Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- творы:алесь-пісьмянкоў:творчасць-алеся-пісьмянкова [2025/08/23 15:53] – vedybeadmin
+++ творы:алесь-пісьмянкоў:творчасць-алеся-пісьмянкова [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Творчасць Алеся Пісьмянкова ======
-Паэзія Алеся Пісьмянкова, якога літаратуразнаўца А. Бельскі назваў "паэтам лірыка-рамантычнага светаўспрымання", вызначаецца надзіва гарманічным спалучэннем адкрытай пачуццёвасці і спакойнага, глыбокага роздуму. Нездарма паэт, аднойчы шчыра захапіўшыся фразай [[litpers>тодар-кляшторны|Тодара Кляшторнага]]: "Вершы думаю...", так любіў паўтараць яе. Для Алеся Пісьмянкова паэзія была не прафесіяй, а спосабам жыцця, мыслення, абсалютна арганічнай формай самавыражэння і самарэалізацыі. У вершах Алеся Пісьмянкова няма халодных эксперыментаў, але заўсёды ёсць арыгінальныя паэтычныя знаходкі, якія нараджаюцца ў выніку эмацыянальнай лірычнай споведзі і беспамылкова знаходзяць водгук у сэрцах чытачоў. Высокая культура паэтычнага мыслення, дадзеная паэту ад прыроды яго таленту і развітая праз няспынную вучобу ў класікаў сусветнай і беларускай літаратуры (найперш у землякоў [[litpers>аркадзь-куляшоў|Аркадзя Куляшова]] і А. Пысіна, а таксама А. Вялюгіна), меладычная дасканаласць верша, адмысловы гукапіс, афарыстычнасць і мудрая лаканічнасць выказвання – тыя рысы, якія надаюць вершам А. Пісьмянкова эстэтычную вартасць і робяць знаёмства з імі захапляльным і непаўторным.\\
+Паэзія Алеся Пісьмянкова, якога літаратуразнаўца А. Бельскі назваў "паэтам лірыка-рамантычнага светаўспрымання", вызначаецца надзіва гарманічным спалучэннем адкрытай пачуццёвасці і спакойнага, глыбокага роздуму. Нездарма паэт, аднойчы шчыра захапіўшыся фразай [[постаці/тодар-кляшторны|Тодара Кляшторнага]]: "Вершы думаю...", так любіў паўтараць яе. Для Алеся Пісьмянкова паэзія была не прафесіяй, а спосабам жыцця, мыслення, абсалютна арганічнай формай самавыражэння і самарэалізацыі. У вершах Алеся Пісьмянкова няма халодных эксперыментаў, але заўсёды ёсць арыгінальныя паэтычныя знаходкі, якія нараджаюцца ў выніку эмацыянальнай лірычнай споведзі і беспамылкова знаходзяць водгук у сэрцах чытачоў. Высокая культура паэтычнага мыслення, дадзеная паэту ад прыроды яго таленту і развітая праз няспынную вучобу ў класікаў сусветнай і беларускай літаратуры (найперш у землякоў [[постаці/аркадзь-куляшоў|Аркадзя Куляшова]] і А. Пысіна, а таксама А. Вялюгіна), меладычная дасканаласць верша, адмысловы гукапіс, афарыстычнасць і мудрая лаканічнасць выказвання – тыя рысы, якія надаюць вершам А. Пісьмянкова эстэтычную вартасць і робяць знаёмства з імі захапляльным і непаўторным.\\
 Алесь (Аляксандр Уладзіміравіч) Пісьмянкоў нарадзіўся 25 лютага 1957 года ў вёсцы Бялынкавічы Касцюковіцкага раёна Магілёўскай вобласці. Успаміны дзяцінства, захапленне прыгажосцю родных мясцін заўсёды былі крыніцай натхнення паэта: "У час цяжкі, у момант паваротны свайго жыцця" я ўсё часцей вяртаюся ў шчаслівае маленства. Мае думкі і ўспаміны там, дзе нясуць свае светлыя воды мае любімыя Бесядзь, Зубар і Сураў, "дзе трымаюць зямлю на карэннях сваіх [[творы/аркадзь-куляшоў/аркадзь-куляшоў-сасна-і-бяроза|сасна і бяроза]]", там, дзе некалі разам са мною радаваліся і журыліся, смяяліся і плакалі Бялынкавічы, Белы Камень, Мізырычы, Камічы, Калодліва, Белая Дуброва...". Гэтая цытата з эсэ "Пісьмянкоў луг" у многім характарызуе самога Алеся Пісьмянкова: і яго любоў да родных мясцін, і творчую вучобу ў Аркадзя Куляшова, і раскаваную метафарычнасць думкі, і ўменне ўслухацца ў назвы вёсак, адчуць іх паэзію. Разумеючы "таямнічую старажытную славянскасць" і паэтычнасць назваў вёсак, Алесь Пісьмянкоў і для першай сваёй кнігі, якая выйшла ў 1983 г., па парадзе паэта А. Вялюгіна абраў шматзначную назву "Белы Камень".\\
