~~META:
title = Пяцірадкоўе (квінціла)
&keywords = пяцірадкоўе, квінціла
&abstract = Асаблівасці выкарыстання пяцірадкоўя (квінцілы) у беларускай паэзіі
&iftrue = nan
~~

====== Пяцірадкоўе (квінціла) ======
Пяцірадкоўе, або **квінціла** (ісп. quintilla, ад лац. quintus — пяты), — [[слоўнік/страфа|страфа]], якая складаецца з пяці вершарадоў, злучаных дзвюма (радзей — адной) [[слоўнік/рыфма|рыфмамі]] або [[слоўнік/клаўзула|клаўзуламі]]. Рыфмуецца найчасцей па схеме //АбААб// (//АБААБ, аБааБ//).\\
Такой страфой напісаны, у прыватнасці, вершы «Сыходзіш, вёска, з яснай явы» [[постаці/янка-купала|Янкі Купалы]], «Ведай, свет...» [[постаці/міхась-чарот|Міхася Чарота]], «Ішлі сябры» А. Александровіча,«Аб чым спяваюць салаўі» Петруся Глебкі і інш.

Смешная геральдыка: мама і тата.\\
Дзіўная геральдыка: запылены том.\\
Старая геральдыка: сялянская хата.\\
Калі мой продак і быў хвастаты,\\
Дык гэта не значыць, што я з хвастом.\\
(М. Лужанін. «Смешная геральдыка»)

\\
Радзей сустракаюцца пяцірадкоўі з інакшай кампаноўкай рыфмаў — //аБББа, ААБББ, ААбАб//:

Ой лес, беларускі наш лес!\\
Я песень за век свой злажыў табе многа,\\
У свет праз цябе мне ляжала дарога,\\
Ты песціў юнацкасць, і цешыць старога\\
Сягоння твой полаг-навес.\\
([[постаці/якуб-колас|Якуб Колас]]. «Лясам Беларусі»)\\
\\
Дзёгаць і лой мае рукі раз’елі,\\
Шчокі ў гразі і ў духоце счарнелі,\\
Краска завяла,\\
Шчасце прапала, —\\
Скура забрала...\\
([[постаці/цішка-гартны|Цішка Гартны]]. «[[творы/цішка-гартны/цішка-гартны-песні-гарбара|Песні гарбара]]»)\\
\\
Стукаюць цяжкія молат за молатам,\\
Сыплюцца іскра за іскраю золатам,\\
Бляскі кладуць на зямлі.\\
Цяжкаю працай заняты тут волаты:\\
Жыццё куюць кавалі.\\
([[постаці/алесь-гурло|Алесь Гурло]]. «У жыццёвай кузні»)

\\
Арыгінальным пяцірадкоўем, у якім першы радок [[слоўнік/халасты-радок|халасты]], напісаны верш [[постаці/максім-танк|Максіма Танка]] «[[творы/максім-танк/максім-танк-у-маршы|У маршы]]»:

Жыць нам прыйшлося вялікімі днямі,\\
На пераломе\\
Жалеза і песні,\\
У новых маланках, у новым громе.\\
Свет стары людзям быў цесны.

\\
Рэдкае пяцірадкоўе з адной рыфмай сустракаем у вершы Алега Лойкі «Дыханне»:

\\
Дыханне маё, дыханне —\\
Зорак на хвалях ваганне,\\
Жытнёвых ніў калыханне,\\
З-пад крылаў любві, кахання\\
Таямніцаў шуганне.

\\
Ва ўсходняй паэзіі пяцірадкоўі ляжаць у аснове своеасаблівага верша — мухамаса. У першай яго страфе адна рыфма яднае ўсе радкі (//ааааа//), у наступных — толькі першыя чатыры, пятыя ж рыфмуюцца з радкамі першай страфы (//бббба вввва гггга//...).\\
Наогул у пяцірадкоўі з дзвюма рыфмамі магчымыя дзесяць варыянтаў рыфмоўкі. З іх беларускай паэзіяй асвоены яшчэ не ўсе. Якуб Колас, у прыватнасці, пяцірадкоўямі напісаў 29 тэкстаў («Мужык», «Вусце», «Баяну-Кабзару», «На ўсходзе сонца», «Дзед і ўнук» і інш.), выкарыстаўшы 7 рыфмова-клаўзуальных схем і 23 мадэлі страфы.