~~META:
title = Метад літаратурны
&keywords = Метад літаратурны
&abstract = Літаратурныя метады: барока, класіцызм, сентыменталізм, рамантызм, мадэрнізм
&iftrue = nan
~~

====== Метад літаратурны ======
Метад літаратурны (ад гр. methodos - шлях даследавання, тэорыя, вучэнне) - сістэма гістарычна абумоўленых творчых прынцыпаў, якімі мастакі, блізкія па сваіх ідэйна-мастацкіх пазіцыях, кіруюцца пры адборы, абагульненні і ацэнцы жыццёвых з'яў.\\
Звычайна літаратурныя метады адначасова выяўляюцца ў розных відах мастацкага слова (паэзія, проза, драматургія), а таксама ў розных мастацтвах (літаратура, жывапіс, архітэктура і гэтак ддалей).\\
Літаратурныя метады цесна звязаны з тыпам творчасці і літаратурным напрамкам, у многім прадвызначаюць стыль пісьменніка.\\
У мастацтве, у тым ліку у літаратуры, гістарычна змяняліся, а падчас суседнічалі розныя літаратурныя метады: барока, класіцызм, сентыменталізм, рамантызм, рэалізм, мадэрнізм. Кожнаму з іх характэрны свае прынцыпы і сродкі адлюстравання рэчаіснасці, галоўныя героі, асноўны пафас.\\
У беларускай літаратуры не ўсе літаратурныя метады знайшлі аднолькавае ўвасабленне. Асобныя рысы [[слоўнік/барока|барока]] (ад італ. barocco - вычварны, дзіўны) - пышная дэкаратыўнасць, парадаксальнасць, ускладненасць, багатая метафарычнасць, імкненне здзівіць, уразіць - увасобіліся ў беларускай панегірычнай, рэлігійна-філасофскай, парадыйна-сатырычнай і гумарыстычнай паэзіі 2-й паловы ХVІІ - 1-й трэці ХVІІІ ст., перш за ўсё у творчасці С. Полацкага.\\
Што да [[слоўнік/класіцызм|класіцызму]] (ад лац. classicus - узорны) з яго арыентацыяй на антычнае мастацтва, культам розуму, героямі незвычайнымі, легендарнымі (багі, цары, палкаводцы і г. д.), то ён прадстаўлены ў беларускай літаратуры своеасабліва - праз асмяянне гэтага літаратурнага метаду ў сатырычна-парадыйных творах "Уваскрэсенне Хрыстова", "Энеіда навыварат" і "Тарас на Парнасе". У "чыстым" выглядзе ў шматмоўнай літаратуры Беларусі канца ХVІІ - пачатку ХІХ ст. ён увасобіўся ў творах на "панскіх" мовах - лацінскай (М. Карыцкі), польскай (А. Нарушэвіч, [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/юльян-урсын-нямцэвіч|Юльян Нямцэвіч]], Ф. Багамолец), рускай (І. Сакольскі, І. Галянеўскі). Тэарэтычныя прынцыпы яго ў сваіх курсах паэтыкі распрацаваў выкладчык Полацкай калегіі М. Сарбеўскі ("Пра дасканалую паэзію, або Вергілій і Гамер", "Лекцыі па паэтыцы").\\
[[слоўнік/сентыменталізм|Сентыменталізм]] (ад франц. sentiment - пачуццё), росквіт якога ў рускай літаратуры прыпадае на ХVІІІ ст., у процівагу класіцызму сваю ўвагу засяродзіў на паказе чалавечых пачуццяў перажыванняў; героем ён абраў прадстаўніка ніжэйшых саслоўяў (шляхціц, часам селянін). У беларускай літаратуры ён часткова выявіўся ў творчасці [[постаці/ян-баршчэўскі|Яна Баршчэўскага]], [[постаці/вінцэнт-дунін-марцінкевіч|Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча]] ("[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-гапон|Гапон]]", "[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-ідылія|Ідылія]]").\\
Дэмакратызаваць літаратуру працягваў [[слоўнік/рамантызм|рамантызм]] (канец ХVІІІ - 1-я палова ХІХ ст.), для якога важным было не саслоўнае паходжанне чалавека, а яго ўнутраны свет, моц характару, вышыня ідэалаў.\\
Своеасаблівасцю літаратурнага развіцца ХІХ ст. стаў пераход пісьменнікаў ад рамантызму да [[слоўнік/рэалізм|рэалізму]]. У ХХ ст., побач з рэалізмам і рамантызмам (неарамантызмам), у заходняй, а затым і ў рускай літаратуры пачынае існаваць [[слоўнік/мадэрнізм|мадэрнізм]].

 


===== Падобныя старонкі =====
  * [[слоўнік/метад-літаратуразнаўчы]]