~~META:
title = Тактавік
&keywords = тактавік
&abstract = Што такое тактавік? Прыклады тактавіка ў беларускай паэзіі
&iftrue = nan
~~

====== Тактавік ======
Тактавік — від танічнага верша, колькасць складоў у якім паміж моцнымі націскамі 0-1-2 ці (часцей) 1-2-3. Часам міжнаціскны інтэрвал аб'ядноўвае чатыры ненаціскныя склады. Пропускі націскаў на метрычна моцных месцах рэдкія, затое ў трохскладовых інтэрвалах часта сустракаюцца звышсхемныя націскі ня сярэднім складзе. Тактавік, такім чынам, яшчэ больш аддаляецца ад сілаба-танічнага верша, чым дольнік, займае прамежкавае становішча паміж [[слоўнік/дольнік|дольнікам]] і [[слоўнік/акцэнтны-чыста-танічны-верш|акцэнтным вершам]].\\
У беларускую паэзію тактавік увялі ў пачатку ХХ ст. [[постаці/янка-купала|Янка Купала]] і [[постаці/максім-багдановіч|Максім Багдановіч]]. Вось чатырохіктны тактавік Янкі Купалы ("[[творы/янка-купала/янка-купала-для-зямлі-прадзедаў-маіх|Да зямлі прадзедаў маіх]]", 1912):

Я табе, зямля мая прадзедаў маіх,\\
Не патраплю нічога жалець на свеце,\\
Ня свет цэлы гатоў твой прыгон апеці\\
I ўзнясці пасад на магілішчах тваіх.\\
\\
Я цябе душой рад бы сваёй сагрэці\\
I карону сплесці з сонца, зор залатых, -\\
Ня цябе карону ўзлажыць, каб хоць ня міг\\
Заяснела ты ў цяжка дабытым цвеце.\\


Максім Багдановіч пакінуў узоры трохіктнага тактавіка ("Русалка") і чатырохіктнага ("[[творы/максім-багдановіч/максім-багдановіч-хмурыя-цёмныя-гудзяць-|Хмурыя, цёмныя гудзяць і шэпчуць елі...]]"). Арыгінальны тактавік ёсць у [[постаці/пімен-панчанка|Пімена Панчанкі]] (верш "Маўклівая малітва"):

Моляцца белыя, жоўтыя, чорныя,\\
Адпрасаваныя, самавітыя.\\
Усе такія вучоныя.\\
Усе такія хітрыя.\\
\\
Маліцеся, дыпламаты, маліцеся\\
Хрысту, Алаху ці Будзе.\\
А потым богу свайму пахваліцеся,\\
Што мір на планеце будзе.

\\
Тут у другім радку першай страфы і першым радку другой страфы ажно па чатыры міжнаціскныя інтэрвалы. У цэлым верш — трохіктны тактавік, але ёсць і адступленні: у першым радку першай і ў трэцім радку другой страфы колькасць моцных націскаў дасягае чатырох, а другі радок першай страфы мае ўсяго два [[слоўнік/ікт|ікты]].\\
Сучасныя беларускія паэты да тактавіка звяртаюцца не часта. Арыгінальны шасцііктны тактавік ёсць, напрыклад, у Р. Семашкевіча:

Сонца зайшло. Туман клубіцца. Сціхла дарога.\\
Рукі раскінь, лёгшы ня сене. Ды адпачынь, нябога.\\
Жарам зялёным і ляскай лугоў мурожных\\
Вее ад вечнасці стрэх. Ты не сумуй, падарожны.\\
Будзе другі вандроўнік музыку далечы слухаць.\\
Счэзне тваё, настане другое. Мацуйся духам.