Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:васіль-быкаў:васіль-быкаў-кар-ер-аналіз-твора [2025/08/22 11:11] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:васіль-быкаў:васіль-быкаў-кар-ер-аналіз-твора [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Васіль Быкаў — Кар'ер. Аналіз твора ======
-Калісьці [[litpers>васіль-быкаў|Васіль Быкаў]] засведчыў, што яго цікавіць "не сама вайна, нават не яе побыт і не тэхналогія бою, хаця ўсё гэта для мастацтва таксама важна і цікава, але галоўным чынам маральны свет чалавека, магчымасці яго духу". Гэтая творчая ўстаноўка рэалізоўвалася ім мэтанакіравана: у творах [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-жураўліны-крык|"Жураўліны крык"]] (1960), "Трэцяя ракета" (1962), [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-альпійская-балада|"Альпійская балада"]] (1964), [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-сотнікаў|"Сотнікаў"]] (1972), [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-знак-бяды|"Знак бяды"]] (1984) і інш. празаік прыцягваў чытача да асэнсавання маштабаў катастрофы ў нацыянальнай гісторыі, вымушаючы даваць ўласныя ацэнкі падзеям і героям, рабіць асабістыя высновы.\\
+Калісьці [[постаці/васіль-быкаў|Васіль Быкаў]] засведчыў, што яго цікавіць "не сама вайна, нават не яе побыт і не тэхналогія бою, хаця ўсё гэта для мастацтва таксама важна і цікава, але галоўным чынам маральны свет чалавека, магчымасці яго духу". Гэтая творчая ўстаноўка рэалізоўвалася ім мэтанакіравана: у творах [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-жураўліны-крык|"Жураўліны крык"]] (1960), "Трэцяя ракета" (1962), [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-альпійская-балада|"Альпійская балада"]] (1964), [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-сотнікаў|"Сотнікаў"]] (1972), [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-знак-бяды|"Знак бяды"]] (1984) і інш. празаік прыцягваў чытача да асэнсавання маштабаў катастрофы ў нацыянальнай гісторыі, вымушаючы даваць ўласныя ацэнкі падзеям і героям, рабіць асабістыя высновы.\\
 Раман "Кар'ер" (1987) стаў у творчасці пісьменніка своеасаблівым працягам той вялікай гісторыі, што на працягу ўсяго жыцця была ў цэнтры ягонай увагі — гісторыі чалавечага духу і характару, годнасці і міласэрнасці, самаўсведамлення і самаўдасканалення.\\
 Мастацкая прастора рамана ахоплівае падзеі даўжынёю амаль у паўстагоддзя, хаця адрэзак часу, які назаўсёды стаў болем і пакутаю галоўнага героя, доўжыўся ўсяго тры месяцы. Але чалавечая свядомасць знітоўвае мінулае і сучаснае ў адно непарыўнае цэлае — жыццё.\\
 На авансцэне рамана — галоўны герой, Павел Агееў, чалавек сталага ўзросту, які звычайнай рыдлёўкай раскопвае закінуты кар'ер. Не адразу зразумела, што ён спрабуе знайсці сярод сырога пяску пад абрывам, дзе "сорак гадоў назад, ледзь стрымліваючы дрыжыкі ў скрываўленым целе, развітваўся з жыццём, у роспачы і адчаі ад д'ябальскай несправядлівасці гэтай заўчаснай пагібелі...". Успаміны Агеева пераносяць падзеі на чатыры дзесяцігоддзі назад, у гады Вялікай Айчыннай... Спакваля высвятляючы абставіны драматычнага лёсу героя, чытач праходзіць тою сцежкаю, якою калісьці крочыў старшы лейтэнант Агееў.\\
