Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- постаці:ян-чачот [2025/08/23 15:53] – vedybeadmin
+++ постаці:ян-чачот [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 Ян Чачот (1796-1847) быў адным з самых актыўных сяброў Таварыства [[слоўнік/філаматы|філаматаў]], агульнапрызнаным яго «дударом». Ён цалкам падзяляў філамацкія ідэі, развіваў і пашыраў іх разам з сябрамі на практыцы, што праявілася ў яго творчым паглыбленні ў вуснапаэтычную творчасць свайго народа і асабліва ў спробе стварыць літаратуру на беларускай мове. Якраз за гэта больш за ўсё цанілі яго сябры-філаматы, вылучаючы на кіраўнічыя пасады.\\
 Нарадзіўся Ян Чачот у вёсцы Малюшычы Наваградскага павета 24 чэрвеня 1796 г., якраз на свята Яна Купалы — адсюль і яго імя. Хрысцілі малога Яна, «сына радавітай шляхецкай сям’і Чачотаў — Тадэвуша і Клавы з дому Гаціскіх», як даводзяць «Метрыкі», у парафіяльным касцёле ў Варончы. Прычым ён быў ахрышчаны двойчы — спачатку, 6 ліпеня, уніяцкім, а потым, 19 ліпеня, — каталіцкім святаром, які даў яму і другое імя — Антоні.\\
-З Малюшычаў сям’я Чачотаў неўзабаве перабралася пад Баранавічы, дзе бацька пачаў служыць аканомам у маёнтку Рэпіхава Навамышскай парафіі. Тут, на берагах ракі Мышанкі, і «прамільгнуў ранак жыцця паэта». Адсюль «Ян з Мышы», як назавуць яго потым сябры, падаўся на вучобу ў павятовы горад Наваградак у дамініканскую школу, дзе вучыўся разам з [[litpers>адам-міцкевіч|Адамам Міцкевічам]], які стаў яго самым блізкім сябрам. Пасля яе заканчэння паехаў шукаць хлеб у Вільню. Уладкаваўся ў канцылярыі Пракураторыі, ці Масы радзівілаўскай, — створанай царом Аляксандрам I спецыяльнай камісіі па разборы архіваў нясвіжскіх Радзівілаў пасля смерці апошняга іх прамога нашчадка — Дамініка Радзівіла. Толькі праз год Ян Чачот змог ажыццявіць сваю мару — стаць студэнтам «галоўнай школы Літвы» — Віленскага ўніверсітэта. Ён намерыўся вучыцца на адваката.\\
+З Малюшычаў сям’я Чачотаў неўзабаве перабралася пад Баранавічы, дзе бацька пачаў служыць аканомам у маёнтку Рэпіхава Навамышскай парафіі. Тут, на берагах ракі Мышанкі, і «прамільгнуў ранак жыцця паэта». Адсюль «Ян з Мышы», як назавуць яго потым сябры, падаўся на вучобу ў павятовы горад Наваградак у дамініканскую школу, дзе вучыўся разам з [[постаці/адам-міцкевіч|Адамам Міцкевічам]], які стаў яго самым блізкім сябрам. Пасля яе заканчэння паехаў шукаць хлеб у Вільню. Уладкаваўся ў канцылярыі Пракураторыі, ці Масы радзівілаўскай, — створанай царом Аляксандрам I спецыяльнай камісіі па разборы архіваў нясвіжскіх Радзівілаў пасля смерці апошняга іх прамога нашчадка — Дамініка Радзівіла. Толькі праз год Ян Чачот змог ажыццявіць сваю мару — стаць студэнтам «галоўнай школы Літвы» — Віленскага ўніверсітэта. Ён намерыўся вучыцца на адваката.\\
 Тут, ва ўніверсітэце, Адам Міцкевіч і ўвёў свайго сябра ў Таварыства філаматаў. Пасля ўтварэння Таварыства [[слоўнік/філарэты|філарэтаў]] Яна Чачота абралі кіраўніком найбольш важнага яго аддзела — літаратурнага, які называўся Блакітны саюз. Ён вельмі актыўна ўзяўся за згуртаванне маладых літаратараў, з вялікай патрабавальнасцю ставіўся да іх творчасці, за што яны жартоўна празвалі яго Ментарам. Пасля разгрому віленскіх згуртаванняў моладзі Ян Чачот разам з [[творы/іншае/літаратары-хіх-стагоддзя/тамаш-зан|Тамашом Занам]] і Адамам Сузіным трапіў на Урал. Спачатку ён адбываў турэмнае зняволенне ў крэпасці Кізіл, адкуль яго перавялі ва Уфу, а потым — у Цвер. У 1833 г. яму дазволілі вярнуцца пад наглядам паліцыі на радзіму, у мястэчка Лепель, дзе ён уладкаваўся на службу ў дырэкцыі Бярэзінскага воднага канала. У 1839 г. «государь император высочайше повелеть соизволил», як гаворыцца ў цыркуляры, адпусціць Яна Чачота дамоў, на Наваградчыну, і зняць з яго паліцэйскі нагляд. Змучанага за гады зняволення Яна Чачота ўзяў на пасаду бібліятэкара былы шчыры апякун філаматаў ліберальны граф Адам Храптовіч, які валодаў у Шчорсах адной з багацейшых у Еўропе бібліятэк. Пасля смерці гаспадара Шчорсаў Ян Чачот жыў у сваіх сяброў на Наваградчыне — у вёснах Бортнікі, Вольная і Далматаўшчына, займаўся выданнем у Вільні сабраных ім томікаў беларускага [[слоўнік/фальклор|фальклору]].\\
 Пасля цяжкая хвароба прывяла яго ў Друскенікі, «на воды». Але лячэнне не дало ніякага выніку, і 23 жніўня 1847 г. Ян Чачот памёр у суседняй з Друскенікамі вёсцы Ротніца, дзе і быў пахаваны паблізу касцёла.\\