Пісьменства

Гэтая старонка толькі для чытання. Вы можаце паглядзець яе зыходны тэкст, але не можаце яго змяніць. Паведаміце адміністратару, калі лічыце, што гэта няправільна.
~~META:
title = Знак бяды. Скарочана
&keywords = Сцепаніда, Пятрок, Каландзёнак,
&abstract = Кароткі змест аповесці Васіля Быкава "Знак бяды"
&iftrue = nan
~~

====== Васіль Быкаў — Знак бяды ======
Сцепаніда і Пятрок Багацькі жывуць на хутары Яхімоўшчына, у трох кіламетрах ад мястэчка Выселкі. Іх сын Федзя служыць у танкавых войсках, дачка Феня вучыцца "на доктаршу " у Мінску. Пачынаецца вайна. Хутка пракатваецца на ўсход фронт, прыходзяць немцы. Надыходзіць страшнае жыццё.\\
Спачатку немцы гаспадараць толькі ў мястэчку і на хутар не наведваюцца. Першымі з'яўляюцца "свае" - паліцаі Гуж і Каландзёнак. Каландзёнак калісьці, у пару калектывізацыі, быў пры сельсавеце хлопчыкам на пабягушках. Хоць Гуж даводзіцца Петраку далёкім сваяком, ён груба прыніжае гаспадароў, патрабуе беспярэчнага падпарадкавання. Пятрок трывае абразы і пагрозы, Сцепаніда трымае сябе горда і з выклікам. Гуж прыгадвае, што яна была калгаснай актывісткай, і пагражае расправай. Нарэшце паліцаі сыходзяць, выпіўшы прынесеную з сабой самагонку. Сцепаніда лае мужа за яго ліслівае паводзіны. Прыход паліцаяў быў не выпадковым - Гуж нагледзеў хутар для пастою нямецкага афіцэра з камандай. Праз некалькі дзён прыязджаюць на цяжкім грузавіку і немцы. Яны загадваюць гаспадарам вымыць хату для афіцэра, саміх жа Сцепаніду і Петрака выганяюць жыць у істопку. Немцы учыняюць поўны разгром у гаспадарцы. Гаспадары са страхам назіраюць усё гэта і чакаюць яшчэ большых бедаў. Калі Сцепаніда спрабуе паказаць, што карова дае мала малака, немцы самі дояць карову і за "супраціў" збіваюць гаспадыню. У наступны раз Сцепаніда ўпотай выдойвае ўсё малако ў траву. Не атрымаўшы малака, фельдфебель прыстрэльвае карову. Пакуль немцы важдаюцца з каровінай тушай, Сцепаніда паспявае схаваць за хутарам, у барсуковай нары , ацалелага парася. Дапамагае ёй у гэтым глуханямы пастушок Янка. Ноччу Сцепаніда выкрадае вінтоўку кухара і кідае яе ў калодзеж. Назаўтра немцы ператрасаюць ў пошуках вінтоўкі ўсю істопку, забраўшы пры гэтым скрыпку Петрака. Днём яго прымушаюць капаць клазет для афіцэра. Падбадзёраны тым, што афіцэр пахваліў яго за працу, Пятрок вырашаецца ўвечары ісці прасіць скрыпку. Ён доўга гуляе немцам. Скрыпку вяртаюць. Ноччу чуюцца блізкія стрэлы і крыкі : "бандытэн !" Немцы прыцягваюць ў двор застрэленага Янку. Назаўтра, пасля прыезду пасыльнага на матацыкле, немцы збіраюцца і пакідаюць хутар. Сцепанідзе здаецца, што яна перастае адчуваць сябе ў гэтым свеце, і думае толькі: "за што ?" За што такая кара абрынулася на яе, на людзей? І памяць пераносіць яе на дзесяць гадоў таму...\\
Тады ў Выселках арганізоўвалі калгас. На чарговым сходзе выступаў упаўнаважаны з раёна, лаяў усіх за несвядомасць - акрамя членаў камбеда, ніхто ў калгас ня запісваўся. Восьмы сход скончыўся гэтак жа. Праз дзень прадстаўнік акружкама Новік ужыў новы метад арганізацыі калгаса: на камбедзе ставілася пытанне аб раскулачванні тых, хто не хацеў запісвацца. Новік запалохваў членаў камбеда часта паўтараючы словы "сабатаж ", "укланізм " і дамагаўся, каб перавага ў галасаванні была за раскулачванне. На гэтых пасяджэннях прысутнічаў хлопчык на пабягушках пры сельсавеце - пераростак Патапка Каландзёнак, які ўсё пачутае выкарыстаў у сваіх нататках ў раённую газету. З жахам чыталі потым члены камбеда гэтыя нататкі, падпісаныя [[слоўнік/псеўданім|псеўданімам]] селькор. У іх згадваліся многія местачкоўцы, зусім ня кулакі. Але так як яны выкарыстоўвалі наёмную сілу, іх раскулачвалі. Сцепаніда успамінае гора сем'яў, выкінутых з дамоў на снег, якія ехалі разам з малымі дзецьмі ў невядомасць. Міліцыянт Вася Ганчарык, з мясцовых, пасля таго як раскулачылі сям'ю каханай дзяўчыны, застрэліўся. Ён быў старэйшым братам Янкі, якому тады было тры гады і якога, які стаў на ўсё жыццё глуханямым, застрэляць немцы на хутары Яхімоўшчына.\\