 Паэтычны дэбют А. Пісьмянкова адбыўся ў пятнаццацігадовым узросце, калі яго вершы былі надрукаваны ў касцюковіцкай раённай газеце. Ужо з ранніх вершаў у паэта было моцнае адчуванне Радзімы, роднай зямлі, каранёў роду, таму не дзіўна, што ў яго ўспамінах дзяцінства апаэтызаваны не толькі бацька і маці, але і дзяды Сямён Варфаламеевіч і Сямён Масеевіч, бабулі Алёна і Анісся, у якіх Алесь вучыўся сакавітай і трапнай народнай мове. Філалагічную ж адукацыю А. Пісьмянкоў атрымаў у Беларускім дзяржаўным універсітэце, які скончыў у 1980 г.\\
@@ Радок 13: / Радок 13: @@
 Пасля першага зборніка паэзіі "Белы Камень" (1983) выйшлі кнігі "Чытаю зоры" (1988), "Планіда" (1994), вершы для дзяцей "Заўзятары" (1993) і "Ласуны-веселуны" (1996), "Журавель над студняй" (1998), "Я не памру, пакуль люблю..." (2000, выбранае).\\
 Назвай апошняй кнігі і многімі вершамі-разважаннямі пра жыццё і смерць Алесь Пісьмянкоў нібы напрарочыў сваё ранняе развітанне са светам. Хворае сэрца паэта не вытрымала заўсёднага эмацыянальнага напружання, і 23 красавіка 2004 года А. Пісьмянкоў раптоўна памёр.\\
-Гістарызм паэтычнага светабачання, трывалая нацыянальна-культурная памяць з ранняй паэзіі былі вызначальнымі рысамі творчай індывідуальнасці Алеся Пісьмянкова. Характарызуючы [[слоўнік/вобраз-лірычнага-героя|лірычнага героя]] яго першай кнігі, крытык Т. Чабан падкрэслівала: " Ён... – асоба гістарычная, і яго гістарычныя карані – у Беларусі старажытнай, славянскай". Нават знешне Алесь надзіва адпавядаў традыцыйнаму генатыпу беларуса, вызначанаму [[litpers>уладзімір-караткевіч|Уладзімірам Караткевічам]] у [[слоўнік/нарыс|нарысе]] "Зямля пад белымі крыламі": невысокі, каржакаваты і шыракаплечы, са светла-русай чупрынай і заўсёднымі пшанічнымі вусамі, з хітраватымі агеньчыкамі ў светлых прыжмураных вачах. Такімі мы, услед за паэтам, і ўяўляем нашых крэўных продкаў радзімічаў і крывічаў, Васіля Вашчылу і Кастуся Каліноўскага ў [[творы/алесь-пісьмянкоў/алесь-пісьмянкоў-балада-роду|"Баладзе роду"]]. У гэтым вершы, напісаным яшчэ зусім маладым дваццацігадовым паэтам нібы "навырост", сцвярджалася цэлая жыццёвая і эстэтычная праграма: продак Пісьмянок залажыў першы вянец у "баладу роду", а справа нашчадкаў – годна працягваць справу, не выпускаючы з рук плуга, мяча і пяра.\\
+Гістарызм паэтычнага светабачання, трывалая нацыянальна-культурная памяць з ранняй паэзіі былі вызначальнымі рысамі творчай індывідуальнасці Алеся Пісьмянкова. Характарызуючы [[слоўнік/вобраз-лірычнага-героя|лірычнага героя]] яго першай кнігі, крытык Т. Чабан падкрэслівала: " Ён... – асоба гістарычная, і яго гістарычныя карані – у Беларусі старажытнай, славянскай". Нават знешне Алесь надзіва адпавядаў традыцыйнаму генатыпу беларуса, вызначанаму [[постаці/уладзімір-караткевіч|Уладзімірам Караткевічам]] у [[слоўнік/нарыс|нарысе]] "Зямля пад белымі крыламі": невысокі, каржакаваты і шыракаплечы, са светла-русай чупрынай і заўсёднымі пшанічнымі вусамі, з хітраватымі агеньчыкамі ў светлых прыжмураных вачах. Такімі мы, услед за паэтам, і ўяўляем нашых крэўных продкаў радзімічаў і крывічаў, Васіля Вашчылу і Кастуся Каліноўскага ў [[творы/алесь-пісьмянкоў/алесь-пісьмянкоў-балада-роду|"Баладзе роду"]]. У гэтым вершы, напісаным яшчэ зусім маладым дваццацігадовым паэтам нібы "навырост", сцвярджалася цэлая жыццёвая і эстэтычная праграма: продак Пісьмянок залажыў першы вянец у "баладу роду", а справа нашчадкаў – годна працягваць справу, не выпускаючы з рук плуга, мяча і пяра.\\
 Знойдзеным у юнацтве жыццёвым ідэалам паэт заставаўся верным заўсёды, асэнсоўваючы ўнутраную повязь самых галоўных слоў: "...Радзіны. / Радзіміч. / Радзіма." (верш [[творы/алесь-пісьмянкоў/алесь-пісьмянкоў-роднае|"Роднае"]]). Пераемнасць традыцый пацвярджае паэт і ў напісаным праз многія гады вершы [[творы/алесь-пісьмянкоў/алесь-пісьмянкоў-продкі|"Продкі"]] са зборніка "Планіда". Як і ў вершы "Балада роду", тут паўтараюцца нязменныя нацыянальныя архетыпы: плуг, сяўба, меч, сцвярджаецца нязводнасць і духоўная моц народа, паэтава вера і вернасць продкам. Аднак пасталелы паэт знаходзіць асабістыя і таму пераканальныя дэталі для таго, каб засведчыць неўміручасць роду і дзейснасць традыцый: "вяду сваіх сыноў да іх на раду". У мастацкай манеры і вобразна-выяўленчых сродках двух вершаў таксама адчуваецца час, пражыты Алесем Пісьмянковым у паэзіі: верш "Продкі" лаканічны і ёмісты, напісаны на адным перарывістым дыханні, нібы ў няспыннай хадзе, у ім многа дзеясловаў дзеяння (ідуць, вялá, не сеяў зла, а сеяў зерне, іду, вяду).\\
 Вернасць народным традыцыям, славянскае міфалагічнае і хрысціянскае мысленне ва ўласцівай для беларусаў еднасці ўвасоблена ў вершы [[творы/алесь-пісьмянкоў/алесь-пісьмянкоў-вяртанне|"Вяртанне"]]. Канкрэтна-пачуццёвыя дэталі (пах аеру і яблыкаў), паўтораныя рэфрэнам у гэтым невялікім вершы, узмацняюць яго эмацыянальнае ўздзеянне, ствараючы атмасферу такой жаданай для паэта чысціні, прасветласці, святасці.\\
@@ Радок 39: / Радок 39: @@
 З гэтага верша бярэ пачатак магія белага колеру ў паэзіі А. Пісьмянкова, звязаная з моцна выяўленым пафасам духоўнага абнаўлення і маральнай чысціні. "Белая посцілка двара" з матчынымі слядамі; "мой белы конь... над чорнаю вадой"; "Белы бусел, белы бусел / Мой задумлівы сааўтар"; Я – пра белае, / Я пра белае, – Набалелае... / Яно выстае – яно чыстае!", "У маленстве – белы снег", "бялюткі кілім... свята", "сон мой чорна-белы" – гэтыя і многія іншыя вобразы нясуць не толькі адзнаку колеру, але і маюць сімвалічнае, сакральнае значэнне. У паэзіі Алеся Пісьмянкова сустракаюцца і іншыя колеравызначэнні: зялёны, ружовы, залаты. Аднак менавіта беламу ў апазіцыі з чорным нададзена сэнсавызначальная і сімвалічная роля: яны сімвалізуюць жыццё і смерць, душэўную чысціню, святасць і грэх, імкненне да самаўдасканалення. У такіх колеравых перавагах адчуваецца і ўплыў літаратурнага настаўніка Аляксея Пысіна, які побач з сімвалічным ужываннем чырвонага колеру часта выкарыстоўваў і белы і нават паэму, напісаную задоўга да выхаду ў свет першай кнігі Алеся Пісьмянкова, назваў так жа – "Белы камень".\\
