~~META:
title = Дыярэза
&keywords = дыярэза
&abstract = Што такое дыярэза? Прыклады ўжывання дыярэзы
&iftrue = nan
~~

====== Дыярэза ======
Дыярэза (ад грэч. dіaіrеsіs — раздзеленасць) — у [[слоўнік/антычнае-метрычнае-вершаванне|антычным вершаванні]] замена ў стапе доўгага склада двума кароткімі. У [[слоўнік/сілаба-танічнае-вершаванне|сілаба-танічнай сістэме вершавання]] гэты тэрмін ужываецца для азначэння такой рытмічнай з’явы, калі дзеля захавання [[слоўнік/памер-вершаваны|вершаванага памеру]] некалькі парушаецца граматычная форма слова, напрыклад, з’яўляецца лішні складовы галосны (замест зайграў — заіграў, пройгрыш — проігрыш), пачатковае у пасля галоснага не скарачаецца і інш. (параўн.: [[слоўнік/сінярэза|сінярэза]]). Напрыклад:

Каб не казалі пагане паміжы сабой:

Дзе ж гэта іхні той Бог ці ён глух?

Помста твая хай раздасца над хэўрай сляпой,

Помста пралітай крыві тваіх слуг.

([[постаці/янка-купала-коратка|Янка Купала]]. «На біблейскія матывы»)

\\
Арыгінальнае спалучэнне дыярэзы з сінярэзай (пачатковае ў) сустракаецца ў жартоўным вершы [[постаці/рыгор-барадулін|Рыгора Барадуліна]] «На імянінах у Белавежы»:

Збор няпоўны Бахуса\\
Ў звонкім пераплёце.\\
Кор**а**кі бабахаюць,\\
Стынуць у палёце.

\\
Часам нескладовая група зычных вымаўляецца, як асобны склад:

А ў самай нетры дзікай\\
Звініць ляшчэўнік гібкі,\\
Там камары-музыкі\\
Нала**дж**ваюць скрыпкі.\\
([[постаці/максім-танк|Максім Танк]]. «…...Амаль на краі свету»)\\
\\
Нясмелы быў з начальствам,\\
Зусім не прабіўны.\\
Над кнігамі начамі\\
Прасе**дж**ваў, дурны.\\
([[постаці/пімен-панчанка|Пімен Панчанка]]. «Няўдачнік»)

\\
Дыярэзу таксама называюць **словападзел**, які ў вершаваным радку супадае са **стопападзелам**:

Пэўна,/ вас не/ ўражу:\\
Дзед мой/ — проста/ дзед...\\
([[постаці/васіль-зуёнак|Васіль Зуёнак]]. «[[творы/васіль-зуёнак/васіль-зуёнак-ехаў-дзед-дадому|Ехаў дзед дадому]]»)