~~META:
title = Біяграфія Кузьмы Чорнага
&keywords = Кузьма, Чорны
&abstract = Чытаць біяграфію Кузьмы Чорнага (Мікалая Карлавіча Раманоўскага)
&iftrue = nan
~~

====== Кузьма Чорны ======
{{/images/chorny.jpg?212x350|Кузьма Чорны}}

1900-1944\\
\\
Кузьма Чорны (сапраўднае імя Раманоўскі Мікалай Карлавіч, нарадзіўся 24 чэрвеня 1900 г. у маёнтку Боркі Слуцкага павета (цяпер Копыльскі раён Мінскай вобласці) у сялянскай сям'і.\\
Каб сын змог наведваць школу, сям'я Раманоўскіх кінула панскую службу і вярнулася на бацькаўшчыну, у мястэчка Цімкавічы (1908).\\
Пасля заканчэння Цімкавіцкай народнай навучальні трынаццацігадовы падлетак вымушаны быў дапамагаць сям'і: працаваў на гаспадарцы, разам з бацькам Карлам наймаўся цеслем да землякоў. У хлопца было вялікае жаданне вучыцца далей, гэтае жаданне падтрымлівалі блізкія людзі, асабліва маці, Глікерыя. У 1916 г. Мікалай паступіў у Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю, скончыць якую яму не ўдалося: у 1919г. семінарыя была зачынена польскімі ўладамі. Праца настаўніка не захапіла маладога Раманоўскага – ён жыў іншым, хацеў пісаць, хацеў працягваць вучобу. Мікалай стаў студэнтам Беларускага дзяржаўнага універсітэта (1923).\\
У гэтым жа годзе газета "Савецкая Беларусь" надрукавала яго першыя апавяданні, падпісаныя [[слоўнік/псеўданім|псеўданімам]] Кузьма Чорны.\\
Перабраўшыся ў Менск, пісьменнік прымаў самы дзейсны ўдзел у літаратурным жыцці: стаў сябрам аб'яднання "[[слоўнік/маладняк|Маладняк]]" (1923-1926), адным з арганізатараў і кіраўнікоў "[[слоўнік/узвышша|Узвышша]]" (1926-1931), шмат друкаваўся. Адразу два зборнікі прозы – "Апавяданні" і "Срэбра жыцця" – з'явіліся ў 1925 г., тры наступныя – "Па дарозе", "Пачуцці", "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-хвоі-гавораць|Хвоі гавораць]]" – у 1926 г. Хутка празаік звярнуўся да вялікай эпічнай формы.\\
У 1927 г. быў апублікаваны яго першы раман "Сястра", у 1928 – "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-зямля|Зямля]]". Аповесці "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-лявон-бушмар|Лявон Бушмар]]" (1929), "Вясна" (1930), незакончаныя творы "Вецер і пыл" (1927-1929), "ідзі, ідзі" (1930), зборнікі апавяданняў "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-вераснёвыя-ночы|Вераснёвыя ночы]]" (1929), "Нянавісць", "Буры" (абодва 1930) сведчылі не толькі пра выключную працавітасць маладога творцы, а і пра перапоўненасць яго ідэямі, тэмамі, вобразамі, што прасіліся на паперу.\\
Да пачатку 1930 г. у Кузьмы Чорнага выспела маштабная творчая [[слоўнік/задума|задума]] – "паказаць у мастацкіх вобразах гісторыю беларускага народа... ад знішчэння паншчыны і да нашых дзён". Аднак грамадска-палітычная атмасфера гэтага часу была маласпрыяльнай для творчасці. Таталітарная сістэма распачала мэтанакіраванае вынішчэнне ўсяго свядомага, духоўнага, таленавітага. Творчая актыўнасць пісьменніка прыкметна знізілася, былі апублікаваны раманы "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-бацькаўшчына|Бацькаўшчына]]" (1931), "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-трэцяе-пакаленне|Трэцяе пакаленне]]" (1935), "Трыццаць год" (1934), аповесць "Люба Лук'янская" (1937), зборнік "Брыгадзіравы апавяданні" (1932).\\
У кастрычніку 1938 г. Кузьму Чорнага арыштавалі. Аднак яму ў параўнанні з многімі яго сябрамі па "Маладняку" і "Узвышшы" пашчасціла: праз восем месяцаў ён апынуўся на волі. Перажытае і ўбачанае ў турме, хваробы, што абвастрыліся ў час знаходжання за кратамі, не зменшылі жадання працаваць. Тры новыя раманы, аб'ёмнае літаратуразнаўчае даследаванне паэмы [[постаці/якуб-колас|Якуба Коласа]] "[[творы/якуб-колас/паэма-новая-зямля-мастацкая-энцыклапедыя|Новая зямля]]" згарэлі ў першыя дні вайны. З напісанага ў гэты час захавалася толькі п'еса "Ірынка" (1940).\\
Да студзеня 1942 г. Кузьма Чорны быў супрацоўнікам сатырычнай газеты "Раздавім фашысцкую гадзіну" і вандраваў разам з рэдакцыяй па гарадах СССР. Жыццё ў Маскве не прынесла стабільнасці, яно было цяжкім як матэрыяльна, так і маральна. На кавалак хлеба пісьменнік зарабляў працай у рэдакцыі часопіса "Беларусь". "...Я, як чорнарабочы, пісаў і пішу бесперапынна публіцыстычныя тэксты без подпісу, яны друкуюцца, устаўляюцца ў тэксты рэзалюцый... А я хаджу спрацаваны, хворы і жыву ў катуху", – скардзіўся Кузьма Чорны П. Панамарэнку, страціўшы надзею што-небудзь змяніць. Супакаенне давала творцу праца над раманамі "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-вялікі-дзень|Вялікі дзень]]" (1941-1944), "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-пошукі-будучыні-асноўныя-пр|Пошукі будучыні]]" (1943), "[[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-млечны-шлях|Млечны Шлях]]" (1944). Гэтыя вяршынныя з'явы ў творчасці пісьменніка доўгія гады заставаліся ў рукапісах. У гады Вялікай Айчыннай вайны выйшлі зборнікі [[слоўнік/фельетон|фельетонаў]] "Кат у белай манішцы" (1942) і апавяданняў "Вялікае сэрца" (1945).\\
У канцы верасня 1944 г. Кузьма Чорны вярнуўся ў Менск. Аднак яго мара пра "ціхі кут і штодзённае спакойнае пісанне" не спраўдзілася і на радзіме. Апошні запіс у "Дзённіку", зроблены 22 лістапада 1944 г., у дзень, калі перастала біцца хворае і знясіленае сэрца пісьменніка: "Я жыву як апошняе пакідзішча... Я гіну і не магу выкарыстаць як трэба было свой талент. Сілы мае трацяцца і марнуюцца без карысці... Божа, напішы за мяне мае раманы, хіба так маліцца, ці што!"

 


===== Падобныя старонкі =====
  * [[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-насцечка]]
  * [[творы/кузьма-чорны/кузьма-чорны-пошукі-будучыні-асноўныя-пр]]
  * [[творы/кузьма-чорны/пошукі-будучыні-другая-частка-вялікае-ск]]
  * [[творы/кузьма-чорны/сацыяльна-я-і-маральна-філасофская-прабл]]
  * [[творы/кузьма-чорны/пошукі-будучыні-першая-частка-украдзенае]]