~~META:
title = Эпіграма
&keywords = эпіграма
&abstract = Што такое эпіграма? Прыклады беларускіх эпіграм
&iftrue = nan
~~

====== Эпіграма ======
Эпіграма (грэч. epigramma — надпіс) —\\
1. У антычнай літаратуры невялікі афарыстычны зварот да нейкай агульнавядомай асобы з пажаданнем або ўсхваленнем.\\
Першапачаткова эпіграмы пісаліся на сценах малітоўняў, пастаментах помнікаў, каштоўным посудзе і гэтак далей. Пазней тэматычныя рамкі эпіграмы пашырыліся, увабраўшы ў сябе [[слоўнік/дыдактычная-літаратура|дыдактычныя]] і філасофскія сентэнцыі, любоўныя, сатырычныя і іншыя матывы.\\
Майстрамі старажытнагрэчаскай і лацінскай эпіграмы былі Сіманід, Асклепіяд, Калімах, Катул, Марцыял. У сваім «услаўленчым» значэнні жанр эпіграмы ўвайшоў у старажытную беларускую літаратуру — т. зв. **эпікграмы** (узрыўны гук //г// у старабеларускай мове перадаваўся літарамі кг) на гербы знатных магнатаў(напрыклад, эпікграма «На герб яснавяльможнага пана Астафея Валовіча, пана Віленскага і прочых», напісаная А. Рымшам);\\
2. Лаканічны (звычайна ад двух да васьмі радкоў) сатырычны верш з вострай і часта нечаканай канцоўкай, у якім дасціпна высмейваецца нейкая асоба ці грамадская загана. У еўрапейскай паэзіі XVIII—XIX стст. эпіграмамі славіліся Лафантэн, Вальтэр, Русо, Бёрнс, Гётэ, Шылер, А. Пушкін, М. Някрасаў, В. Курачкін, Дз. Мінаеў і інш.\\
У савецкай літаратуры надзённыя і дасціпныя эпіграмы стварылі Дз. Бедны, А. Архангельскі, С. Маршак, С. Алійнык.\\
Першыя беларускія эпіграмы з’явіліся на пачатку XX ст. Майстрам эпіграмы быў [[постаці/янка-купала|Янка Купала]], які надаў ёй выразную сацыяльна-палітычную скіраванасць:

То беларус, то палячок,\\
А чым папраўдзе — не згадаць.\\
Паслухай, гладкі панічок:\\
Пашто так скурай гандляваць?

\\
Народны паэт пакінуў і шэраг эпіграм літаратурнага, а таксама прыватна-інтымнага зместу («Эпіграма на самога сябе», «Якубу Коласу», «Валодзю Хадыку»).\\
Эпіграмы пісалі [[творы/максім-багдановіч/творчасць-максіма-багдановіча|Максім Багдановіч]] («Крытыку»), [[постаці/якуб-колас|Якуб Колас]] («Памяці нябожчыкаў», «Адзначым факт»), [[постаці/кандрат-крапіва|Кандрат Крапіва]] («Да ноты Керзана», «Інтэрв’ю Якуба Коласа»). Да гэтага жанру ў беларускай паэзіі звярталіся [[постаці/максім-танк|Максім Танк]], [[постаці/васіль-вітка|Васіль Вітка]], [[постаці/анатоль-вялюгін|Анатоль Вялюгін]], [[творы/рыгор-барадулін/творчасць-рыгора-барадуліна|Рыгор Барадулін]], М. Скрыпка і некаторыя іншыя паэты. Вось некалькі розных паводле жанравай разнавіднасці эпіграм:

Таму і робяць ператрусы\\
Падзей і дат, каб назаўжды\\
Устанавіць, што беларусы —\\
Нашчадкі...… Залатой арды.\\
(А. Цыркуноў. «Абэцадаршчына»)\\
\\
Я не горшы ад Рагойшы\\
І не меншы ад Камейшы,\\
А прабіцца не ўдаецца\\
Ні ў Саюз, ні ў выдавецтва.\\
(К. Крапіва. «З скаргі маладога літаратара»)\\
\\
Новы Год...… ці будуць змены?\\
Ці народ будзе маўчаць?\\
Скача Зайка, скачуць цэны,\\
Цэнаў Зайцу — не дагнаць.\\
(М. Міцкевіч)

Эпіграмы беларускіх пісьменнікаў увайшлі ў «Анталогію беларускай эпіграмы» (Уклаў К. Камейша. Мн., 2000).