~~META:
title = Вульгарызм
&keywords = вульгарызм
&abstract = Што такое вульгарызм? Мэты выкарыстання вульгарызмаў
&iftrue = nan
~~

====== Вульгарызм ======
Вульгарызм (ад лац. vulgaris — простанародны) — грубае, лаянкавае слова ці выраз, якія ўжываюцца ў размове, тэкстах СМІ, мастацкай літаратуры, [[слоўнік/публіцыстыка|публіцыстыцы]] і г. д.\\
Звычайна выкарыстоўваюцца для сацыяльна-палітычнай або маральнай характарыстыкі пэўнай асобы.\\
Вульгарызмы вельмі блізкія да [[слоўнік/жарганізм|жарганізмаў]] перш за ўсё сваёй рэзкай ацэначнасцю, экспрэсіўнасцю. Як правіла, гэта стылістычна зніжаныя [[слоўнік/сінонімы|сінонімы]] слоў і выразаў літаратурнай мовы: падхалімы — халуі;дрэнны чалавек — гад, свалата.\\
Вось як з дапамогай вульгарызмаў малюе [[постаці/пімен-панчанка|Пімен Панчанка]] сатырычны партрэт прадстаўніка буржуазнага свету ў паэме «Беластоцкія вітрыны»:\\


Вітае ўсмешкай мяне з-за акна\\
Мясцовы кароль гнілога сукна.\\
Сачу за светам глухім заваконным,\\
//За каркам бычыным// і //рылам суконным//.

\\
У вершы «Пахаванне Гейдрыха» [[постаці/якуб-колас|Якуба Коласа]] вульгарызмы ужываюцца для выяўлення рэзка негатыўных адносін паэта да Гітлера:

Унурыўся фюрэр, як //слуп//,\\
Слязу выціскаў, //кракадзіл//.\\
Аб чым жа гадаў //казалуп//\\
У зборышчы катаўскіх //рыл//?

\\
Часам паэт звяртаецца нават да нецэнзурнага слова, якое на пісьме замяняецца шматкроп'ем, але даволі лёгка ўгадваецца чытачамі:

Выграбаем конскія яблыкі з дому\\
Шуфлямі і качэргамі...\\
Сацыялізм — не догма.\\
Сацыялізм — энергія!\\
Плюс (!)

электрыфікацыя ўсёй дзяржавы,

Каб зводдаль было відно:\\
Хто служыць і робіць

дзяржаўную справу,

А хто вырабляе...

(У. Някляеў. «Наскрозь»)

\\
Ужыванне вульгарызмаў без стылістычнай мэты з'яўляецца парушэннем моўнага этыкету, нормаў літаратурнай мовы і паказчыкам нізкай агульнай культуры чалавека.\\
Вульгарызмы знаходзяцца па-за межамі літаратурнай мовы, але могуць выкарыстоўвацца ў мастацкай і публіцыстычнай літаратуры як выяўленчыя ці выразныя сродкі.\\
Напрыклад:\\
— Ну, дзе ты там ужэ, жаніх? Два часы ўбіраешся! Саўсім умеркне.\\
— Выкураць цябе, качарга старая, з гэтае варты!\\
— Хто мяне выпра? Які ім дурань за гэтыя грошы гэтулькі цехнікі вартаваць адважыцца?\\
— А ты ўратуеш? Для прыклёпу цябе там дзяржаць, можа, каб якія пажарнікі не чапляліся ці начальства...\\
— Для прыклёпу, для прыклёпу! Сама ты прыклёп бесталковы! Падавай валёнак!\\
Дзед Ляксей злосна вышморгваў з жончыных рук валёнак, і яна брала напагатове другі.\\
— А то ж бо не? Які ж бы гэта дурань плаціў табе за тое, што пераспіш ноч у апілках...\\
— Тваю маць!.. Дурань нейкі ляпнуў, а ты і паўтараеш! (Алесь Жук. «Летнія прыгоды ў сучасным духу»).