-З дэталёвай падрабязнасцю разглядае пісьменнік падзеі, што сталіся пачаткам усёй гісторыі. Скрупулёзнасць, з якой ён вытлумачвае акалічнасці тых ракавых дзён, нельга ігнараваць. Думаецца, якраз тут пачынае пульсаваць думка, якая пасля праходзіць [[slounik>лейтматыў|лейтматывам]] праз увесь твор: як шчыльна знітавана ў чалавечым жыцці выпадковае і заканамернае, прыватнае і агульнае, асабістае і грамадскае. Выходзячы з акружэння, група савецкіх байцоў, якая налічвала пяцьдзесят сем чалавек, натрапіла на нямецкую часць. Пасля зацяжнога бою ў жывых засталіся двое — Агееў і лейтэнант Малаковіч, абодва параненыя. Лінія фронту адступіла далёка, дагнаць сваіх не стае сіл, і таму, знаходзячыся паблізу ад роднай вёскі Малаковіча, знясіленыя і бездапаможныя байцы змушаны на нейкі час застацца там. Менавіта тут разгортваецца трагічная гісторыя, якая знаходзіцца ў эпіцэнтры сюжэта.\\
+З дэталёвай падрабязнасцю разглядае пісьменнік падзеі, што сталіся пачаткам усёй гісторыі. Скрупулёзнасць, з якой ён вытлумачвае акалічнасці тых ракавых дзён, нельга ігнараваць. Думаецца, якраз тут пачынае пульсаваць думка, якая пасля праходзіць [[слоўнік/лейтматыў|лейтматывам]] праз увесь твор: як шчыльна знітавана ў чалавечым жыцці выпадковае і заканамернае, прыватнае і агульнае, асабістае і грамадскае. Выходзячы з акружэння, група савецкіх байцоў, якая налічвала пяцьдзесят сем чалавек, натрапіла на нямецкую часць. Пасля зацяжнога бою ў жывых засталіся двое — Агееў і лейтэнант Малаковіч, абодва параненыя. Лінія фронту адступіла далёка, дагнаць сваіх не стае сіл, і таму, знаходзячыся паблізу ад роднай вёскі Малаковіча, знясіленыя і бездапаможныя байцы змушаны на нейкі час застацца там. Менавіта тут разгортваецца трагічная гісторыя, якая знаходзіцца ў эпіцэнтры сюжэта.\\
 З вытанчанай натуральнасцю, якая, несумненна, з'яўляецца адной з дамінуючых уласцівасцей прозы Васіля Быкава, пісьменнік даследуе эмацыянальную сферу светаадчування героя. Сваё новае становішча бяздзейнасці, фатальнай безвыходнасці Агееў асэнсоўвае пакутліва, са скрухай прыходзячы да несуцяшальнай высновы, што здарылася з ім тое, чаго заўжды баяўся: "каб сіла абставін не загнала яго ў кут без якой магчымасці выйсця або адступлення". Характар персанажа выяўляецца найперш праз раскрыццё яго душэўных станаў, абмалёўку своеасаблівай унутранай палемікі Агеева. Старшаму лейтэнанту, які толькі што ў адкрытым баю са зброяй у руках змагаўся з ворагам, цяжка прымірыцца з уласнай немаччу, горка ўсведамляць, што з-за яго рызыкуюць жыццём мірныя людзі — Варвара Бараноўская, якая дала прытулак і клапатліва даглядае, мясцовая акушэрка Яўсееўна, што дастала асколак з нагі. Маральныя пакуты ад усведамлення, што ён, баявы камандзір, "бавіць час", "адлежваецца", калі недзе грымяць баі, нехта іншы ідзе ў атаку, значна вастрэй перажываюцца ім, чым фізічны боль.\\
 Невыпадковы ў сюжэце і эпізод, калі пад лютаю бамбёжкаю фашысцкіх самалётаў, выконваючы загад маёра Папова, Агееў дастаўляе боепрыпасы з артскладу. Нягледзячы на тое, што для маладога байца гэта была "першая сур'ёзная спроба агнём", ён дэманструе самаахвярнасць і адданасць агульнай справе: "Агееў пачаў забываць, дзе ён і што з ім робіцца, і толькі ў глыбіні ягонай збянтэжанай свядомасці жыло, не пакідаючы яго, адчуванне мэты, нявыкананай задачы, якую ён што б там ні стала павінен выканаць". Але пад шалёным агнём малавопытны салдат, не разабраўшыся, дастаўляе толькі скрынкі з ручкамі ад РГД, а баявыя галоўкі пакідае на складзе. Атрымаўшы наганяй ад камандзіра палка і зразумеўшы сваю прамашку, Агееў ні на імгненне на задумваецца пра ўласнае жыццё. Ён робіць яшчэ адну спробу і здабывае на складах дваццаць сем скрынак лімонак. Нагружаная машына, праз акружэнне, пад трасіруючым кулямётным агнём прарываецца да сваіх. Гэты эпізод не толькі падкрэслівае здольнасць героя да подзвігу, але і відавочна ўзбуйняе трагедыйнасць той сітуацыі, у якой Агееў апынуўся пазней.\\
