Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- постаці:францішак-багушэвіч [2025/08/23 14:31] – vedybeadmin
+++ постаці:францішак-багушэвіч [2025/08/23 15:53] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 15: / Радок 15: @@
 З-за пагрозы рэпрэсій на доўгіх дваццаць гадоў дваццацічатырохгадовы Францішак Багушэвіч вымушаны быў пакінуць Беларусь. Ён тайна жыў пад Беластокам, у Вільні, пасля перабраўся на Украіну. У 1865-1868 вучыўся ў Нежынскім юрыдычным ліцэі. Пасля вучобы быў памочнікам пісара пятага Чарнігаўскага губернскага праўлення, выконваючы абавязкі судовага следчага. Працаваў судзебным следчым у іншых гарадах, мястэчках, сёлах на Украіне і Расіі (Кралявец, Канатоп, Старадуб, Волагда і інш.). Але куды б ні трапляў Францішак Багушэвіч у пошуках прытулку і кавалка хлеба, душа і думкі яго заўсёды былі дома, у роднай Беларусі: "Умёр бы то, мусіць, я тут. Каб не жменька той роднай зямлі…" – пісаў паэт. У 1884 годзе ў Вільні з'явіўся грамадзянскі суд, суд прысяжных павераных. З'явіўся шчаслівы шанс вярнуцца ў Вільню, якая заўсёды была асяродкам развіцця культуры, свежай думкі. 25 сакавіка 1884 года – Францішак Багушэвіч ступіць на віленскі брук, убачыць горад сваёй маладосці. Цяпер ён быў ужо не адзін, а з жонкай Габрыэляй з дому Шклёнікаў, мінчанкай, з якой узяў шлюб у 1874 годзе і ад якой меў дачку Канстанцыю (Туньку) і сына Тамаша Вільгельма. У Вільні намнога менш клопату ў саракачатырохгадовага Францішка Багушэвіча не стала. Ён працуе адвакатам судзебнай палаты. На гэтай пасадзе ён вядзе пераважна справы сялян і гарадской беднаты. Браўся за самыя складаныя і цяжкія судовыя справы. Прычым займаўся своеасаблівай адвакацкай дабрачыннасцю: спачувальна ставіўся да клопатаў сялян, абараняў іх бясплатна. І ўсё гэта на фоне таго, што грошай у сям'і не хапала. А самае галоўнае, што яго засмучала – ён не меў магчымасці друкаваць свае творы.\\
 Пакуль што першымі, паводле храналогіі, вядомымі паэтычнымі спробамі Францішка Багушэвіча трэба лічыць знойдзеныя ў Львове вершы на польскай мове: "Новы 1886 год", "Прывід надзеі", "Хто гэта?", напісаныя ў 1885-1886 гадах. Вершы дасылаліся ў лістах да Яна Карловіча, вядомага лінгвіста, этнографа, музыказнаўца, з якім, пасля вяртання на Радзіму, у Францішка Багушэвіча наладзіліся больш травалыя сувязі і якому Беларусь павінна быць удзячнай не толькі за выданне ў далейшым "кантрабандных" зборнікаў паэта, але і за нараджэнне Багушэвіча-публіцыста.\\
-Першае вядомае публічнае выступленне Багушэвіча-літаратара адбылося 4 красавіка 1885 года на старонках польскага часопіса "Край", што выдаваўся ў Пецярбургу. За сем гадоў (1885-1891) "Край" змясціў звыш паўсотні [[slounik>артыкул|артыкулаў]] і нататак, якія дасылаў Францішак Багушэвіч, падпісваючы іх рознымі [[slounik>псеўданім|псеўданімамі]]. Супрацоўніцтва з гэтым выданнем з'явілася выдатнай школай для Багушэвіча-публіцыста.\\
