Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:вінцэнт-дунін-марцінкевіч:агляд-творчасці-вінцэнта-дуніна-марцінке [2025/08/23 15:42] – vedybeadmin
+++ творы:вінцэнт-дунін-марцінкевіч:агляд-творчасці-вінцэнта-дуніна-марцінке [2025/08/23 15:53] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Агляд творчасці Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча ======
-Найвышэйшым дасягненнем беларускамоўнай літаратуры [[slounik>сентыменталізм|сентыменталізму]] стала значная частка творчасці Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча (1808-1884). Нарадзіўся ён у фальварку Панюшкавічы (сёння – Бабруйскі раён Магілёўскай вобласці) у сям’і маламаёмнага беларускага шляхціца гербу Лебедзь. Вучыўся ў Бабруйскай павятовай школе, у Віленскай базыльянскай бурсе (калегіі), а потым у Пецярбургскім універсітэце. З 1828 г. працаваў на розных чыноўніцкіх пасадах пры судах і каталіцкай кансісторыі, аканомам у маёнтку. З 1840 г. пасяліўся ў набытым перад тым фальварку Люцынка, на Валожыншчыне. Пасля паўстання 1863-1864 гг. больш за год адседзеў у Мінскай турме, потым амаль увесь час знаходзіўся пад наглядам паліцыі. Пачынаў сваю творчасць у першай палове 1840-х гг. з п’ес на польскай мове: "Рэкруцкі габрэйскі набор", "Спаборніцтва музыкаў", "Чарадзейная вада". Гэтыя п’есы ставіліся ў Мінску, з удзелам аўтара, які таксама іграў на сцэне, а музыку да іх стварылі Станіслаў Манюшка разам з мінскім музыкантам Канстанцінам Крыжаноўскім. Этапным творам Дуніна-Марцінкевіча гэтага часу стала апублікаванае ў 1846 г. лібрэта камічнай оперы "Ідылія" ("Сялянка"). "Сялянка" ў ХVIII–XIX стст. лічылася разнавіднасцю ідыліі – папулярнага жанру сентыменталісцкай літаратуры.\\
+Найвышэйшым дасягненнем беларускамоўнай літаратуры [[слоўнік/сентыменталізм|сентыменталізму]] стала значная частка творчасці Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча (1808-1884). Нарадзіўся ён у фальварку Панюшкавічы (сёння – Бабруйскі раён Магілёўскай вобласці) у сям’і маламаёмнага беларускага шляхціца гербу Лебедзь. Вучыўся ў Бабруйскай павятовай школе, у Віленскай базыльянскай бурсе (калегіі), а потым у Пецярбургскім універсітэце. З 1828 г. працаваў на розных чыноўніцкіх пасадах пры судах і каталіцкай кансісторыі, аканомам у маёнтку. З 1840 г. пасяліўся ў набытым перад тым фальварку Люцынка, на Валожыншчыне. Пасля паўстання 1863-1864 гг. больш за год адседзеў у Мінскай турме, потым амаль увесь час знаходзіўся пад наглядам паліцыі. Пачынаў сваю творчасць у першай палове 1840-х гг. з п’ес на польскай мове: "Рэкруцкі габрэйскі набор", "Спаборніцтва музыкаў", "Чарадзейная вада". Гэтыя п’есы ставіліся ў Мінску, з удзелам аўтара, які таксама іграў на сцэне, а музыку да іх стварылі Станіслаў Манюшка разам з мінскім музыкантам Канстанцінам Крыжаноўскім. Этапным творам Дуніна-Марцінкевіча гэтага часу стала апублікаванае ў 1846 г. лібрэта камічнай оперы "Ідылія" ("Сялянка"). "Сялянка" ў ХVIII–XIX стст. лічылася разнавіднасцю ідыліі – папулярнага жанру сентыменталісцкай літаратуры.\\
 Інтрыга "[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-ідылія|Ідыліі]]" будуецца вакол сюжэта кахання пана Караля Лятальскага да паненкі Юліі Дабровіч. Пан толькі што вярнуўся з Парыжа, захоплены Францыяй, тамтэйшымі парадкамі і штодзённым жыццём. Юлія, пераапрануўшыся ў адзенне простай сялянкі, ставіць сабе за мэту навярнуць Лятальскага да свайго, змяніць сваё пагардлівае стаўленне да сялян і, урэшце, гэтай мэты дасягае. Дзеянне камічнай оперы ўскладняецца пэўнымі вадэвільнымі гісторыямі, калі, прыкладам, да Юліі заляцаецца яшчэ некалькі дзейных асобаў; калі узнікае гісторыя з пеаапрананнем, падобная да той, што вядомая нам з "Жаніцьбы Фігаро" П’ера дэ Бамаршэ… Шматлікія жанрава-побытавыя сцэны п’есы павінны абудзіць цікавасць гледача да жыцця беларускіх сялян, да беларускага фальклору. Трэба сказаць, што гэтая мэта была дасягнутая перадусім дзякуючы пастаноўкам "Ідыліі", у якіх ролю войта Навума Прыгаворкі выконваў сам Дунін-Марцінкевіч і гучала музыка тых жа Манюшкі і Крыжаноўскага.\\
 Прэм’ера спектакля адбылася 9 лютага 1852 г. у Мінскім гарадскім тэатры (мясціўся паблізу сённяшняга будынку Акадэміі музыкі). Упершыню з мінскай сцэны прагучала беларускае слова, з якім да публікі звярталіся персанажы-сяляне і, часткова, Юлія ды камісар Выкрутач. Ёсць падставы лічыць вышэйзгаданую дату днём нараджэння беларускага публічнага тэатра. Пасля другой пастаноўкі ў Мінску на далейшыя пастаноўкі "Ідыліі" ўладамі была накладзеная забарона, але вядома, што яны ўсё ж адбываліся і пазней – як у Мінску, так і, у прыватнасці, у Глуску і Бабруйску. Сваёй працай тэатральны гурток Дуніна-Марцінкевіча, безумоўна, абуджаў нацыянальную свядомасць беларусаў, абуджаў прыспаную грамадскую думку, стымуляваў далейшае развіццё беларускай літаратуры.\\