 Матыў ачышчэння нязменна звязаны ў А. Пісьмянкова з паэтычным хранатопам вёскі маленства, трохі ідэалізаванай рамантычным паэтам, які далучае сябе да "апошніх з нашага роду, каму сняцца вясковыя сны", "каго лучыць няўтольная смага / Па водары сонечных хат!" ([[творы/алесь-пісьмянкоў/алесь-пісьмянкоў-спавядацца-бяжым-да-пры|верш "Спавядацца бяжым да прыроды..."]]).\\
-Алесь Пісьмянкоў, як і многія сучасныя беларускія паэты, адчуваў сябе ў горадзе чужым і прызнаваўся, што хацеў бы вярнуцца жыць у вёску. Натуральна для пакалення вясковых паэтаў, якіх можна назваць, па трапным выслоўі [[litpers>міхась-стральцоў|Міхася Стральцова]], "сенам на асфальце". Але менавіта такое драматычнае светаадчуванне дапамагае рабіць глыбокія філасофскія вывады:
+Алесь Пісьмянкоў, як і многія сучасныя беларускія паэты, адчуваў сябе ў горадзе чужым і прызнаваўся, што хацеў бы вярнуцца жыць у вёску. Натуральна для пакалення вясковых паэтаў, якіх можна назваць, па трапным выслоўі [[постаці/міхась-стральцоў|Міхася Стральцова]], "сенам на асфальце". Але менавіта такое драматычнае светаадчуванне дапамагае рабіць глыбокія філасофскія вывады:
 \\
@@ Радок 71: / Радок 71: @@
 жыта.
-Цэнтральны вобраз гэтага верша, падкрэслены рэфрэнам, графічна і інтанацыйна выдзелены "лесвічкай", пераклікаецца з вядомым вобразам паэзіі [[litpers>максім-танк|Максіма Танка]]: "дарога, закалыханая жытам". Такое судакрананне ўяўляецца невыпадковым, бо і па філасофскай глыбіні, і па лаканічнасці выказвання, і па спецыфіцы ўмоўна-асацыятыўнага вобраза паэзія А. Пісьмянкова апошніх гадоў моцна наследуе танкаўскія традыцыі. Пры чытанні верша Алеся Пісьмянкова ўзгадваецца яшчэ і яркі вобраз Аляксея Пысіна: "Мне ў вечнасць хочацца ўвайсці / Мне вечнасцю здаецца жыта". Вобраз "дарогі праз жыта" ў А. Пісьмянкова, такім чынам, грунтуецца на багатай літаратурнай традыцыі і ўзбагачаны ўласнымі паэтычнымі знаходкамі: у паэта "памяць бяжыць басанож" па "бескапытным асфальце" праз вечную дарогу жыцця.\\
+Цэнтральны вобраз гэтага верша, падкрэслены рэфрэнам, графічна і інтанацыйна выдзелены "лесвічкай", пераклікаецца з вядомым вобразам паэзіі [[постаці/максім-танк|Максіма Танка]]: "дарога, закалыханая жытам". Такое судакрананне ўяўляецца невыпадковым, бо і па філасофскай глыбіні, і па лаканічнасці выказвання, і па спецыфіцы ўмоўна-асацыятыўнага вобраза паэзія А. Пісьмянкова апошніх гадоў моцна наследуе танкаўскія традыцыі. Пры чытанні верша Алеся Пісьмянкова ўзгадваецца яшчэ і яркі вобраз Аляксея Пысіна: "Мне ў вечнасць хочацца ўвайсці / Мне вечнасцю здаецца жыта". Вобраз "дарогі праз жыта" ў А. Пісьмянкова, такім чынам, грунтуецца на багатай літаратурнай традыцыі і ўзбагачаны ўласнымі паэтычнымі знаходкамі: у паэта "памяць бяжыць басанож" па "бескапытным асфальце" праз вечную дарогу жыцця.\\
 Заканамерна, што такі эмацыянальна адкрыты, рамантычны паэт, як Алесь Пісьмянкоў, напісаў нямала выдатных вершаў пра каханне. У першым зборніку каханне жыло як неўтаймаваны парыў, страсць, радасць зліцця вуснаў, шчасце ўзаемнасці і трывожная самаіронія ([[творы/алесь-пісьмянкоў/алесь-пісьмянкоў-я-venі-vіdі-vісі|"Я venі, vіdі, vісі..."]]).\\
 У інтымных вершах сталага паэта больш спакойнай пяшчоты, ласкавага зажуранага ўспаміну, бязмежнай дабрыні і вернасці ([[творы/алесь-пісьмянкоў/алесь-пісьмянкоў-прабачэнне|"Прабачэнне"]]).\\