Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- слоўнік:гукапіс-літаратурны [2025/08/23 15:53] – vedybeadmin
+++ слоўнік:гукапіс-літаратурны [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 ====== Гукапіс літаратурны ======
 Гукапіс літаратурны, або фоніка (ад гр. fonikos - той, што гучыць) - гукавая арганізацыя літаратурнай мовы, якая ўзмацняе сэнсавую выразнасць і мілагучнасць мастацкага твора.\\
-Да літаратурнага гукапісу у шырокім сэнсе адносяцца рытм, рыфма, строфіка, асобныя фігуры сінтаксісу літаратурнага, інтанацыя, а таксама ўласна гукапіс, або гукавая інструментоўка твора. Часцей жа гукапіс літаратурны разумеюць як сістэму розных гукавых паўтораў. Гэта могуць быць прадвызначаныя пэўнымі выяўленчымі задачамі паўторы аднолькавых ці падобных гукаў галосных ([[слоўнік/асананс|асананс]]) або зычных ([[слоўнік/алітэрацыя|алітэрацыя]]), [[слоўнік/гукаперайманне|гукаперайманні]]. Прычым, гукавыя паўторы могуць быць у пачатку ([[слоўнік/анафара|анафара]]), канцы ([[слоўнік/эпіфара|эпіфара]]), у пачатку і ў канцы (кальцо), у канцы і ў пачатку (стык) вершаваных радкоў, слоў, фраз і гэтак далей. У літаратурнай практыцы, як правіла, гэтыя віды гукапісу літаратурнага сустракаюцца побач, суадносячыся з лексікай, інтанацыйна-сінтаксічнай арганізацыяй мастацкага твора. Так, у "Песні званара" [[litpers>янка-купала|Янкі Купалы]] гукавыя стыкі, анафары і эпітафары ўзмацняюць мастацкую выразнасць асанансу (на "о", "у", "і", "а") і алітэрацыі (на "р", "з", "с", "ц"):
+Да літаратурнага гукапісу у шырокім сэнсе адносяцца рытм, рыфма, строфіка, асобныя фігуры сінтаксісу літаратурнага, інтанацыя, а таксама ўласна гукапіс, або гукавая інструментоўка твора. Часцей жа гукапіс літаратурны разумеюць як сістэму розных гукавых паўтораў. Гэта могуць быць прадвызначаныя пэўнымі выяўленчымі задачамі паўторы аднолькавых ці падобных гукаў галосных ([[слоўнік/асананс|асананс]]) або зычных ([[слоўнік/алітэрацыя|алітэрацыя]]), [[слоўнік/гукаперайманне|гукаперайманні]]. Прычым, гукавыя паўторы могуць быць у пачатку ([[слоўнік/анафара|анафара]]), канцы ([[слоўнік/эпіфара|эпіфара]]), у пачатку і ў канцы (кальцо), у канцы і ў пачатку (стык) вершаваных радкоў, слоў, фраз і гэтак далей. У літаратурнай практыцы, як правіла, гэтыя віды гукапісу літаратурнага сустракаюцца побач, суадносячыся з лексікай, інтанацыйна-сінтаксічнай арганізацыяй мастацкага твора. Так, у "Песні званара" [[постаці/янка-купала|Янкі Купалы]] гукавыя стыкі, анафары і эпітафары ўзмацняюць мастацкую выразнасць асанансу (на "о", "у", "і", "а") і алітэрацыі (на "р", "з", "с", "ц"):
 \\
@@ Радок 18: / Радок 18: @@
 Гукі самі па сабе нейтральныя ў выяўленчых адносінах, яны не выклікаюць ні пэўнай эмоцыі, ні, тым больш, думкі. Аднак у мастацкім кантэксце паўтор аднародных гукаў дапамагае падкрэсліць, вылучыць асобныя словы, звярнуць на іх асаблівую ўвагу. Тут літаратурны гукапіс сутыкаецца з выяўленчымі мажлівасцямі інтанацыі. Таму менавіта роля гукавых паўтораў, як слушна падкрэсліваў Л. Цімафееў, "не столькі непасрэдна гукавая, колькі ў шырокім сэнсе інтанацыйная". Інтанацыйна-гукавая арганізацыя літаратурнай мовы залежыць ад эмацыянальна-сэнсавай напоўненасці таго ці іншага твора, творчай індывідуальнасці пісьменніка, літаратурнага метаду ці напрамку, да якога ён належыць, фанетычных асаблівасцей пэўнай нацыянальнай мовы. Аднаго якога-небудзь універсальнага спосабу гукавой арганізацыі літаратурнай мовы, прыдатнага для ўсіх твораў і, тым больш, для ўсіх пісьменнікаў, - няма.\\
-Безумоўна, літаратурнага гукапіс цесна звязаны з мастацкай думкай твора, але гэта сувязь у кожным канкрэтным выпадку праяўляецца па-свойму. Здараецца, што нейкае асноўнае (апорнае) слова нібы прарастае ў гукавым ладзе паэтычнага твора. Як, у прыватнасці, прозвішча славутага галандскага мастака - у сістэме гукапісу верша [[litpers>максім-танк|Максіма Танка]] "Дом Рэмбранта":
+Безумоўна, літаратурнага гукапіс цесна звязаны з мастацкай думкай твора, але гэта сувязь у кожным канкрэтным выпадку праяўляецца па-свойму. Здараецца, што нейкае асноўнае (апорнае) слова нібы прарастае ў гукавым ладзе паэтычнага твора. Як, у прыватнасці, прозвішча славутага галандскага мастака - у сістэме гукапісу верша [[постаці/максім-танк|Максіма Танка]] "Дом Рэмбранта":
 І рэха паўтараюць прыстані, кварталы,\\