніцкім хрысціянскім шляхам, спазнала на гэтай грэшнай зямлі жахі пекла і ў той жа час сэрцам верыла ў Бога, гукала наперакор нягодам вясну і раніцу заўтрашняга дня. Яна любіла родную зямлю, як вясновы жаўрук, бачыла ў прасцягах Радзімы невычэрпны свет красы, які параўноўвала з "сіняй казкай".\\
-Лірык прыроды — адметная мастакоўская іпастась Ларысы Геніюш. Прыгожае беларускае ўлонне стала для паэткі тым храмам, дзе яна адчувала найвялікшую асалоду быцця, выказвала сваё захапленне, спавядалася, унутрана ачышчалася, знаходзіла духоўны мацунак. У сваіх паэтычных замалёўках Ларыса Геніюш тонка малюе слоўнымі фарбамі. Яна аддавала перавагу мяккаму акварэльнаму жывапісу ("Акварэль", "Начная акварэль" і інш.). Ларыса Геніюш гэтак жа, як Н. Арсеннева, пяснярка восені, з прачулым настраёвым лірызмам раскрывае хараство беларускай прыроды. У зборніку "Ад родных ніў" (1942) цэлы раздзел складаюць восеньскія вершы. Красамоўная назва гэтага раздзела — "Акорды восені" — назва, якая, здаецца, сведчыць пра музычную [[slounik>прасoдыя|прасодыю]] як вызначальную дамінанту рытміка-інтанацыйнай арганізацыі вершаванага тэксту. Для Ларысы Геніюш уласціва вобразнасць, паэтычнасць успрымання навакольнага свету:
+Лірык прыроды — адметная мастакоўская іпастась Ларысы Геніюш. Прыгожае беларускае ўлонне стала для паэткі тым храмам, дзе яна адчувала найвялікшую асалоду быцця, выказвала сваё захапленне, спавядалася, унутрана ачышчалася, знаходзіла духоўны мацунак. У сваіх паэтычных замалёўках Ларыса Геніюш тонка малюе слоўнымі фарбамі. Яна аддавала перавагу мяккаму акварэльнаму жывапісу ("Акварэль", "Начная акварэль" і інш.). Ларыса Геніюш гэтак жа, як Н. Арсеннева, пяснярка восені, з прачулым настраёвым лірызмам раскрывае хараство беларускай прыроды. У зборніку "Ад родных ніў" (1942) цэлы раздзел складаюць восеньскія вершы. Красамоўная назва гэтага раздзела — "Акорды восені" — назва, якая, здаецца, сведчыць пра музычную [[слоўнік/прасoдыя|прасодыю]] як вызначальную дамінанту рытміка-інтанацыйнай арганізацыі вершаванага тэксту. Для Ларысы Геніюш уласціва вобразнасць, паэтычнасць успрымання навакольнага свету:
 Малюе восень лісце акварэллю\\
@@ Радок 32: / Радок 32: @@
 \\
-Ларыса Геніюш блізкая да [[slounik>імпрэсіянізм|імпрэсіяністаў]] паэтызацыяй колеру, прыхільнасцю да гукапісных сродкаў выяўленчасці. Яе лірыка-пейзажны жывапіс па-беларуску каларытны, пяшчотны і цёплы, прасякнуты трапяткой узрушанасцю слова: "Аблачыны-гускі плывуць %%//%% ўзвейна-лёгкія, з белага пуху. %%//%% Так шчымліва ўзняць галаву — %%//%% адгалоскі далёкія слухаць" ([[творы/ларыса-геніюш/ларыса-геніюш-аблокі|"Аблокі"]]).\\
+Ларыса Геніюш блізкая да [[слоўнік/імпрэсіянізм|імпрэсіяністаў]] паэтызацыяй колеру, прыхільнасцю да гукапісных сродкаў выяўленчасці. Яе лірыка-пейзажны жывапіс па-беларуску каларытны, пяшчотны і цёплы, прасякнуты трапяткой узрушанасцю слова: "Аблачыны-гускі плывуць %%//%% ўзвейна-лёгкія, з белага пуху. %%//%% Так шчымліва ўзняць галаву — %%//%% адгалоскі далёкія слухаць" ([[творы/ларыса-геніюш/ларыса-геніюш-аблокі|"Аблокі"]]).\\