Успамінае Сцепаніда і тое, як дастаўся ім з Петраком гэты хутар. Ён належаў пану Яхімоўскаму, збяднеламу шляхцічу, самотнаму старому. Сцепаніда з Петраком, ажаніўшыся, працавалі ў старога і жылі ў яго на хутары. Пасля рэвалюцыі пачалі адбіраць у паноў маёмасць і зямлю і дзяліць сярод беднякоў. Хутар дастаўся Багацькам; з шырокіх зямельных уладанняў, якія Яхімоўскі здаваў у арэнду, Сцепанідзе з Петраком нарэзалі дзве дзесяціны на гары. Каб адвесці ад зямлі беды, Пятрок паставіў на гары крыж, і народ празваў гэтую гару Галгофай. Калі Сцепаніда прыйшла да Яхімоўскага прасіць прабачэння - яе мучыла сумленне, што яна валодае чужой маёмасцю, - стары адказаў : "Пан Езус даруе ". Сцепаніда апраўдвалася, - маўляў, не ім, дык усё адно іншым б аддалі, а стары вымавіў выпакутаваныя : "Але ж вы не адмовіліся... Грэх квапіцца на чужое ". Яны кармілі старога, але ён нічога не еў і ў адзін страшны дзень павесіўся ў свіране. У гэты дзень, перад тым як знайсці у свіране старога, Сцепаніда з Петраком знайшлі на полі змёрзлага жаўрука, які быў падмануты першым цяплом. І Сцепаніда вырашыла, што гэта прадвесце бяды, яе знак. Так яно і здарылася. Паў конь, гліністая зямля не нарадзіла, і ўсё цяжкая жыццё не прыносіла Багацька ні шчасця, ні радасці. Потым - калектывізацыя з яе людскім горам, беспрасветная калгасная праца, і вось - вайна...\\
За забітым Янкам прыязджаюць Гуж з Каландзёнкам на падводзе. Гуж загадвае Петраку ісці на працу дабудоўваць зруйнаваны мост. З працы Пятрок прыходзіць ледзь жывы. Ён вырашае выгнаць самагонкі, каб адкупіцца ад паліцаяў. За змеявік для апарата ён абменьвае сваю скрыпку. Але самагонка не дапамагае - паліцаі патрабуюць яго ўсё больш і больш, увальваюцца аднойчы і паліцаі з далёкай вёскі. Не знайшоўшы самагонкі, якую ўжо забраў Гуж, "чужыя" паліцаі да паўсмерці збіваюць гаспадароў. Пятрок вырашае скончыць з самагонам - разбівае апарат, адкопвае схаваную ў лесе бутэльку пяршаку, нясе яе дадому, каб палячыць збітую Сцепаніду. Яго ўжо чакае Гуж. Адчай прымушае Петрака выкрыкваць у адрас паліцаяў і немцаў ўсе праклёны, што назапасіліся ў яго на душы. Паліцаі збіваюць яго, цягнуць, паўжывога, у мястэчка - і назаўжды знікае Пятрок... Знікае чалавек, які за ўсё жыццё не зрабіў нікому зла, бязвольны, чалавек, які аднойчы дакрануўся да бязлітасных жорнаў гісторыі. Калісьці снежнай зімой затрымаліся нейкія машыны на гасцінцы каля хутара. Людзі з машын зайшлі ў хату пагрэцца. Галоўны з іх, прыгледзеўшыся да цяжкага жыцця гаспадароў, даў ім чырвонец - на лекі для хварэюць дачкі. Гэты чалавек быў старшыня ЦВК Беларусі Чарвякоў. І калі арыштавалі старшыню калгаса Лявона, Сцепаніда сабрала подпісы з калгаснікаў пад лістом аб невінаватасці старшыні і паслала Петрака ў Менск - аддаць ліст Чарвякову і заадно вярнуць доўг - чырвонец. Пятрок спазніўся на дзень - Чарвякова ўжо пахавалі...\\
Сцепаніда, прыйшоўшы ў сябе пасля збіцця, пасля таго як чуе расправу Гужа над Петраком, вырашае помсціць паліцаям, немцам - усім, хто разбурыў і без таго разгубленае жыццё. Яна ведае, што каля маста нехта з мясцовых забраў неразарваную бомбу. Сцепаніда ўпэўненая, што гэта мог зрабіць толькі Карніла. Яна ідзе ў мястэчка, каб паспрабаваць перадаць што-небудзь паесці Петраку ў турму і папрасіць у Карнілы бомбу. Ад турмы яе гоняць, забраўшы перадачу. Хітры Карніла згаджаецца прывезці да яе бомбу на падводзе - у абмен на ацалелага парася. Сцепаніда вырашае бомбай падарваць мост, які ўжо пабудаваны нанова. Сцепаніда да пары закопвае бомбу ў зямлю. У мястэчку яна сустракае канвой, вядучы кудысьці Карнілу, і ў страху вяртаецца дадому, каб схаваць бомбу лепей. Знясіленая, Сцепаніда кладзецца адпачыць у істопцы. У дзверы б'юцца паліцаі, яны патрабуюць, каб яна паказала, дзе бомба. Сцепаніда не адчыняе. Дзверы пачынаюць ламаць, страляюць скрозь яе. Сцепаніда аблівае істопку знутры газай і падпальвае. Думаючы, што бомба ўнутры, паліцаі разбягаюцца. Ніхто не тушыць полымя, баючыся магутнага выбуху бомбы. "А бомба чакала свайго часу".

 


===== Падобныя старонкі =====
  * [[творы/васіль-вітка/васіль-вітка-добры-знак]]
  * [[творы/васіль-быкаў/аповесць-васіля-быкава-знак-бяды-яе-ідэй]]
  * [[творы/васіль-быкаў/знак-бяды]]
  * [[творы/кастусь-жук/кастусь-жук-бяда]]
  * [[творы/васіль-быкаў/мастацкія-асаблівасці-аповесці-васіля-бы-5871]]