Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:васіль-зуёнак:лірыка-васіля-зуёнка [2025/08/23 15:42] – vedybeadmin
+++ творы:васіль-зуёнак:лірыка-васіля-зуёнка [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Лірыка Васіля Зуёнка ======
-У таленавітай асобе [[litpers>васіль-зуёнак|Васіля Зуёнка]] арганічна сумяшчаюцца розныя іпастасі: грамадскі дзеяч, перакладчык, даследчык літаратуры, пісьменнік. Прычым пісьменнік, які не замыкаецца ў межах адной, шчасліва знойдзенай літаратурнай дзялянкі. Аднак у якім бы амплуа ні выступаў Васіль Зуёнак, ён перадусім застаецца Паэтам. І ў вершах, і ў паэмах, і ў прозе аўтар выяўляе сябе як паэт-лірык, але лірык з эпічным светабачаннем – трывогі свету ён прапускае праз сябе, нібыта асабіста іх перажывае. Прыродай таленту «эпічнага лірыка» прадвызначаны зуёнкаўскі метад мастацкага даследавання рэчаіснасці, які заключаецца ў аднолькавай увазе да самых простых з’яў і да глабальных сусветных праблем.\\
+У таленавітай асобе [[постаці/васіль-зуёнак|Васіля Зуёнка]] арганічна сумяшчаюцца розныя іпастасі: грамадскі дзеяч, перакладчык, даследчык літаратуры, пісьменнік. Прычым пісьменнік, які не замыкаецца ў межах адной, шчасліва знойдзенай літаратурнай дзялянкі. Аднак у якім бы амплуа ні выступаў Васіль Зуёнак, ён перадусім застаецца Паэтам. І ў вершах, і ў паэмах, і ў прозе аўтар выяўляе сябе як паэт-лірык, але лірык з эпічным светабачаннем – трывогі свету ён прапускае праз сябе, нібыта асабіста іх перажывае. Прыродай таленту «эпічнага лірыка» прадвызначаны зуёнкаўскі метад мастацкага даследавання рэчаіснасці, які заключаецца ў аднолькавай увазе да самых простых з’яў і да глабальных сусветных праблем.\\
 Незаўважнае для іншых выклікае ў душы паэта вялікі эмацыйны рэзананс:
@@ Радок 23: / Радок 23: @@
 У многіх творах Васіля Зуёнка ўвасобілася памяць пра вайну, пра маленства, азмрочанае вялікай агульнай бядой. Паказальна, што яго літаратурныя равеснікі – паэты і празаікі – узнаўляюць вайну праз прызму непасрэднага дзіцячага ўспрымання. Характэрнай адзнакай іх твораў, у тым ліку і эпічных, з’яўляецца лірызм – узрушанасць, усхваляванасць як вынік асабістай далучанасці да падзей. Гэта ўласцівасць выяўляецца і ў вершах Васіля Зуёнка, аднак у асэнсаванні ім ваеннай тэмы ёсць свае нюансы. У яго лірыцы вайна – не толькі ўспамін пра мінулае; паэт падкрэслівае, што для многіх мір так і не настаў. Пачынаючы ўжо з першай кнігі, Васіль Зуёнак звяртаецца да праблемы няскончанай вайны. Пры яе раскрыцці аўтар даследуе душэўны стан – бязногага ветэрана, які і праз шмат гадоў ніяк не можа прывыкнуць да «нагі са скрыпам хромавым»; маці, удоў і нявест, што доўгія дні і ночы чакаюць салдат дадому. Для іх вайна працягваецца і праз шмат год пасля перамогі («У прымыльніку – мыліцы…», «З вайны…», «Дзень і ноч»). З часам тэма няскончанай вайны яшчэ больш драматызуецца, узбуйняецца і «эпізуецца», як, напрыклад, у вершы «Удовы (Сюжэт для сучаснага рамана)». У полі зроку аўтара – простая беларуская сялянка, у якой Вялікая Айчынная вайна забрала мужа, афганская – сына, у мірны для Беларусі час у гарах Каўказа забіты яе ўнук. Паэт зводзіць разам народжаныя рознымі войнамі праблемы, кожная з іх складаная і глыбокая сама па сабе: драма салдацкіх удоў і вечных нявест, «асірацелых» маці і бабуль. Верш сведчыць пра маштабнае мысленне аўтара, яго здольнасць лаканічна, лірычнымі сродкамі перадаць шырокі раманны змест.\\
