Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:андрэй-федарэнка:творчасць-андрэя-федарэнкі [2025/08/22 11:11] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ творы:андрэй-федарэнка:творчасць-андрэя-федарэнкі [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 11: / Радок 11: @@
 Нарадзіўся Андрэй Міхайлавіч Федарэнка 17 снежня 1964 г. у вёсцы Бярозаўка Мазырскага раёна Гомельскай вобласці. Бацька працаваў калгаснікам, маці – вахцёрам на Мазырскім нафтаперапрацоўчым заводзе, кожны дзень ездзіла з вёскі ў Мазыр і назад. Будучы пісьменнік скончыў васьмігодку, вучыўся ў Мазырскім палітэхнікуме. Працаваў мулярам, бетоншчыкам у будаўнічым упраўленні г.п. Мікашэвічы, на чыгунцы ў г. Калінкавічы, бібліятэкарам Бярозаўскай бібліятэкі. Затым вучыўся ва ўніверсітэце культуры.\\
 Яшчэ на пачатку творчага шляху А. Федарэнка цвёрда акрэсліў мастацкую (ды і чалавечую) пазіцыю: "Чым больш я жыву, чым больш чытаю, слухаю і бачу, тым больш пачынаю разумець, што вёска – гэта нешта адзіна сапраўднае, нейкі светлы, разумны куточак у свеце вар’яцтва. І, па-мойму, вёска ўратуе свет, а не нешта іншае".\\
-З 1980-х гг. творы пісьменніка пастаянна з’яўляюцца на старонках літаратурных выданняў. "Гісторыя хваробы" (1989), "Смута" (1991), "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-такое-кароткае-лета|Такое кароткае лета]]" (1994), "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-ланцуг|Ланцуг]]" (1994), "Вёска" (1995), "Салдат" (1996), "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-шчарбаты-талер|Шчарбаты талер]]" (1997), "Нічые" (2001), "Рэвізія" (2003), "Мяжа" (2009)…\\
+З 1980-х гг. творы пісьменніка пастаянна з’яўляюцца на старонках літаратурных выданняў. "Гісторыя хваробы" (1989), "Смута" (1991), "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-такое-кароткае-лета|Такое кароткае лета]]" (1994), "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-ланцуг|Ланцуг]]" (1994), "Вёска" (1995), "Салдат" (1996), "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-шчарбаты-талер|Шчарбаты талер]]" (1997), "Нічые" (2001), "Рэвізія" (2003), "Мяжа" (2009)…\\
-У аповесці "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-гісторыя-хваробы|Гісторыя хваробы]]" празаік падае складанае і трагічнае жыццё студэнта і паэта Уладзіміра Вяргейчыка, гісторыю яго кахання. Аповесць А. Федарэнкі па псіхалагічных назіраннях за маладым неспакушаным мужчынам, па сутнасці, знаходзіцца на мяжы медыцыны і літаратуры. Паэт Вяргейчык займаецца самакапаннем у сваіх пачуццях і адчуваннях.\\
+У аповесці "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-гісторыя-хваробы|Гісторыя хваробы]]" празаік падае складанае і трагічнае жыццё студэнта і паэта Уладзіміра Вяргейчыка, гісторыю яго кахання. Аповесць А. Федарэнкі па псіхалагічных назіраннях за маладым неспакушаным мужчынам, па сутнасці, знаходзіцца на мяжы медыцыны і літаратуры. Паэт Вяргейчык займаецца самакапаннем у сваіх пачуццях і адчуваннях.\\
 Аўтар аповесці мае рацыю, даўшы ёй назву "Гісторыя хваробы". Пры гэтым робім націск на другое слова. Дарэчы тут будзе ўспомніць прадстаўнікоў французскай школы псіхалагічнага кірунку М. Пруста і Ф. Саган. Думаецца, што А. Федарэнка першым у нашай літаратуры робіць крокі ў такім напрамку.\\
-Бунт супраць уніфікацыі жыцця напоўніцу гучыць у аповесці "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-смута-альбо-xii-фантазі|Смута]]". Празаік паказвае час, калі ў краіне пануе дэфіцыт, псеўдадэмакратыя, хаос. У гімназіі вучні дазваляюць сабе брыдкасловіць, неахайна апранацца, дазваляюць сабе не хадзіць на ўрокі, кажуць дырэктару "ты".\\
