Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:кузьма-чорны:жыццёвы-і-творчы-шлях-кузьмы-чорнага [2025/08/23 15:53] – vedybeadmin
+++ творы:кузьма-чорны:жыццёвы-і-творчы-шлях-кузьмы-чорнага [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Жыццёвы і творчы шлях Кузьмы Чорнага ======
-Літаратурная постаць Кузьмы Чорнага ўзвышаецца поруч з талентамі Якуба Коласа і [[litpers>максім-гарэцкі|Максіма Гарэцкага]]. Разам гэтыя тры пісьменнікі — нібы тры кіты, на якіх трымаецца вялікі мацярык беларускай прозы. Сваімі творамі Кузьма Чорны закладваў традыцыі чалавеказнаўства, паэтызацыі роднай зямлі, глыбокага філасафізму. Сёння ён бачыцца творцам сапраўды еўрапейскага ўзроўню. XX стагоддзе ў нашай нацыянальнай прозе з'яўляецца перадусім літаратурнай эпохай Чорнага-празаіка — асобы магутнай, велічнай і разам з тым вельмі трагічнай.\\
+Літаратурная постаць Кузьмы Чорнага ўзвышаецца поруч з талентамі Якуба Коласа і [[постаці/максім-гарэцкі|Максіма Гарэцкага]]. Разам гэтыя тры пісьменнікі — нібы тры кіты, на якіх трымаецца вялікі мацярык беларускай прозы. Сваімі творамі Кузьма Чорны закладваў традыцыі чалавеказнаўства, паэтызацыі роднай зямлі, глыбокага філасафізму. Сёння ён бачыцца творцам сапраўды еўрапейскага ўзроўню. XX стагоддзе ў нашай нацыянальнай прозе з'яўляецца перадусім літаратурнай эпохай Чорнага-празаіка — асобы магутнай, велічнай і разам з тым вельмі трагічнай.\\
-Кузьма Чорны (Мікалай Карлавіч Раманоўскі) нарадзіўся на золку XX стагоддзя — 24 чэрвеня 1900 г. І гэты час народзінаў у пэўным сэнсе з'яўляецца сімвалічным. 15 красавіка 1900 г. закончыўся жыццёвы шлях [[litpers>францішак-багушэвіч|Францішка Багушэвіча]], прарока беларускага Адраджэння, які з пачуццём глыбокага нацыянальнага самаўсведамлення гаварыў: «...Мова нашая ёсць такая ж людская і панская, як і французская, альбо нямецкая, альбо іншая якая». Кузьма Чорны, а таксама [[litpers>кандрат-крапіва|Кандрат Крапіва]], [[litpers>уладзімір-дубоўка|Уладзімір Дубоўка]], [[litpers>міхась-зарэцкі|Міхась Зарэцкі]], [[litpers>язэп-пушча|Язэп Пушч]]а і іншыя равеснікі XX веку былі пасланы беларускай мове і літаратуры на вялікі росквіт, шанаванне і славу. У 20-30-я гг. гэтыя маладыя і таленавітыя літаратары ўслед за Янкам Купалам, Якубам Коласам, [[litpers>максім-багдановіч|Максімам Багдановічам]], Максімам Гарэцкім і іншымі [[творы/іншае/літаратары-нашаніўскай-эпохі-біяграфічны|нашаніўцамі]] актыўна і грунтоўна ўзвышалі статус беларускага прыгожага пісьменства.\\
+Кузьма Чорны (Мікалай Карлавіч Раманоўскі) нарадзіўся на золку XX стагоддзя — 24 чэрвеня 1900 г. І гэты час народзінаў у пэўным сэнсе з'яўляецца сімвалічным. 15 красавіка 1900 г. закончыўся жыццёвы шлях [[постаці/францішак-багушэвіч|Францішка Багушэвіча]], прарока беларускага Адраджэння, які з пачуццём глыбокага нацыянальнага самаўсведамлення гаварыў: «...