 Паэтычны свет Васіля Зуёнка цесна знітаваны са светам жывой, зменлівай прыроды, мастака захапляе стан наваколля ў розныя поры года. Яго пейзажная лірыка – гэта сапраўдны слоўны жывапіс, створаны сакавітымі фарбамі, пластычна-зрокавымі вобразамі. Нават будзённае, убачанае вачамі паэта, здзіўляе сваёй навізной, нечаканасцю: «сонцам атачонае прырэчча плавае ў сп’янеласці малін»; «горы спелых навальніц» «агністымі хвастамі хвошчуць сонца наўздагон»; «чырвоныя ветры гуляюць па лесе», «дрыготкая бярозка пад акном, як адзінца, калыша ліст змарнелы»… Васіль Зуёнак занатоўвае ў слоўных вобразах не толькі ўбачанае, але і пачутае і адчутае: «над полем спелым хлебны водар бушуе, быццам у дзяжы» («Змярканне»), «гром – аблачынна-калматы – марудна сплывае за лес» («Першы гром»). Гукавая «карціна» лірыкі ствараецца музыкай птушынага аркестра, шапаценнем аўсоў і шэптам жыта, «чмялёў басамі і восаў звонню» і не саступае ў багацці і разнастайнасці «тонаў» зрокавай; у мастака нават цішыня не маўклівая – яна звініць ніццю далёкай песні («Цішыня»).\\
-Прыкладна з другой паловы 1970-х – пачатку 80-х гадоў анімістычны першасна-пачуццёвы, амаль што паганскі погляд узбагачаецца элементамі навуковага пазнання. Пазней вершы набываюць усё большую філасафічнасць і медытацыйнасць і ўрэшце – рэлігійнае асвятленне. Пра гэта асабліва яскрава сведчыць натурфіласофская лірыка «сутоку тысячагоддзяў». Паганскі і хрысціянскі пачаткі не супярэчаць адзін аднаму, а зусім арганічна спалучаюцца («Прыходжу да свяцілішча ляснога…», «Калі маўчаць дрэвы…»). Па словах пісьменніка, «увага да біблійна-хрысціянскай вобразнасці – з’ява той прыроды, што і схільнасць да анімізму: гэта творчае набліжэнне да сутнасных каранёў, да асноў быцця, да яго вытокаў. Прырода – калыска чалавека фізічная, [[slounik>біблія|Біблія]] – духоўная». У натурфіласофскіх творах раскрываецца асаблівы дар Васіля Зуёнка – мысленне ва унісон са светам прыроды, – які, увасобіўшыся ў слове, стаў характэрнай рысай і адметнасцю яго паэтычнага стылю.\\
+Прыкладна з другой паловы 1970-х – пачатку 80-х гадоў анімістычны першасна-пачуццёвы, амаль што паганскі погляд узбагачаецца элементамі навуковага пазнання. Пазней вершы набываюць усё большую філасафічнасць і медытацыйнасць і ўрэшце – рэлігійнае асвятленне. Пра гэта асабліва яскрава сведчыць натурфіласофская лірыка «сутоку тысячагоддзяў». Паганскі і хрысціянскі пачаткі не супярэчаць адзін аднаму, а зусім арганічна спалучаюцца («Прыходжу да свяцілішча ляснога…», «Калі маўчаць дрэвы…»). Па словах пісьменніка, «увага да біблійна-хрысціянскай вобразнасці – з’ява той прыроды, што і схільнасць да анімізму: гэта творчае набліжэнне да сутнасных каранёў, да асноў быцця, да яго вытокаў. Прырода – калыска чалавека фізічная, [[слоўнік/біблія|Біблія]] – духоўная». У натурфіласофскіх творах раскрываецца асаблівы дар Васіля Зуёнка – мысленне ва унісон са светам прыроды, – які, увасобіўшыся ў слове, стаў характэрнай рысай і адметнасцю яго паэтычнага стылю.\\
 Апошнім часам мастацка-вобразная палітра творчасці значна ўзбагацілася за кошт вершаў-роздумаў над «вечнымі» пытаннямі. Васіль Зуёнак спрабуе прыўзняць заслону невядомага: «Божа, адкрый мне сакрэт: / А што далей – за Сусветам?» («Я разумею: Сусвет…»).\\
 Ключавымі ў разуменні светапогляднай пазіцыі аўтара паўстаюць антыноміі «жыццё – смерць», «быццё – небыццё», «час – вечнасць», «святасць – грэх». Філасофскія вершы маюць выразную рэлігійную падсветку: часта гэта вельмі асабістыя звароты да Усявышняга, маленні-просьбы даць духоўнай моцы, дапамагчы захаваць веру, не заблытацца ў падмане і несправядлівасці. Простыя па форме вершы ўражваюць сваёй зместавай глыбінёй і ўспрымаюцца як адкрыццё – адкрыццё не толькі для аўтара, але і для чытача. Многія паэтычныя радкі прэтэндуюць на тое, каб стаць афарызмамі:
@@ Радок 38: / Радок 38: @@
 Шчырым клопатам за будучыню народа, што апынуўся на гістарычным раздарожжы, азмрочаным вялікай нацыянальнай бядой – Чарнобылем, прасякнуты шматлікія творы грамадзянскай лірыкі.\\