+Бунт супраць уніфікацыі жыцця напоўніцу гучыць у аповесці "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-смута-альбо-xii-фантазі|Смута]]". Празаік паказвае час, калі ў краіне пануе дэфіцыт, псеўдадэмакратыя, хаос. У гімназіі вучні дазваляюць сабе брыдкасловіць, неахайна апранацца, дазваляюць сабе не хадзіць на ўрокі, кажуць дырэктару "ты".\\
-Многа станоўчых водгукаў прагучала ў сувязі з прыходам да чытача апавядання А. Федарэнкі "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-бляха|Бляха]]". Жыхары паслячарнобыльскай вёскі (Дзед, Баба, малады выпівоха Віця па мянушцы Бляха) адчуваюць, як змяніўся свет вакол іх. Здзічэлыя сабакі страшнейшыя за ваўкоў, бо пазбаўлены страху нават перад агнём. Прыехаўшы з горада на легкавушцы, малады хлопец сілком забірае свежыну (толькі што старыя з дапамогай Віці закалолі кабана), па дарозе сабакі напалі на хлопца, пагрызлі яму рукі, адабралі мяса. Віця, жадаючы дапамагчы, становіцца ахвярай сабак. Вось такі страшны паслячарнобыльскі сюжэт. За ім – безвыходнасць, адчай. І думка: так жыць людзям нельга, неабходна зрабіць усё магчымае, каб пазбегнуць духоўнага Чарнобыля.\\
+Многа станоўчых водгукаў прагучала ў сувязі з прыходам да чытача апавядання А. Федарэнкі "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-бляха|Бляха]]". Жыхары паслячарнобыльскай вёскі (Дзед, Баба, малады выпівоха Віця па мянушцы Бляха) адчуваюць, як змяніўся свет вакол іх. Здзічэлыя сабакі страшнейшыя за ваўкоў, бо пазбаўлены страху нават перад агнём. Прыехаўшы з горада на легкавушцы, малады хлопец сілком забірае свежыну (толькі што старыя з дапамогай Віці закалолі кабана), па дарозе сабакі напалі на хлопца, пагрызлі яму рукі, адабралі мяса. Віця, жадаючы дапамагчы, становіцца ахвярай сабак. Вось такі страшны паслячарнобыльскі сюжэт. За ім – безвыходнасць, адчай. І думка: так жыць людзям нельга, неабходна зрабіць усё магчымае, каб пазбегнуць духоўнага Чарнобыля.\\
 Назіральнасць пісьменніка-псіхолага дазваляе заўважыць сацыяльныя зрухі ў сённяшнім жыцці вёскі. У апавяданні "Бляха" некалі лепшы гаспадар на вёсцы вымушаны прасіць, прыніжацца перад п’яніцам, злодзеем, турэмшчыкам Віцем, дазваляць таму ляпаць па плячы, а затым і выпіваць з ім. Страшна адкрываць таямніцу – жыццёвую мудрасць, па якой "да вайны, у вайну, пасля вайны – трэба было толькі жыць сабе ціха, нікога не чапаць, зносіць усё маўчком, тады і цябе ніхто не зачэпіць – ні чалавек, ні радыяцыя".\\
-Этапнай з’явай як у творчасці А. Федарэнкі, так і ў літаратурным працэсе Беларусі стала аповесць "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-вёска|Вёска]]". Перад зімовай сесіяй галоўнага героя Антона Васкевіча выключаюць з інстытута "за нацыяналізм". Маці ж тлумачыць аднавяскоўцам, што выгналі сына за п’янства. Антону важна давесці маці сапраўдную прычыну, чаму ён вымушаны пакінуць вучобу. Вядомая яшчэ па класічнай літаратуры праблема інтэлігенцыі і народа (прыгадаем Андрэя Лабановіча з трылогіі Якуба Коласа "На ростанях", Кліма Шамоўскага, Архіпа Лінкевіча з апавяданняў М. Гарэцкага) выразна дамінуе ў аповесці. Пісьменнік-псіхолаг паказвае сённяшнюю вёску з праблемамі, якія толькі множацца з цягам часу. Гэта бюракратызм чыноўнікаў раённага маштабу, баўленне часу маладымі ў п’янках, гульнях у карты, будзённых "занятках каханнем"… Нядаўні студэнт неўзабаве як бы "апускае рукі", спрабуе жыць "як усе". Даецца падобнае жыццё яму з вялікімі пакутамі. Нарэшце адбываюцца змены ў краіне – Антона аднаўляюць у інстытуце. Чытач бачыць пасталелага чалавека з выверанымі думкамі адносна свайго жыццёвага прызначэння. Верыцца, што не згубіцца герой у вірлівым студэнцкім жыцці. І жыць, і вучыцца будзе ён з адчуваннем сваёй "вясковасці".\\
