~~META:
title = Чатырохрадкоўе (катрэн)
&keywords = чатырохрадкоўе, катрэн
&abstract = Што такое чатырохрадкоўе (катрэн)? Асаблівасці рыфмоўкі і прыклады чатырохрадкоўяў.
&iftrue = nan
~~

====== Чатырохрадкоўе (катрэн) ======
Чатырохрадкоўе, або **катрэн** (франц. quatrain, ад лац. quattuor — чатыры), — найбольш распаўсюджаная ў сусветнай, у тым ліку беларускай, паэзіі [[слоўнік/страфа|страфа]] з чатырох вершарадоў.\\
[[слоўнік/рыфмоўка|Рыфмоўка]] можа быць разнастайная: найчасцей — абаб, радзей — //аабб//, //абба//, часам — //аааа, аааб, ааба, абаа, бааа//. Напрыклад:

Ты — вясною аквечаны луг,\\
шум дубровы магутны, пявучы,\\
непадайны сталёвы ланцуг,\\
што нам сэрцы нязломныя лучыць!\\
([[творы/ларыса-геніюш/творчасць-ларысы-геніюш|Ларыса Геніюш]]. «[[творы/ларыса-геніюш/ларыса-геніюш-родная-мова|Родная мова]]»)\\
\\
Дае прырода зноў урокі нам:\\
Не верце цішыні, салодкім снам,\\
Бяда і радасць ходзяць побач вечна,\\
Людзей ратуе толькі чалавечнасць.\\
([[постаці/пімен-панчанка|Пімен Панчанка]]. «...На Брэстчыне

карыбскі ураган»)

\\
Пахадзі над ракой\\
З камарынай талакой,\\
Калі месяц зойдзе ў хмару,\\
Памахай мне рукой...\\
(Максім Лужанін. «[[творы/максім-лужанін/максім-лужанін-пад-цымбалы|Пад цымбалы]]»)\\
\\
Дзе пачынаюцца догмы?\\
Дзе прыжываюцца догмы?..\\
Там, дзе, як гончыя догі,\\
Прэм да гатовых дарог мы! ..\\
(Алег Лойка. «Догмы»)

\\
Чатырохрадкоўі разнастайныя і паводле метрычнай, сінтаксічнай структуры, чаргавання [[слоўнік/клаўзула|клаўзул]]. Усё гэта надае ім надзвычайнае рытмічнае, сінтаксічна-інтанацыйнае багацце, здольнасць выяўляць самыя патаемныя зрухі лірычнага перажывання. Таму чатырохрадкоўі і сталі пануючай формай беларускай строфікі. Яны могуць ужывацца як самастойна ([[слоўнік/чатырохрадковік|чатырохрадковік]]), так і ў складзе больш буйных страфічных форм ([[слоўнік/санет|санет]], [[слоўнік/васьмірадковік|васьмірадковік]]), як у невялікіх вершах, так і ў буйных паэмах.\\
Першыя па часе напісання чатырохрадкоўі сустракаюцца яшчэ ў старажытнай беларускай літаратуры, у прыватнасці ў «Дыярыушы» [[творы/іншае/афанасій-філіповіч|Афанасія Філіповіча]] (1647):

Даруй покой церкви своёй, Христе боже,\\
Терпети больш, не вем, если хто з нас зможе.\\
Дай помощ от печали,\\
Абысмы вцели зостали.

\\
В вери святой непорочной в милы лета,\\
Гды ж приходят страшные дни в конец света!\\
Вылучаеш, хто з нас, пане,\\
По правици твоей стане.

\\
Чатырохрадкоўямі напісаны верш [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/паўлюк-багрым|Паўлюка Багрыма]] «Зайграй, зайграй, хлопча малы», некаторыя [[слоўнік/ананім|ананімныя]] творы XVIII-XX стст., асобныя творы [[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/творчасць-вінцэнта-дуніна-марцінкевіча|Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча]], [[постаці/адам-гурыновіч|Адама Гурыновіча]], [[творы/янка-лучына/творчасць-янкі-лучыны|Янкі Лучыны]] і інш.\\
Катрэнамі напісаны ледзь не ўсе паэмы [[постаці/янка-купала|Янкі Купалы]], паэма [[творы/пімен-панчанка/творчасць-пімена-панчанкі|Пімена Панчанкі]] «Патрыятычная песня».