 Праз эмацыйную ацэнку, даследаванне сутнасці асобных фактаў паэт асэнсоўвае змены ў грамадскай свядомасці краіны, якія адбываюцца пад уплывам сацыяльна-палітычных пераўтварэнняў. Па Васілю Зуёнку, вялікая праблема сучаснай Беларусі – адсутнасць нацыянальнага прарока, чаканне яго становіцца адным з лейтматываў лірыкі на мяжы стагоддзяў. У лірыцы з’яўляюцца творы-звароты да Бога з пакутнай просьбай падараваць Беларусі сапраўднага Месію («Маленне», «Дай нам, Божа, прарока…»).\\
-Вялікі пласт паэзіі Васіля Зуёнка складаюць вершы, прысвечаныя «сялянскай Атлантыдзе» (Алесь Адамовіч). Праз усю творчасць праходзіць матыў вяртання на малую радзіму, развіццё якога ў паэзіі розных дзесяцігоддзяў мае значныя адрозненні: сталеў аўтар, паглыбляўся яго светапогляд, знаёмыя рэчы і з’явы пачыналі бачыцца па-іншаму, змянялася і сама вёска. [[slounik>вобраз-лірычнага-героя|Лірычны герой]] ранніх вершаў «Добры прыезд», «Вясновая казка» – малады чалавек, які прыязджае ў родныя мясціны як жаданы госць. ён яшчэ не зазнаў таго душэўнага надлому, стану неўладкаванасці, настальгічнага суму, што будуць суправаджаць яго ў больш сталыя гады («Прыпар», «Пахаванне»).\\
+Вялікі пласт паэзіі Васіля Зуёнка складаюць вершы, прысвечаныя «сялянскай Атлантыдзе» (Алесь Адамовіч). Праз усю творчасць праходзіць матыў вяртання на малую радзіму, развіццё якога ў паэзіі розных дзесяцігоддзяў мае значныя адрозненні: сталеў аўтар, паглыбляўся яго светапогляд, знаёмыя рэчы і з’явы пачыналі бачыцца па-іншаму, змянялася і сама вёска. [[слоўнік/вобраз-лірычнага-героя|Лірычны герой]] ранніх вершаў «Добры прыезд», «Вясновая казка» – малады чалавек, які прыязджае ў родныя мясціны як жаданы госць. ён яшчэ не зазнаў таго душэўнага надлому, стану неўладкаванасці, настальгічнага суму, што будуць суправаджаць яго ў больш сталыя гады («Прыпар», «Пахаванне»).\\
 У сувязі з матывам вяртання ў паэзіі Васіля Зуёнка сімвалічнае значэнне набывае вобраз дарогі: пакуль пульсуюць жыццём дарогі ў вёску, перспектыва з’яўлення вясковага могільніку з чорнымі крыжамі вокан не стане рэальнасцю. Дарогі дадому Васіль Зуёнак вылучае сярод усіх шляхоў свету і на іх ускладае спадзяванні – вярнуцца да першаасноў чалавечага быцця, духоўна ўзвялічыцца («Стыхія і розум дарог…», «Калі дадому вяртаешся…»). Семантыка гэтага вобраза пашыраецца да сімвала жыццёвага шляху, набывае філасофскае напаўненне…\\
 Паэт настойліва праводзіць думку, што вяртанне да вёскі – як да асяродку духоўнасці і маральнасці – неабходнае: «Пасля стрэсаў і рэвалюцый / Мы да хат яшчэ мусім вярнуцца…» У лірыцы апошніх дзесяцігоддзяў атрымлівае развіццё апазіцыя «вёска – горад» («Мы з табою браты вяртанняў…», «Ці жывы, ці памёр я?..», «Вы прабачце, гарадскія хаты…»). Вясковае і гарадское суадносяцца як духоўнае і прагматычнае, шчырае і штучнае, спакойнае і мітуслівае. Васіль Зуёнак з пазіцый вяскоўца глядзіць на праявы гарадскога жыцця і параўноўвае, асацыятыўна суадносіць іх са светам вёскі. Шырокая, змалку звыклая да прастору душа вяскоўца (хай ён і стаў гараджанінам) не можа адчуваць сябе камфортна ў вузкай гарадской «клетцы». Узмацняе апазіцыю настальгічная падсветка, мінорныя ноткі шкадавання па дзяцінству дадаюць «ідэальнасці», «ружовасці» вобразу вёскі. У вёсцы Васіль Зуёнак адчувае паўнату быцця, захопленасць сялянскай стыхіяй абумоўлівае актуалізацыю ў яго творчасці элементаў фальклорнай паэтыкі – у лірыцы ўзнікаюць вобразы жытнёвага поля, перапёлкі, жаўранка, васілька. Усё гэта надзвычай дарагое мастаку, на поле ён марыць вярнуцца ў іншабыцці: «…Памру – сюды хоць аднойчы / Жаўранкам прылячу».\\
@@ Радок 48: / Радок 48: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[slounik>інтымная-лірыка]]
+  * [[слоўнік/інтымная-лірыка]]
-  * [[slounik>лірыка]]
+  * [[слоўнік/лірыка]]
   * [[творы/адам-гурыновіч/адам-гурыновіч-лірыка]]
   * [[творы/максім-багдановіч/патрыятычная-лірыка-максіма-багдановіча]]
   * [[творы/пятрусь-броўка/асноўныя-матывы-вобразы-і-мастацкія-асаб]]