Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- слоўнік:публіцыстыка [2025/08/22 11:14] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ слоўнік:публіцыстыка [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 ====== Публіцыстыка ======
 Публіцыстыка (ад лац. publicus - грамадскі) - від літаратуры, які знаходзіцца ня памежжы навуковай (грамадска-палітычнай) і мастацкай прозы і аб'ядноўвае выказванні (вусныя і пісьмовыя) на актуальныя для пэўнага часу сацыяльна-палітычныя або грамадска-культурныя тэмы.\\
-Публіцысты зацікаўлена выказваюць уласны пункт погляду на тыя ці іншыя надзённыя праблемы, з павышанай эмацыянальнасцю звяртаюцца да сваіх сучаснікаў, каб пераканаць іх у праваце сваіх меркаванняў, шырока карыстаюцца магчымасцямі [[slounik>сінтаксіс-літаратурны|сінтаксісу літаратурнага]], [[slounik>рытарычныя-фігуры|рытарычнымі фігурамі]], тропікай (гл. [[slounik>троп|троп]]).\\
+Публіцысты зацікаўлена выказваюць уласны пункт погляду на тыя ці іншыя надзённыя праблемы, з павышанай эмацыянальнасцю звяртаюцца да сваіх сучаснікаў, каб пераканаць іх у праваце сваіх меркаванняў, шырока карыстаюцца магчымасцямі [[слоўнік/сінтаксіс-літаратурны|сінтаксісу літаратурнага]], [[слоўнік/рытарычныя-фігуры|рытарычнымі фігурамі]], тропікай (гл. [[слоўнік/троп|троп]]).\\
 Адкрытае выяўленне асобаснага, суб'ектыўнага пачатку адрознівае публіцыстыку ад журналістыкі, галоўная мэта якой - аб'ектыўна паведамляць розныя звесткі, цікавыя для масавага чытача (слухача).\\
-У набліжаную да навуковай прозы публіцыстыку уваходзяць аратарскія выступы (у т. л. прамовы палітычных і дзяржаўных дзеячаў, казанні святароў), палітычныя [[slounik>трактат|трактаты]], [[slounik>артыкул|артыкулы]], інтэрв'ю і г. д. [[slounik>нарыс|Нарысы]], эсэ, [[slounik>фельетон|фельетоны]], [[slounik>памфлет|памфлеты]], [[slounik>інвектыва|інвектывы]] адносяцца да публіцыстыкі мастацкай. Гэтыя дзве галіны публіцыстыкі цесна ўзаемадзейнічаюць паміж сабой, узаемадапаўняюць адна другую, уплываюць і на грамадскую думку ўвогуле, і на саму мастацкую літаратуру, прадвызначаючы яе вострую грамадзянскасць, [[slounik>тэндэнцыйнасць|тэндэнцыйнасць]], наяўнасць у ёй асобных жанравых разнавіднасцей (палітычная сатыра, сацыяльная камедыя, публіцыстычная лірыка і інш.).\\
+У набліжаную да навуковай прозы публіцыстыку уваходзяць аратарскія выступы (у т. л. прамовы палітычных і дзяржаўных дзеячаў, казанні святароў), палітычныя [[слоўнік/трактат|трактаты]], [[слоўнік/артыкул|артыкулы]], інтэрв'ю і г. д. [[слоўнік/нарыс|Нарысы]], эсэ, [[слоўнік/фельетон|фельетоны]], [[слоўнік/памфлет|памфлеты]], [[слоўнік/інвектыва|інвектывы]] адносяцца да публіцыстыкі мастацкай. Гэтыя дзве галіны публіцыстыкі цесна ўзаемадзейнічаюць паміж сабой, узаемадапаўняюць адна другую, уплываюць і на грамадскую думку ўвогуле, і на саму мастацкую літаратуру, прадвызначаючы яе вострую грамадзянскасць, [[слоўнік/тэндэнцыйнасць|тэндэнцыйнасць]], наяўнасць у ёй асобных жанравых разнавіднасцей (палітычная сатыра, сацыяльная камедыя, публіцыстычная лірыка і інш.).\\
-Вытокі беларускай публіцыстыкі - у [[slounik>духоўная-літаратура|духоўнай літаратуры]] ("Словы" Кірылы Тураўскага, казанні, рэлігійна-палітычныя трактаты П. Скаргі, Іпація Пацея, Л. Карповіча, І. Кунцэвіча, [[bellit>іншае/афанасій-філіповіч|Афанасія Філіповіча]], І. Руцкага і інш.). Значны ўклад у яе станаўленне і развіццё ўнеслі [[bellit>уладзіслаў-сыракомля/уладзіслаў-сыракомля|Уладзіслаў Сыракомля]], [[bellit>вінцэнт-дунін-марцінкевіч/творчасць-вінцэнта-дуніна-марцінкевіча|Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]], [[litpers>францішак-багушэвіч|Францішак Багушэвіч]], [[litpers>кастусь-каліноўскі|Кастусь Каліноўскі]], [[litpers>вацлаў-ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]], [[litpers>антон-луцкевіч|Антон