+Этапнай з’явай як у творчасці А. Федарэнкі, так і ў літаратурным працэсе Беларусі стала аповесць "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-вёска|Вёска]]". Перад зімовай сесіяй галоўнага героя Антона Васкевіча выключаюць з інстытута "за нацыяналізм". Маці ж тлумачыць аднавяскоўцам, што выгналі сына за п’янства. Антону важна давесці маці сапраўдную прычыну, чаму ён вымушаны пакінуць вучобу. Вядомая яшчэ па класічнай літаратуры праблема інтэлігенцыі і народа (прыгадаем Андрэя Лабановіча з трылогіі Якуба Коласа "На ростанях", Кліма Шамоўскага, Архіпа Лінкевіча з апавяданняў М. Гарэцкага) выразна дамінуе ў аповесці. Пісьменнік-псіхолаг паказвае сённяшнюю вёску з праблемамі, якія толькі множацца з цягам часу. Гэта бюракратызм чыноўнікаў раённага маштабу, баўленне часу маладымі ў п’янках, гульнях у карты, будзённых "занятках каханнем"… Нядаўні студэнт неўзабаве як бы "апускае рукі", спрабуе жыць "як усе". Даецца падобнае жыццё яму з вялікімі пакутамі. Нарэшце адбываюцца змены ў краіне – Антона аднаўляюць у інстытуце. Чытач бачыць пасталелага чалавека з выверанымі думкамі адносна свайго жыццёвага прызначэння. Верыцца, што не згубіцца герой у вірлівым студэнцкім жыцці. І жыць, і вучыцца будзе ён з адчуваннем сваёй "вясковасці".\\
 Адвечная праблема класічнага мастацтва – праблема свабоды, а значыць і праблема адказнасці за ўсё, што робіцца ў свеце. "На яе" пакутавалі героі Дастаеўскага, Талстога, Купалы, Гарэцкага… Васкевіч прыходзіць да высновы: "Дзіўна, але цяпер ясна разумею – я не хачу ніякай свабоды. Яна мне не дае жыць. Не хачу спадзявацца. Як і ў школе, арміі, інстытуце, аж мне хочацца адчуваць на сваёй шкірцы цвёрдую руку, руку, якая дала б зразумець: "Оставь надежду!", тут табе звекаваць…"\\
 Але многага Антон Васкевіч сабе не дазваляе: пакрыўдзіць школьніцу Наташу ў яе першым каханні, скампраметаваць гонар сына перад жыхарамі роднай Сасноўкі, а галоўнае – беражліва захоўвае чалавечую годнасць. Два гады вучобы ў Мінску, студэнцкае жыццё, зацікаўленасць нацыянальнай ідэяй зрабілі яго назіральным, прывялі да ўмення бачыць жыццё вёскі ў кантэксце вялікага Свету.\\
@@ Радок 27: / Радок 27: @@
 Набыткі старэйшага літаратурнага пакалення, традыцыі, канцэпцыя часу і чалавека, выпрацаваныя пісьменнікамі пры адлюстраванні чалавека ў крытычна-жорсткіх абставінах, паварочваюцца нечаканым бокам у сучаснай беларускай прозе. Трагізм сітуацыі пераходзіць ва ўнутраны трагізм, калі даводзіцца паміраць, аддаваць жыццё не за Радзіму, народ, свабоду, а проста нізавошта.\\
 Чаму ж адзін з самых цікавых празаікаў нашага часу А. Федарэнка дае такую назву аповесці – "Салдат"? Аляксей Лісіцкі – салдат, які абараняе права жыць з высока ўзнятай галавой, права кахаць дзяўчыну Люду, чытаць любімыя кнігі, любіць блізкіх… Пакрыўджаны ў лепшых сваіх памкненнях, перажыўшы моцнае прыніжэнне, несправядлівасць, нават безвыходнасць, Аляксей выбірае свабоду жыць па сваіх маральных прынцыпах. А паколькі гэта неажыццявіма, то ён выбірае небыццё. Пісьменнік аналізуе драматызм абставін і характараў напоўніцу…\\