 З вялікай замілаванасцю паэтка малюе краявіды Прынямоння, імкнецца выявіць непаўторнасць кожнага цудоўнага імгнення: ці яна паэтызуе "сонца ў праменнай красе", ці радуецца цвіценню кветкі, ці захапляецца чысцінёй белага снегу... Нёман зрабіўся вызначальным пейзажным вобразам у мастацкім мысленні Ларысы Геніюш і па сутнасці з'яўляецца тым ключавым топасам, з якім найперш асацыюецца вобраз Радзімы, роднага Краю.\\
-Пейзаж стаўся ў паэзіі Ларысы Геніюш асновай глыбокага псіхалагічнага самавыяўлення, а таксама своеасаблівай [[slounik>эзопава-мова|эзопавай мовай]]. Шматлікія малюнкі прыроды — яскравы адбітак элегічна-драматычных пачуццяў, якія ў першую чаргу ўвасобіліся ў восеньскіх і зімніх вершах "Развітальна заплакала восень...", "Асенні" і інш. Сваё эмацыянальнае і сэнсавае вымярэнне ў Ларысы Геніюш, напрыклад, тэмы зімы. З халоднай часінай года яна звязвае неспрыяльныя сацыяльныя абставіны, духоўны ўціск, прыгнечанне асобы. Вобразы марозу, лютага холаду, мяцеліцы, па сутнасці, увасабляюць пакутны, драматычны лёс самой паэткі. Менавіта пра гэта яскрава гавораць вершы "Люты", "Мароз", [[творы/ларыса-геніюш/ларыса-геніюш-зіма-мароз-кусаецца|"Зіма. Мароз кусаецца..."]] са зборніка "На чабары настоена" (1982). Ларыса Геніюш іншасказальна — мовай [[slounik>алегорыя|алегорый]] і [[slounik>падтэкст|падтэксту]] — перадае сілу-моц тых грамадскіх абставінаў ("Холад люты да касцей праймае, %%//%% аж за душу лапамі бярэ"), якім не скараецца яе сэрца, поўнае годнасці і трывучасці: "Беларусы мы як-ніяк, %%//%% Нас сцюжам не адужаць!!!" Лірыка прыроды паэткі пераконвае ў тым, што праз пейзаж можна псіхалагічна праўдзіва і па-мастацку адметна выявіць душэўны стан чалавека, яго настрой, раскрыць сутнасць часу і грамадскага жыцця.\\
+Пейзаж стаўся ў паэзіі Ларысы Геніюш асновай глыбокага псіхалагічнага самавыяўлення, а таксама своеасаблівай [[слоўнік/эзопава-мова|эзопавай мовай]]. Шматлікія малюнкі прыроды — яскравы адбітак элегічна-драматычных пачуццяў, якія ў першую чаргу ўвасобіліся ў восеньскіх і зімніх вершах "Развітальна заплакала восень...", "Асенні" і інш. Сваё эмацыянальнае і сэнсавае вымярэнне ў Ларысы Геніюш, напрыклад, тэмы зімы. З халоднай часінай года яна звязвае неспрыяльныя сацыяльныя абставіны, духоўны ўціск, прыгнечанне асобы. Вобразы марозу, лютага холаду, мяцеліцы, па сутнасці, увасабляюць пакутны, драматычны лёс самой паэткі. Менавіта пра гэта яскрава гавораць вершы "Люты", "Мароз", [[творы/ларыса-геніюш/ларыса-геніюш-зіма-мароз-кусаецца|"Зіма. Мароз кусаецца..."]] са зборніка "На чабары настоена" (1982). Ларыса Геніюш іншасказальна — мовай [[слоўнік/алегорыя|алегорый]] і [[слоўнік/падтэкст|падтэксту]] — перадае сілу-моц тых грамадскіх абставінаў ("Холад люты да касцей праймае, %%//%% аж за душу лапамі бярэ"), якім не скараецца яе сэрца, поўнае годнасці і трывучасці: "Беларусы мы як-ніяк, %%//%% Нас сцюжам не адужаць!!!" Лірыка прыроды паэткі пераконвае ў тым, што праз пейзаж можна псіхалагічна праўдзіва і па-мастацку адметна выявіць душэўны стан чалавека, яго настрой, раскрыць сутнасць часу і грамадскага жыцця.\\