+Першае вядомае публічнае выступленне Багушэвіча-літаратара адбылося 4 красавіка 1885 года на старонках польскага часопіса "Край", што выдаваўся ў Пецярбургу. За сем гадоў (1885-1891) "Край" змясціў звыш паўсотні [[слоўнік/артыкул|артыкулаў]] і нататак, якія дасылаў Францішак Багушэвіч, падпісваючы іх рознымі [[слоўнік/псеўданім|псеўданімамі]]. Супрацоўніцтва з гэтым выданнем з'явілася выдатнай школай для Багушэвіча-публіцыста.\\
 Першыя свае друкаваныя вершы ўбачыў Францішак Багушэвіч толькі ў 1891 годзе. Менавіта тады ў Кракаве выходзіць першы паэтычны зборнік паэта "Дудка беларуская" пад псеўданімам Мацей Бурачок. На поўную моц загучалі Багушэвічавыя строфы:
@@ Радок 52: / Радок 52: @@
 "Мая хата"
-Ужо на схіле гадоў мара Францішка Багушэвіча збылася. У 1896 годзе ён нечакана атрымаў у спадчыну добрую суму грошай. Ён будуе ў Кушлянах новы дом і канчаткова тут пасяляецца. Францішак Багушэвіч шмат піша. А пісаць было пра што. У новым сваім доме Францішак Багушэвіч пражыў няшмат: усяго якія няпоўныя два гады. Але тут ён паспеў падрыхтаваць аж дзве новыя кнігі – зборнік прозы "Беларускія апавяданні Бурачка" і трэці паэтычны зборнік "Скрыпачка беларуская", якія ў 1899 годзе здаў у Віленскую губернскую друкарню і якія цэнзура не палічыла патрэбнымі. Забароненыя царскай цэнзурай, рукапісы гэтыя загінулі, а лёс іх і сёння невядомы. Пазней былі апублікаваны толькі яго [[slounik>навела|навелы]] "Сведка", [[творы/францішак-багушэвіч/францішак-багушэвіч-палясоўшчык|"Палясоўшчык"]], "Дзядзіна". У Кушлянах Францішак Багушэвіч працягваў карпатлівую працу па складанню слоўніка беларускай мовы, марыў пра выданне граматыкі, але зрабіць усё гэта не паспеў.\\
+Ужо на схіле гадоў мара Францішка Багушэвіча збылася. У 1896 годзе ён нечакана атрымаў у спадчыну добрую суму грошай. Ён будуе ў Кушлянах новы дом і канчаткова тут пасяляецца. Францішак Багушэвіч шмат піша. А пісаць было пра што. У новым сваім доме Францішак Багушэвіч пражыў няшмат: усяго якія няпоўныя два гады. Але тут ён паспеў падрыхтаваць аж дзве новыя кнігі – зборнік прозы "Беларускія апавяданні Бурачка" і трэці паэтычны зборнік "Скрыпачка беларуская", якія ў 1899 годзе здаў у Віленскую губернскую друкарню і якія цэнзура не палічыла патрэбнымі. Забароненыя царскай цэнзурай, рукапісы гэтыя загінулі, а лёс іх і сёння невядомы. Пазней былі апублікаваны толькі яго [[слоўнік/навела|навелы]] "Сведка", [[творы/францішак-багушэвіч/францішак-багушэвіч-палясоўшчык|"Палясоўшчык"]], "Дзядзіна". У Кушлянах Францішак Багушэвіч працягваў карпатлівую працу па складанню слоўніка беларускай мовы, марыў пра выданне граматыкі, але зрабіць усё гэта не паспеў.\\
 (15) красавіка 1900 года ў адзіных на Беларусі XIX стагоддзя ацалелых літаратурных пенатах перастала біцца сэрца Беларускага сына – Прарока. І народ, які змог нарадзіць такога Валадара Слова, ужо не маленькі народ. Францішак Багушэвіч – эпоха ў беларускай дакастрычніцкай літаратуры.\\
 Пахаваны Францішак Багушэвіч у Жупранах (цяпер Ашмянскі раён) на звычайных вясковых могілках побач з бацькамі і роднымі.\\