~~META:
title = Стылістычныя фігуры
&keywords = стылістычныя, фігуры
&abstract = Выкарыстанне стылістычных фігур у мастацкіх творах
&iftrue = nan
~~

====== Стылістычныя фігуры ======
Стылістычныя фігуры - своеасаблівыя сінтаксічныя канструкцыі, якія парушаюць звыклыя моўныя нормы і выконваюць выяўленчыя функцыі. Сюды ўваходзяць разнастайныя паўторы, усе віды і формы парушэння звычайнай сінтаксічнай ці лагічнай сувязі паміж словамі ўнутры вершаваных радкоў або празаічных фраз, супастаўленне і супрацьпастаўленне вершаваных радкоў, групоўка асобных фрагментаў літаратурнага выказвання ў пэўныя інтанацыйна-сінтаксічныя адзінствы. Кожная з фігур адыгрывае ў творы сваю выяўленчую ролю. Так, [[слоўнік/градацыя|градацыя]] - паступовы пераход нейкай з'явы ад яе ніжэйшай ступені да вышэйшай ці, наадварот, ад вышэйшай да ніжэйшай - рэзка павышае эмацыянальнасць выказвання:

Восень. Лета, зматвай свае вудачкі!\\
Дрэвы выплаўляюць руду.\\
Вецер свістаў спачатку ў дудачку,\\
Потым у дудку, я ўжо затым у дуду.

(А. Наўроцкі. "Поры году")

\\
[[слоўнік/недасказ|Недасказ]] (часам яго называюць **абрывам**, **умаўчаннем**), пры якім літаратурнае выказванне раптоўна перапыняецца, абрываецца, добра выяўляе ўсхваляванасць аўтара ці яго героя. Яно разлічана на здагадлівасць чытача, суперажыванне і садуманне яго з аўтарам твора. [[постаці/васіль-зуёнак|Васіль Зуёнак]], напрыклад, выкарыстоўвае недасказ пры апісанні своеасаблівага псіхалагічнага стану інваліда Вялікай Айчыннай вайны, які ў лазні, забываючыся, сячэ венікам па неіснуючай, ампутаванай назе:

Сячэ гаспадар\\
То па левай, то па...\\
І раптам венік зрываецца...\\
Дваццаць год, як на дзве не ступаў,\\
Дваццаць год памыляецца.

\\
Асабліва часта ў мастацкіх творах сустракаецца [[слоўнік/паралелізм|паралелізм]] — супастаўленне дзвюх ці больш нейкіх з'яў ("Шчыплю, лушчу арэшкі:%%//%% Спяленькія - да прыполу,%%//%% Зеляненькія - да долу. %%//%% Спяленькія — паненачкам,%%//%% Зеляненькія - белачкам". - Народная песня), [[слоўнік/інверсія|інверсія]] — такая расстаноўка ў фразе слоў або словазлучэнняў, якая парушае іх звычайны граматычны парадак ("Плывуць воблачкі, карагодзяць, з блакітам зліваюцца., нікнуць і тонуць у пяшчотных хвалях сонечных". — [[постаці/міхась-лынькоў|Міхась Лынькоў]]. "[[творы/міхась-лынькоў/міхась-лынькоў-над-бугам|Над Бугам]]"), антытэза, **сінтаксічныя перыяды** — складаныя сінтаксічныя канструкцыі з адным галоўным і некалькімі даданымі сказамі ("Ці коска зазвоніць у час касавіцы, %%//%% Ці песню дзяўчо запяе, %%//%% Ці неба заззяе ў агнях бліскавіцы, %%//%% Ці грукне над лесам пярун, %%//%% — Усё адклікаецца ў вольных абшарах, %%//%% Ўсё іх дакранаецца струн". - Якуб Колас. "Водгулле"). Сінтаксічныя перыяды звычайна выклікаюць [[слоўнік/рэтардацыя|рэтардацыю]] — запаволенне ў апісанні якіх-небудзь падзей ці з'яў. Часамі ў мастацкіх творах сустракаюцца [[слоўнік/ампліфікацыя|ампліфікацыя]] (або **накапленне**) — ужыванне ў выказванні некалькіх аднатыпных слоў ці моўных канструкцый ([[слоўнік/эпітэт|эпітэтаў]], параўнанняў, [[слоўнік/сінонімы|сінонімаў]], аднародных членаў сказа і г. д.), [[слоўнік/эліпс|эліпсы]] (эліпсісы) — пропуск у фразе нейкага члена сказа, які лёгка ўзнаўляецца з [[слоўнік/кантэкст|кантэкста]] і інш.\\
У [[слоўнік/мова-мастацкай-літаратуры|мове мастацкай літаратуры]], перш за ўсё ў паэтычных творах, ужываюцца разнастайныя лексіка-стылістычныя [[слоўнік/паўтор|паўторы]]: [[слоўнік/анафара|анафара]] - паўтарэнне адных і тых жа слоў ці гукаў на пачатку вершаваных радкоў ("Мора вуглем цяпер стала,%%//%% Мора з дна цяпер гарыць,%%//%% Мора скалы пазрывала,%%//%% Мора хоча горы змыць". — [[постаці/алаіза-пашкевіч-цётка|Цётка]]. [[творы/цётка-алаіза-пашкевіч/цётка-мора|"Мора"]]), [[слоўнік/эпіфара|эпіфара]] — паўтарэнне адных і тых жа слоў у канцы вершаваных радкоў ("Ёсць у брата бочка гарэлкі — ўсё для вас,%%//%% А як не стане — піва дастане, усё для вас" — Народная песня), [[слоўнік/падваенне|падваенне]] — паўтор у вершаваных радках двух слоў ці словазлучэнняў ("...Штосьці спявае пяшчотнае бор,%%//%% Пахне чабор, пахне чабор. " — [[творы/пятрусь-броўка/творчасць-петруся-броўкі|Пятрусь Броўка]]. "Пахне чабор"), [[слоўнік/шматзлучнікавасць|шматзлучнікавасць]], (**полісіндэтон**) — паўтор адных і тых жа злучнікаў ("Ах, песні... Вы мая уцеха. %%//%% І боль мой. І мая туга,%%//%% І ласка, і ўспамінаў рэха,%%//%% І прага жыць, пакуль мага""— К. Кірэенка. "Ах, песні... "), [[слоўнік/бяззлучнікавасць|бяззлучнікавасць]] (асіндэтон), [[слоўнік/шматпрыназоўнікавасць|шматпрыназоўнікавасць]] — паўтор адных і тых жа прыназоўнікаў ("А па вуліцы ды па шырокай,%%//%% Па муравачцы ды па зялёнай". — Народная песня). **Паўторы** надаюць літаратурнай мове асаблівую экспрэсію, узвышаюць тон, запавольваюць тэмп выказвання, робяць яго велічна-спакойным, непаспешлівым і г. д.