Мова нашая ёсць такая ж людская і панская, як і французская, альбо нямецкая, альбо іншая якая». Кузьма Чорны, а таксама [[постаці/кандрат-крапіва|Кандрат Крапіва]], [[постаці/уладзімір-дубоўка|Уладзімір Дубоўка]], [[постаці/міхась-зарэцкі|Міхась Зарэцкі]], [[постаці/язэп-пушча|Язэп Пушч]]а і іншыя равеснікі XX веку былі пасланы беларускай мове і літаратуры на вялікі росквіт, шанаванне і славу. У 20-30-я гг. гэтыя маладыя і таленавітыя літаратары ўслед за Янкам Купалам, Якубам Коласам, [[постаці/максім-багдановіч|Максімам Багдановічам]], Максімам Гарэцкім і іншымі [[творы/іншае/літаратары-нашаніўскай-эпохі-біяграфічны|нашаніўцамі]] актыўна і грунтоўна ўзвышалі статус беларускага прыгожага пісьменства.\\
 Месцам народзінаў Кузьмы Чорнага з'яўляецца тагачасны маёнтак Боркі на Случчыне, але самым родным і дарагім кутком для будучага пісьменніка сталі Цімкавічы — мястэчка, адкуль паходзілі яго бацькі і куды іхняя сям'я вярнулася ўвосень 1908 г. Цімкавічы — карэнны, генетычны архетып мастацкага мыслення Кузьмы Чорнага. Без родных мясцінаў ён не ўяўляў свайго жыцця і сваёй творчасці. «Там,— прызнаваўся пісьменнік,— жывуць усе мае персанажы. Усе дарогі, пейзажы, дрэвы, хаты, чалавечыя натуры, пра якія я калі-небудзь пісаў. Гэта ўсё адтуль, сапраўднае». Уражвае, колькі вобразаў і характараў з рэальнага жыцця ён вывеў на старонкі сваіх твораў. Цімкавічы і цімкаўцы былі для празаіка невычэрпнай тэмай, цэлым сусветам, духоўным апірышчам у самыя цяжкія дні жыцця. Знясілены пакутамі, незадоўга да смерці, 8 жніўня 1944 г. Кузьма Чорны ў сваім «Дзённіку» пісаў: «...Можа, мне суджана яшчэ пабачыць мілыя Цімкавічы. А што, калі і хата мая асталася і стаіць? Гэта будзе вялікае шчасце. Там жа, у ціхім жыцці можна будзе ачуняць як мае быць і напісаць усе задуманыя раманы».\\
 У дзіцячыя гады Кузьма Чорны, а тады ён быў проста Коля Раманоўскі, рос хлапчуком з уражлівай і чуйнай душой. Ягоным равеснікам здавалася дзівацтвам тое, як ён паводзіў сябе ў лесе. Дзятва не праяўляла асаблівай увагі да птушак, іхняга жыцця. Колю ж, наадварот, цікавіла, з чаго і як звіта гняздо, якога колеру яечкі ляжаць у ім, якая птушачка прыляціць да гнязда, што яна прынясе ў дзюбцы, як заспявае. З дзедам Міхалам ён часта хадзіў у Бушылава — маляўнічы куток прыроды за Цімкавічамі, пра які сёння засталіся хіба адны згадкі. Бегаў туды і з аднагодкамі, каб у рацэ лавіць ракаў (зараз рака выпрастана ў меліярацыйную канаву). Замілаванне да роднай зямлі, вострыя ўражанні дзіцячай пары яскрава адбіліся ў многіх творах пісьменніка. Так, у рамане «Пошукі будучыні» створаны яркія рэалістычна-канкрэтныя прыродаапісанні, у якіх намаляваны знаёмыя з дзяцінства родныя краявіды: «Зусім блізка, па той бок рэчкі і поля, быў кіламетраў на дзесяць хвойны лес, і паўднёвы вецер гнаў сюды пах смалы. Паветра было, як лагодныя лекі, а краявід — увасабленне ціхага хараства». Без цяжкасці адгадваеш, што тут гаворка ідзе пра Скіп'ёўскі лес. Любоў да хвояў, паэтызацыя гэтых дрэў таксама бяруць пачатак ад сустрэч са Скіп'ёўшчынай, захаплення музыкай прыроды: «Хутка будзе вечар. Вецер не сціхне, і чуваць будзе, як за рэчкаю гавораць хвоі...» (апавяданне «[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-хвоі-гавораць|Хвоі гавораць]]»).\\