Луцкевіч]], [[litpers>максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]], [[bellit>кузьма-чорны/жыццёвы-і-творчы-шлях-кузьмы-чорнага|Кузьма Чорны]], [[bellit>алесь-адамовіч/творчасць-алеся-адамовіча|Алесь Адамовіч]] і інш. Яскравыя ўзоры публіцыстыкі пакінуў [[litpers>янка-купала|Янка Купала]]. Вось адзін з прыкладаў: "Арліным узмахам агняцветнай думкі аб нашай волі мы скінулі і патапталі даўгавечную брахню, — брахню, што Беларусі не было і няма. Сваім векапомным і магутным духам народным, што адважна сягае на сонца, мы паказалі свету, што Беларусь была, ёсць і будзе. Хай Вас, браты беларусы, не палохае цяперашні бурны крывавы час. Агнём і жалезам куецца моц, гарт, доля і воля народная. Праміне віхор, затухнуць пажары, замрэ свіст меча, і настане светлы радасны дзень змучанага аграбленага нашага народу. Хай Вас не палохае, што рвуць нашу зямлю на часці, што хаты нашы спалосканы пажарам, што сяўбу нашу жне нехта іншы, — зямля, засеяная касцямі сыноў беларускіх, будзе вечна належыць да ўнукаў беларускіх; спаленую хату беларускі мазоль адбудуе, а сваю сяўбу ён сам будзе жаць. Хай толькі асвеціць Вас адна вялікая думка, — аддаць усё для сваёй Бацькаўшчыны, нават жыццё, калі яна Вас да гэтага пакліча" (З прамовы ня вечары, прысвечаным 15-годдзю літаратурнай працы, 1920).\\
+Вытокі беларускай публіцыстыкі - у [[слоўнік/духоўная-літаратура|духоўнай літаратуры]] ("Словы" Кірылы Тураўскага, казанні, рэлігійна-палітычныя трактаты П. Скаргі, Іпація Пацея, Л. Карповіча, І. Кунцэвіча, [[творы/іншае/афанасій-філіповіч|Афанасія Філіповіча]], І. Руцкага і інш.). Значны ўклад у яе станаўленне і развіццё ўнеслі [[творы/уладзіслаў-сыракомля/уладзіслаў-сыракомля|Уладзіслаў Сыракомля]], [[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/творчасць-вінцэнта-дуніна-марцінкевіча|Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]], [[постаці/францішак-багушэвіч|Францішак Багушэвіч]], [[постаці/кастусь-каліноўскі|Кастусь Каліноўскі]], [[постаці/вацлаў-ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]], [[постаці/антон-луцкевіч|Антон Луцкевіч]], [[постаці/максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]], [[творы/кузьма-чорны/жыццёвы-і-творчы-шлях-кузьмы-чорнага|Кузьма Чорны]], [[творы/алесь-адамовіч/творчасць-алеся-адамовіча|Алесь Адамовіч]] і інш. Яскравыя ўзоры публіцыстыкі пакінуў [[постаці/янка-купала|Янка Купала]]. Вось адзін з прыкладаў: "Арліным узмахам агняцветнай думкі аб нашай волі мы скінулі і патапталі даўгавечную брахню, — брахню, што Беларусі не было і няма. Сваім векапомным і магутным духам народным, што адважна сягае на сонца, мы паказалі свету, што Беларусь была, ёсць і будзе. Хай Вас, браты беларусы, не палохае цяперашні бурны крывавы час. Агнём і жалезам куецца моц, гарт, доля і воля народная. Праміне віхор, затухнуць пажары, замрэ свіст меча, і настане светлы радасны дзень змучанага аграбленага нашага народу. Хай Вас не палохае, што рвуць нашу зямлю на часці, што хаты нашы спалосканы пажарам, што сяўбу нашу жне нехта іншы, — зямля, засеяная касцямі сыноў беларускіх, будзе вечна належыць да ўнукаў беларускіх; спаленую хату беларускі мазоль адбудуе, а сваю сяўбу ён сам будзе жаць. Хай толькі асвеціць Вас адна вялікая думка, — аддаць усё для сваёй Бацькаўшчыны, нават жыццё, калі яна Вас да гэтага пакліча" (З прамовы ня вечары, прысвечаным 15-годдзю літаратурнай працы, 1920).\\
-У сучаснай беларускай публіцыстыцы актыўна працуюць [[litpers>ніл-гілевіч|Ніл Гілевіч]], В. Гроднікаў, А. Казловіч, У. Кулажанка, М. Шыманскі, В. Якавенка і інш., даследавалі яе Р. Булацкі, Б. Стральцоў, М. Цікоцкі, І. Сачанка, В. Іўчанка і інш.
+У сучаснай беларускай публіцыстыцы актыўна працуюць [[постаці/ніл-гілевіч|Ніл Гілевіч]], В. Гроднікаў, А. Казловіч, У. Кулажанка, М. Шыманскі, В. Якавенка і інш., даследавалі яе Р. Булацкі, Б. Стральцоў, М. Цікоцкі, І. Сачанка, В. Іўчанка і інш.