Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- постаці:вінцэнт-дунін-марцінкевіч [2025/08/23 15:40] – vedybeadmin
+++ постаці:вінцэнт-дунін-марцінкевіч [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 15: / Радок 15: @@
 У 1840 г. Дунін-Марцінкевіч набыў невялікі фальварак Люцынка (Люцінка) у Пяршайскай воласці Мінскага павета, дзе вырашыў заняцца гаспадаркай. Тут беларускі дудар пражыў да канца сваіх дзён. Як і многія іншыя беларускія патрыёты, ён быў «замешаны ў «мецяжы» 1863-1864 гадоў., за што больш за год сядзеў у турме ў Мінску, а потым знаходзіўся пад наглядам паліцыі. Вялікую актыўнасць у паўстанні праявіла яго дачка Каміла, якая была саслана ў Сібір.\\
 Асеўшы ў Люцынцы, Дунін-Марцінкевіч займеў магчымасць заняцца літаратурнай [[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/творчасць-вінцэнта-дуніна-марцінкевіча|творчасцю]]. Першымі яго мастацкімі творамі, напісанымі ў пачатку 40-х гадоў XIX ст., былі п’есы на польскай мове «Рэкруцкі яўрэйскі набор», «Спаборніцтва музыкаў», «Чарадзейная вада». Музыку да гэтых твораў напісаў малады Станіслаў Манюшка з дапамогай мінскага музыканта К. Кржыжаноўскага.\\
-У 1846 г. з-пад пяра пісьменніка з’явілася [[slounik>лібрэта|лібрэта]] камічнай оперы «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-ідылія|Ідылія]]» («Сялянка»), накіраванай супраць франкаманіі. Гэта быў двухмоўны твор — паны гаварылі ў ім па-польску, сяляне па-беларуску: так, як і ў жыцці. Музыку да яе зноў стварылі Манюшка і Кржыжаноўскі. Опера з поспехам ставілася ў Мінску. Ролю Навума Прыгаворкі іграў сам аўтар лібрэта, за што і быў празваны імем свайго героя.\\
+У 1846 г. з-пад пяра пісьменніка з’явілася [[слоўнік/лібрэта|лібрэта]] камічнай оперы «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-ідылія|Ідылія]]» («Сялянка»), накіраванай супраць франкаманіі. Гэта быў двухмоўны твор — паны гаварылі ў ім па-польску, сяляне па-беларуску: так, як і ў жыцці. Музыку да яе зноў стварылі Манюшка і Кржыжаноўскі. Опера з поспехам ставілася ў Мінску. Ролю Навума Прыгаворкі іграў сам аўтар лібрэта, за што і быў празваны імем свайго героя.\\
-У 50-х гадах XIX ст. Дунін-Марцінкевіч пачаў асвойваць новыя літаратурныя жанры — вершаваныя аповесці і апавяданні, прытым большасць з іх ён пачаў пісаць цалкам па-беларуску. Гэта «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-вечарніцы|Вечарніцы]]», «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-гапон|Гапон]]», «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-купала|Купала]]», «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-шчароўскія-даж|Шчароўскія дажынкі]]», «Травіца брат-сястрыца», «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-быліцы-расказы|Быліцы, расказы Навума]]», а таксама вершы. У гэтых творах паэт шырока выкарыстоўвае беларускі [[slounik>фальклор|фальклор]], вераванні, звычаі, абрады свайго народа. У прысвячэнні аповесці «Купала» маршалку Бабруйскага павета Аляксандру Лапе аўтар, растлумачваючы, чаму ён складае свае творы на беларускай мове, даводзіць, што «праз іх наш селянін, будучы заахвочаны да навукі чытання, памалу разаўе свой розум, ахоплены дагэтуль цемрай...». Дзеля гэтага ж узяўся Дунін-Марцінкевіч і за пераклад паэмы-эпапеі [[litpers>адам-міцкевіч|Адама Міцкевіча]] «[[творы/адам-міцкевіч/адам-міцкевіч-пан-тадэвуш|Пан Тадэвуш]]», у прадмове да якой зноў падкрэслівае, што яго творы «маюць на мэце заахвочванне нашага селяніна, а таксама беднай літоўскай і беларускай шляхты да навучання...». Далей ён выказвае шкадаванне, што яны «не знайшлі дасюль, апрача некалькіх асоб, прыхільнікаў у гэтых заможных колах грамадства, якія паводле Бога і сумлення найбольш павінны былі б далучыцца да асветы непісьменных суайчыннікаў».\\
+У 50-х гадах XIX ст. Дунін-Марцінкевіч пачаў асвойваць новыя літаратурныя жанры — вершаваныя аповесці і апавяданні, прытым большасць з іх ён пачаў пісаць цалкам па-беларуску. Гэта «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-вечарніцы|Вечарніцы]]», «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-гапон|Гапон]]», «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-купала|Купала]]», «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-шчароўскія-даж|Шчароўскія дажынкі]]», «Травіца брат-сястрыца», «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-быліцы-расказы|Быліцы, расказы Навума]]», а таксама вершы. У гэтых творах паэт шырока выкарыстоўвае беларускі [[слоўнік/фальклор|фальклор]], вераванні, звычаі, абрады свайго народа. У прысвячэнні аповесці «Купала» маршалку Бабруйскага павета Аляксандру Лапе аўтар, растлумачваючы, чаму ён складае свае творы на беларускай мове, даводзіць, што «праз іх наш селянін, будучы заахвочаны да навукі чытання, памалу разаўе свой розум, ахоплены дагэтуль цемрай...». Дзеля гэтага ж узяўся Дунін-Марцінкевіч і за пераклад паэмы-эпапеі [[постаці/адам-міцкевіч|Адама Міцкевіча]] «[[творы/адам-міцкевіч/адам-міцкевіч-пан-тадэвуш|Пан Тадэвуш]]», у прадмове да якой зноў падкрэслівае, што яго творы «маюць на мэце заахвочванне нашага селяніна, а таксама беднай літоўскай і беларускай шляхты да навучання...». Далей ён выказвае шкадаванне, што яны «не знайшлі дасюль, апрача некалькіх асоб, прыхільнікаў у гэтых заможных колах грамадства, якія паводле Бога і сумлення найбольш павінны былі б далучыцца да асветы непісьменных суайчыннікаў».\\
 Адным з найбольш значных твораў Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча лічыцца фарс-вадэвіль «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-пінская-шляхта-93|Пінская шляхта]]», напісаны на пінска-палескім дыялекце беларускай мовы. Напісаны ў 1866 г., твор гэты быў апублікаваны толькі пасля смерці аўтара — у 1918 г. У 1870 г. з-пад пяра пісьменніка з’явілася другая яго камедыя — «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/вінцэнт-дунін-марцінкевіч-залёты|Залёты]]». Як і ў «[[творы/вінцэнт-дунін-марцінкевіч/ідылія-гдз|Ідыліі]]», паны гаварылі ў ёй па-польску, а сяляне — па-беларуску.\\
 Сярод польскамоўных твораў Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча варта адзначыць такія п’есы, вершаваныя аповесці і апавяданні, як «Неспадзяванка для майстрыц» (1855), «Апантаны» (1855), «Блаславёная сям’я» (1856), «Славяне ў XIX стагоддзі» (1856), «Люцынка, альбо Шведы на Літве» (1857), «З-пад Іслачы, альбо Лекі на сон» (1868), а таксама вершы.\\