@@ Радок 20: / Радок 20: @@
 Менавіта з гэтага моманту сюжэт рамана становіцца ўсё больш дынамічным, робіцца асабліва напружанай. Кампазіцыйная асаблівасць твора — чаргаванне часавых пластоў, сучаснасці і ўспамінаў-зваротаў героя ў ваенную рэчаіснасць — дадае сюжэту вастрыні, непрадказальнасці.\\
 Асэнсоўваючы складаныя праблемы чалавечага жыцця, В. Быкаў засяроджвае ўвагу найперш на супярэчлівых пытаннях узаемаадносінаў людзей, падкрэсліваючы патрэбу чалавека ў аднадумцах і дарадчыках, сябрах і паплечніках, асабліва ў памежных ці крызісных сітуацыях. Разумеючы рызыкоўнасць свайго ўчынку, Агееў дае Марыі прытулак, хавае яе ад драпежнага паліцая. У сваю чаргу дзяўчына ратуе героя ад адзіноты, ад гнятлівага чакання звестак ад сяброў-падпольшчыкаў. Яна адкрывае яму новы свет — расказвае пра сваё мінулае жыццё ў горадзе, пра сваю сям'ю, вымушае задумацца аб тых рэчах, якім Агееў раней не надаваў асаблівай увагі. Іх гутаркі датычацца і літаратуры, і роднай гісторыі, і мовы, і яшчэ мноства розных жыццёвых пытанняў. У хуткім часе паміж імі ўспыхвае каханне — шчырае, пяшчотнае, сапраўднае.\\
-У асвятленні адносінаў паміж Марыяй і Агеевым Васіль Быкаў дасягае не толькі псіхалагічнай дакладнасці, але і новай эмацыянальнай вышыні. Мноства сэнсава-эмацыйных адценняў, сплеценых у пачуццях маладых людзей, дэталёвае асэнсаванне душэўных станаў персанажаў выяўляюцца пісьменнікам рэалістычна, надзяляюць іх відавочнай нязмушанасцю, натуральнасцю. Так, напачатку для Агеева адносіны з Марыяй — яшчэ адна падстава, каб дакараць сябе, што "паплыў па хвалях пачуццяў ды яшчэ ў такі самы непрыдатны для таго час", але разам з тым гэтае пачуццё вышэйшае за ўсе довады свядомасці, "на сэрцы ў яго наперакор усяму журчэла ціхая пяшчота да гэтай мілай дзяўчыны". Прысутнасць Марыі напаўняе жыццё Агеева шчасцем і цеплынёй, але яго неадступна даймае пакутлівае прадчуванне, што іх каханне "не можа скончыцца добра ў такі бязлітасны час, на краі прадоння, за два крокі ад паліцыі, немцаў, СД". Несумненна, што менавіта высокае пачуццё, якое ўзнікла паміж героямі, узбуйняе адчуванне драматызму іх становішча. Па справядлівым вызначэнні [[bellit>алесь-адамовіч/творчасць-алеся-адамовіча|Алеся Адамовіча]], "праз непасрэднае, падкрэсленае суседства гэтай лірычнай стыхіі і рэальнага "вобраза", "аблічча" вайны перадаецца чытачу адчуванне жорсткасці вайны, фашызму. І асабліва падкрэсліваецца гераізм людзей, якія процістаяць ворагу ў адчайнай стычцы — яны ж зусім не з жалеза і сталі, гэтыя добрыя, праўдалюбныя і мужныя героі Васіля Быкава".\\
+У асвятленні адносінаў паміж Марыяй і Агеевым Васіль Быкаў дасягае не толькі псіхалагічнай дакладнасці, але і новай эмацыянальнай вышыні. Мноства сэнсава-эмацыйных адценняў, сплеценых у пачуццях маладых людзей, дэталёвае асэнсаванне душэўных станаў персанажаў выяўляюцца пісьменнікам рэалістычна, надзяляюць іх відавочнай нязмушанасцю, натуральнасцю. Так, напачатку для Агеева адносіны з Марыяй — яшчэ адна падстава, каб дакараць сябе, што "паплыў па хвалях пачуццяў ды яшчэ ў такі самы непрыдатны для таго час", але разам з тым гэтае пачуццё вышэйшае