-Пакутуе ад немагчымасці здзейсніць сваю мару помсты і яшчэ адзін салдат – герой аповесці "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-сінія-кветкі|Сінія кветкі]]" – Арцень Холад. Ён – сірата. Пакуль ён служыў у войску, многае змянілася. Цётка, у якой ён жыў да арміі, прыняла прымака. Вяртацца ў цётчыну хату нельга. Дзяўчына, якую кахае Арцень, здрадзіла – выйшла замуж за другога. І Арцень трапляе ў чорную бездань, дзе сінія кветкі з магілы дзеда дапамагаюць яму адпомсціць і прымаку, і нявернай дзяўчыне, і яе мужу-прыстасаванцу. Але зноў наступае чорная бездань. Вяртаецца Арцень да нічога.\\
+Пакутуе ад немагчымасці здзейсніць сваю мару помсты і яшчэ адзін салдат – герой аповесці "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-сінія-кветкі|Сінія кветкі]]" – Арцень Холад. Ён – сірата. Пакуль ён служыў у войску, многае змянілася. Цётка, у якой ён жыў да арміі, прыняла прымака. Вяртацца ў цётчыну хату нельга. Дзяўчына, якую кахае Арцень, здрадзіла – выйшла замуж за другога. І Арцень трапляе ў чорную бездань, дзе сінія кветкі з магілы дзеда дапамагаюць яму адпомсціць і прымаку, і нявернай дзяўчыне, і яе мужу-прыстасаванцу. Але зноў наступае чорная бездань. Вяртаецца Арцень да нічога.\\
 Аповесць "Шчарбаты талер" напісана А. Федарэнкам так, што адразу бачна: на ўсе прыгоды пяцікласніцы Аксаны аўтар глядзіць вачыма дарослага чалавека. Для празаіка дзяўчынка мае з самага пачатку вызначаны статычны характар: няўрымслівая летуценніца і фантазёрка, цікаўная, дзякуючы археолагу бацьку, да гісторыі. Ставіць пісьменнік перад Аксанай і яе сябрамі мэту – адшукаць скарб. Менавіта такога роду прадвызначанасць, запраграмаванасць характараў не спрыяе мастацкасці твора.\\
 Пошукі эстэтычнай змястоўнасці А. Федарэнкам вядуцца ў традыцыйным рэчышчы гармоніі зместу і формы, у раскрыцці праўды жыцця з гуманістычных пазіцый. Для пісьменніка важная прысутнасць станоўчага героя з цвёрдым маральным стрыжнем, які трапляе ў канфліктную сітуацыю. Станоўчасць характару вызначаецца не ідэальнасцю, "не лепшасцю", а звычайнасцю, тым, што павінна сцвердзіцца ў жыцці як норма.\\
@@ Радок 47: / Радок 47: @@
 Самому пісьменніку хацелася б, "каб гэтыя мініяцюры былі россыпам маленькіх літаратурных аб’ектыўных знаходак", цікавых і дарагіх аўтару і аднадумцам. Атрымаліся ж, як прызнаецца А. Федарэнка, "нейкія ледзь не ўспаміны. Кожны эпізод нібыта працэджаны скрозь сіта памяці – празаік сапраўды выпрабоўвае яго на сабе, як колісь дактары выпрабоўвалі новыя лекі".\\
 І вось гэта "непрыдуманая" проза А. Федарэнкі здольна захапіць не менш за яго апавяданні, аповесці і раманы. Яго роздумы над прыродай таленту і літаратурнай моды пазбаўлены рэцэптаў. Пісьменнік шукае адказы на складаныя пытанні.\\
-Мастак слова А. Федарэнка ў 1990-х гг. актыўна працуе на драматургічнай ніве. Маральна-этычныя праблемы падымаюцца ў п’есе-фарсе "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-жаніх-па-перапісцы|Жаніх па перапісцы]]". Піша п’есу "Рэпетыцыя" пра школьную рэчаіснасць. Сцэны бяруцца з сучаснага жыцця. Умела выкарыстоўвае прыёмы [[slounik>гратэск|гратэску]], шаржыравання, стварае сапраўды камічна-дасціпныя сцэны. Трывога за страту духоўнай прыгажосці, маральнай чысціні, сапраўднага кахання, жывой душы чалавека гучыць у п’есе "[[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-багаты-кватарант|Багаты кватарант]]".\\