 Голас праўды — так можна сказаць пра ўсё тое, што напісана Ларысай Геніюш пра сталінскі ГУЛАГ і сталінізм. Гэтая жудасная і жахлівая праўда пра гвалт з чалавека знайшла трагедыйнае адлюстраванне ў яе пасмяротных публікацыях. Востры боль і пакуты бязвіннай, безабароннай душы ўвасоблены ў яе спавядальных радках. Перад намі паўстае вобраз паэткі-нявольніцы, жанчыны-пакутніцы, якая гаворыць пра сябе: "...Я лагернік, я зэк, %%//%% Засуджны на мукаў чвэрцьстагоддзя..." (верш [[творы/ларыса-геніюш/ларыса-геніюш-крывёй-напоўніліся-поймы-р|"Крывёй напоўніліся поймы рэк..."]]). Па гэтым вершы мы ўяўляем, у якія нечалавечыя ўмовы кінуў час і лёс гэтую беларускую жанчыну. Аднак, што б ні паўставала на яе жыццёвай дарозе, — галоўнае было пакутаваць і жыць дзеля роднага Краю, высокіх ідэалаў дабра і чалавечнасці. "Ланцуг накінулі на шыю салаўю", але палілася збалелая дума-песня з беларускага сэрца:
@@ Радок 43: / Радок 43: @@
 \\
-Прайшоўшы праз катаванні і лагеры, Ларыса Геніюш не прымала рознага роду фальш, крывадушнасць, хлусню, верыла ў выратавальную моц праўды: "А праўда ўсё ж жыве і пераможа! %%//%% Мы вам не слугаў племя — мы народ!" ("Мы — народ"). Голас праўды нявольніцы ГУЛАГа ў нашы дні працягвае гучаць як суровае абвінавачванне сталінізму. З радасцю і ў той жа час з невыказнаю маркотай бяру ў рукі зборнік "Ад родных ніў", факсімільнае выданне, якое выйшла ў 1995 годзе дзякуючы намаганням С. Чыгрына і М. Скоблы. Адгортваю старонку за старонкай, чытаю і, здаецца, адчуваю, як паэтка мне, усім нам кажа суцешліва, падбадзёрвае: "Ня сумуйце, дзяцюкі, па долі, %%//%% ня хіліце гордай галавы...". Гаворыць цвёрда, уздымна, упэўнена, з невынішчальнай беларускай верай у тое, што сустрэнем "волі жаданай світанне" "ўсёй дружнай, вялікай, Крывіцкай Сям'ёй". За савецкім часам палохаліся слова-азначэння "крывіцкі", таму яно не патрапляла ў друк. Баяліся і згадкі пра Пагоню... Тую літоўска-крывіцкую Пагоню, якая была гістарычнай святыняй для Максіма Багдановіча, [[litpers>вацлаў-ластоўскі|Вацлава Ластоўскага]], Н. Арсенневай, Ларысы Геніюш...\\
+Прайшоўшы праз катаванні і лагеры, Ларыса Геніюш не прымала рознага роду фальш, крывадушнасць, хлусню, верыла ў выратавальную моц праўды: "А праўда ўсё ж жыве і пераможа! %%//%% Мы вам не слугаў племя — мы народ!" ("Мы — народ"). Голас праўды нявольніцы ГУЛАГа ў нашы дні працягвае гучаць як суровае абвінавачванне сталінізму. З радасцю і ў той жа час з невыказнаю маркотай бяру ў рукі зборнік "Ад родных ніў", факсімільнае выданне, якое выйшла ў 1995 годзе дзякуючы намаганням С. Чыгрына і М. Скоблы. Адгортваю старонку за старонкай, чытаю і, здаецца, адчуваю, як паэтка мне, усім нам кажа суцешліва, падбадзёрвае: "Ня сумуйце, дзяцюкі, па долі, %%//%% ня хіліце гордай галавы...". Гаворыць цвёрда, уздымна, упэўнена, з невынішчальнай беларускай верай у тое, што сустрэнем "волі жаданай світанне" "ўсёй дружнай, вялікай, Крывіцкай Сям'ёй". За савецкім часам палохаліся слова-азначэння "крывіцкі", таму яно не патрапляла ў друк. Баяліся і згадкі пра Пагоню... Тую літоўска-крывіцкую Пагоню, якая была гістарычнай святыняй для Максіма Багдановіча, [[постаці/вацлаў-ластоўскі|Вацлава Ластоўскага]], Н. Арсенневай, Ларысы Геніюш...\\
 Ларыса Геніюш — пяснярка Беларусі, змагарка за свой "край Крывічоў". Яна назаўсёды застанецца сімвалам свабодалюбнасці і нязломнасці беларускага духу.