за ўсе довады свядомасці, "на сэрцы ў яго наперакор усяму журчэла ціхая пяшчота да гэтай мілай дзяўчыны". Прысутнасць Марыі напаўняе жыццё Агеева шчасцем і цеплынёй, але яго неадступна даймае пакутлівае прадчуванне, што іх каханне "не можа скончыцца добра ў такі бязлітасны час, на краі прадоння, за два крокі ад паліцыі, немцаў, СД". Несумненна, што менавіта высокае пачуццё, якое ўзнікла паміж героямі, узбуйняе адчуванне драматызму іх становішча. Па справядлівым вызначэнні [[творы/алесь-адамовіч/творчасць-алеся-адамовіча|Алеся Адамовіча]], "праз непасрэднае, падкрэсленае суседства гэтай лірычнай стыхіі і рэальнага "вобраза", "аблічча" вайны перадаецца чытачу адчуванне жорсткасці вайны, фашызму. І асабліва падкрэсліваецца гераізм людзей, якія процістаяць ворагу ў адчайнай стычцы — яны ж зусім не з жалеза і сталі, гэтыя добрыя, праўдалюбныя і мужныя героі Васіля Быкава".\\
 У вобразе Марыі ўвасабляецца не толькі жаночая чуласць і шчырасць, клапатлівасць і спагадлівасць, але, безумоўна, самаахвярнасць і мужнасць. Тое робіцца асабліва відавочным, калі Марыя прызнаецца Агееву, што чакае дзіця. Не асабліва задумваючыся пра ўласны лёс, яна імкнецца супакоіць каханага, магчыма, асцерагаючыся дадаць яму клопатаў, баючыся стаць перашкодаю на яго далейшым шляху. "Ты толькі не перажывай. Калі што — я сама вінаватая", — падводзіць дзяўчына рысу пад іх размовай. Папярэдняй логікай раскрыцця вобраза Марыі абумоўлены яе далейшыя дзеянні, учынак, на які спадзвігла яе і каханне, і сумленне, і свядомасць. Значную ролю ў разуменні характару дзяўчыны адыгрывае аповед пра лёс яе сям'і, умовы выхавання, вялікі ўплыў бацькі — сумленнага беларускага вучонага, які трагічна загінуў у 1937-м. Таму, калі паўстае пытанне, як перадаць тол на станцыю, прапанова дзяўчынаю сваіх паслуг не выклікае здзіўлення, успрымаецца цалкам заканамернаю для вобраза гераіні.\\
 Трэба заўважыць, што ў рамане "Кар'ер" Васіль Быкаў правёў лейтматывам думку аб вялікай ролі абставінаў у чалавечым лёсе, аб ролі выпадковасцей і супадзенняў, ад якіх, часам, залежыць само чалавечае жыццё. Так, развітваючыся з Марыяй, Агееў ужо нібыта прадчуваў, што робіць недаравальную памылку, адчуваў, "як штосьці ў ягоных намерах пайшло наўскось, нібы пад адхон, незразумелай фатальнай хадой, але змяніць нічога не мог. Падганялі няўмольны час, хваляванне, і ён аддаўся на волю выпадку, на лёс і... на Марыю". Менавіта збег абставінаў выкрывае і Марыю, і самога Агеева: ніхто не мог прадбачыць, што дзяўчына сустрэне якраз таго паліцая, што рамантаваў кашолку, у якой яна несла тол; ніхто не мог прадбачыць і таго, што па вокладцы з кніжкі, якая ляжала на дне кашолкі, выйдуць на Агеева.\\
@@ Радок 37: / Радок 37: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-жураўліны-крык]]
+  * [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-жураўліны-крык]]
-  * [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-сотнікаў]]
+  * [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-сотнікаў]]
-  * [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-аблава]]
+  * [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-аблава]]
-  * [[bellit>васіль-быкаў/трагедыя-хведара-роўбы-і-яго-сям-і-ў-апо]]
+  * [[творы/васіль-быкаў/трагедыя-хведара-роўбы-і-яго-сям-і-ў-апо]]
-  * [[bellit>васіль-быкаў/васіль-быкаў-пайсці-і-не-вярнуцца]]
+  * [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-пайсці-і-не-вярнуцца]]