~~META:
title = Пераакцэнтуацыя
&keywords = пераакцэнтуацыя, рытмічная, інверсія
&abstract = Пераакцэнтуацыя ці рытмічная інверсія, значэнне і прыклады
&iftrue = nan
~~

====== Пераакцэнтуацыя ======
**Пераакцэнтуацыя** **(рытмічная інверсія)** — несупадзенне ў асобных стопах вершаванага радка акцэнтаў граматычных і метрычных.\\
Дзеля захавання рытмічнай інерцыі і рыфмы некаторыя словы ў канцы вершаваных радкоў часам набываюць неўласцівы ім націск:

Пыталася ў бобра,\\
Ці будзе нам добра.\\
(Нар.)\\
\\
Ой, каж**а**не, кажан**е**,\\
Чом не сеў ты на мян**е**?\\
([[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/паўлюк-багрым|Паўлюк Багрым]].

«Зайграй, зайграй, хлопча малы»)

\\
Тут, як бачым, перамагае рытмічны акцэнт.\\
У іншых выпадках можа браць верх акцэнт граматычны, што прадвызначае выразнае рытмічнае падкрэсленне таго ці іншага слова (паняцця):

Калі гора сагне,\\
Запалоніць тугой,\\
Не лякуй ты мяне\\
Больш спагадай сваёй,\\
А травой баравой,\\
Святаянскай расой,\\
Ранішняй сінявой,\\
Песняй маці маёй.\\
([[постаці/максім-танк|Максім Танк]]. «...Калі гора сагне»)

\\
Асабліва выразна адчуваецца пераакцэнтуацыя на фоне «чыстага» Д3 у вершы [[постаці/янка-купала-коратка|Янкі Купалы]] «Ёсць жа яшчэ…...»:

Ёсць жа яшчэ ў мяне сіла\\
Крыўдзе не дацца, змагацца,\\
**Над спячых** продкаў магілай\\
Вольна маланкай мігацца.\\
\\
Ёсць жа яшчэ ў мяне сэрца,\\
Поўнае шчырых жаданняў,\\
**Якое** перш разарвецца,\\
Чымся любіць перастане.

\\
Мастацка непрадвызначанае карыстанне пераакцэнтуацыяй, злоўжыванне ёй (у гэтым выпадку гавораць пра **збой рытму**) сведчыць пра недастатковую вершавую культуру паэта.\\
Некаторыя вершазнаўцы пераакцэнтуацыю называюць **сінкапіраваннем** (сінкопа — перанос у музычным творы націску з моцнай долі такта на слабую).