~~META:
title = Гекзаметр
&keywords = гекзаметр
&abstract = Што такое гекзаметр? Прыклады
&iftrue = nan
~~

====== Гекзаметр ======
Гекзаметр (грэч. hexаmetros — шасцімернік, ад hex — шэсць і metron — мера) — [[слоўнік/памер-вершаваны|вершаваны памер]] [[слоўнік/антычнае-метрычнае-вершаванне|антычнай (метрычнай)]] сістэмы вершавання, шасцістопны [[слоўнік/дактыль|дактыль]] з усечанай на адзін склад шостай стапой. Ва ўсіх стопах, акрамя пятай, дактылі маглі замяняцца [[слоўнік/спандэй|спандэямі]].\\
[[слоўнік/цэзура|Цэзура]] стаяла пасля другога склада трэцяй стапы (у **грэчаскім** гекзаметры) або пасля першага склада трэцяй стапы (у **лацінскім** гекзаметры).\\
Метрычная схема гекзаметра (грэчаскага) мае наступны выгляд: |— — |— — |—%%//%%— |— — |— — |—.\\
Гекзаметрам напісаны ўсе асноўныя творы антычнай літаратуры: «Іліяда» і «Адысея» Гамера, паэмы і вершы Вергілія, Авідзія, Гарацыя, Феакрыта і іншых паэтаў. Ён выкарыстоўваўся ў розных жанрах (эпічных паэмах, [[слоўнік/гімн|гімнах]], [[слоўнік/пасланне|пасланнях]]), нярэдка спалучаўся з [[слоўнік/пентаметр|пентаметрам]], утвараючы [[слоўнік/элегічны-двуверш|элегічны двуверш]]. Гэтым памерам шырока карысталіся сярэдневяковыя беларускія паэты-лаціністы.\\
Назва і знешняя структура гекзаметра з антычнага вершавання перайшлі ў [[слоўнік/сілаба-танічнае-вершаванне|сілаба-танічнае]]. Адна з першых спроб перанесці старажытны памер на славянскую глебу — «ироический» верш [[творы/іншае/мялецій-сматрыцкі|Мялеція Сматрыцкага]], складзены ім з дактыляў і спандэяў («Грамматика словенска», 1618).\\
У беларускай паэзіі імітацыя гэтага памера не атрымала колькі-небудзь прыкметнага пашырэння аж да [[творы/максім-багдановіч/творчасць-максіма-багдановіча|Максіма Багдановіча]]. Толькі пасля яго танізаваным гекзаметрам сталі спарадычна карыстацца як у перакладах антычнай паэзіі, так і ў арыгінальнай творчасці (пераважна ў [[слоўнік/стылізацыя|стылізацыях]] антычных тэм або ў творах, тэматычна звязаных з Грэцыяй і Рымам). Напрыклад:

Сябра, зірні — вось палёў хараство праміне і загіне,\\
Але вясёлай вясной красаванне іх поўна і светла.\\
Можа, таму й ты жадаеш быць толькі малюсенькай кветкай,\\
Польнай сцяблінкай малой, каб пражыць беспасрэдна і проста .\\
([[постаці/уладзімір-жылка|Уладзімір Жылка]]. «Гекзаметры»)\\
\\
Рым і Элада заснулі ў палёце гадоў і стагоддзяў.\\
Мохам спавіты Акропаль, руінаю стаў Капітолі.\\
Мірна гандлююць алівай патомкі Гамераў і Брутаў.\\
Мора нязмерную гладзь прасвярлілі наўсцяж

браняносцы.

([[постаці/алесь-дудар|Алесь Дудар]]. «Дзень гневу»)

[[творы/алесь-салавей/алесь-салавей-гекзаметры|Алесь Салавей - Гекзаметры]]

[[творы/янка-сіпакоў/янка-сіпакоў-гекзаметры-рыбака|Янка Сіпакоў - Гекзаметры рыбака]]

 


===== Падобныя старонкі =====
  * [[творы/янка-сіпакоў/янка-сіпакоў-гекзаметры-рыбака]]