+Мастак слова А. Федарэнка ў 1990-х гг. актыўна працуе на драматургічнай ніве. Маральна-этычныя праблемы падымаюцца ў п’есе-фарсе "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-жаніх-па-перапісцы|Жаніх па перапісцы]]". Піша п’есу "Рэпетыцыя" пра школьную рэчаіснасць. Сцэны бяруцца з сучаснага жыцця. Умела выкарыстоўвае прыёмы [[слоўнік/гратэск|гратэску]], шаржыравання, стварае сапраўды камічна-дасціпныя сцэны. Трывога за страту духоўнай прыгажосці, маральнай чысціні, сапраўднага кахання, жывой душы чалавека гучыць у п’есе "[[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-багаты-кватарант|Багаты кватарант]]".\\
 У сучасным літаратуразнаўстве з вялікай частотнасцю ўжываецца эпітэт "новы": "новая проза", "новы герой", "новая літаратурная сітуацыя". Павароты да новага з пэўнай перыядычнасцю адбываліся ў гісторыі літаратуры.\\
 Варта прыгадаць бурапеннасць 1920-х гг., калі маладое пісьменніцкае пакаленне з уласцівым яму максімалізмам імкнулася нарадзіць новую, нябачаную раней літаратуру. Пры гэтым перакрэсліваліся дасягненні класікаў нацыянальнай літаратуры ў галіне псіхалагізму, стваралася проза "радасці".\\
 Новыя мастацкія вышыні дасягаліся празаікамі пры пэўных умовах. Першая – зварот да самых значных, надзённых пытанняў эпохі. Другая ўмова – паглыбленне ва ўнутраны свет супярэчлівых думак ("дыялектыка душы") і ўчынкаў герояў. Дарэчы, галоўны персанаж твора – не выключны, а часцей не вельмі заўважны чалавек з грамады людзей, але надзелены аналітычным розумам, багатым эмацыянальным дыяпазонам успрыняцця.\\
-Дасягненні беларускай прозы выраслі на нацыянальным грунце. Псіхалогія народных характараў, іх духоўна-філасофская глыбіня – моцны падмурак лепшых твораў [[litpers>іван-пташнікаў|І. Пташнікава]], В. Быкава, І. Чыгрынава, В. Карамазава, В. Адамчыка, В. Казько, А. Жука, А. Кудраўца, А. Федарэнкі.\\
+Дасягненні беларускай прозы выраслі на нацыянальным грунце. Псіхалогія народных характараў, іх духоўна-філасофская глыбіня – моцны падмурак лепшых твораў [[постаці/іван-пташнікаў|І. Пташнікава]], В. Быкава, І. Чыгрынава, В. Карамазава, В. Адамчыка, В. Казько, А. Жука, А. Кудраўца, А. Федарэнкі.\\
 Праблема псіхалагічнага майстэрства для пісьменніка Андрэя Федарэнкі заўсёды традыцыйна-новая. Яго цікавіць "патаемнае" нацыянальнага характару, спасціжэнне ўнутранай змястоўнасці беларуса на пачатку трэцяга тысячагоддзя. Насуперак песімістычным прадказанням душа і сённяшняга чытача шукае суладдзя, душэўнай і духоўнай гармоніі, мае патрэбу ў пісьменніку-дарадцы, настаўніку. Жыве надзея, што аўтар бачыць і далей, і глыбей, што ён, творца, інтуітыўна раскрые таямніцу Быцця. Практыка мастацкага ўвасаблення ў творчасці А. Федарэнкі спраўджвае надзеі чытацкай аўдыторыі.\\
 \\
@@ Радок 61: / Радок 61: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-шчарбаты-талер]]
+  * [[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-шчарбаты-талер]]
-  * [[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-падслуханая-казка]]
+  * [[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-падслуханая-казка]]
-  * [[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-пеля]]
+  * [[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-пеля]]
-  * [[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-бляха]]
+  * [[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-бляха]]
-  * [[bellit>андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-жаніх-па-перапісцы]]
+  * [[творы/андрэй-федарэнка/андрэй-федарэнка-жаніх-па-перапісцы]]