Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- постаці:васіль-быкаў [2025/08/23 15:53] – vedybeadmin
+++ постаці:васіль-быкаў [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 15: / Радок 15: @@
 Але В. Быкаў выжыў і ваяваў далей. "Лёс збярог нам Васіля Быкава, каб ён жыў і пісаў ад імя цэлага пакалення, ад імя тых, што юнакамі спазналі вайну і ўзмужнелі духам са зброяй у руках, для якіх дзень жыцця быў ровен веку жыцця", – адзначыў Чынгіз Айтматаў. Васіль Быкаў з дзеючай арміяй прайшоў Румынію, Балгарыю, Венгрыю, Югаславію, Аўстрыю — старшым лейтэнантам, камандзірам узвода палкавой, потым армейскай артылерыі. Служыў на Украіне, у Беларусі, на Далёкім Усходзе.\\
 Пасля дэмабілізацыі (1947) жыў у Гродне, працаваў мастаком у гродзенскіх майстэрнях, у рэдакцыі абласной газеты "Гродзенская праўда" (1947-1949). У 1949-1955 гг. зноў служыў у Савецкай Арміі. Канчаткова дэмабілізаваўшыся (маёр запасу), працаваў літаратурным супрацоўнікам, літаратурным кансультантам і выступаў як журналіст газеты "Гродзенская праўда" (1956—1972). У абласным і рэспубліканскім друку з'яўляліся яго замалёўкі, [[слоўнік/фельетон|фельетоны]], [[слоўнік/нарыс|нарысы]]. Быў абраны сакратаром Гродзенскага аддзялення СП БССР (1972-1978), а членам СП СССР з'яўляўся з 1959 г. У 1978 годзе пераехаў на сталае жыццё ў Мінск. 3 гэтага часу займаўся выключна творчай працай.\\
-Творчы шлях пісьменніка пачынаўся непрыкметна – з апавяданняў, якія былі надрукаваны ў часопісе "Вожык" (1947, "Дапякло"), газеце "Гродзенская праўда" (1949, "У першым баі"). Але сам Васіль Быкаў свой пісьменніцкі лёс адлічвае з 1951 года, калі на Курылах, дзе ў той час служыў, напісаў апавяданні "Смерць чалавека" і "Абознік". Іх ён паслаў на водгук [[litpers>міхась-лынькоў|Міхасю Лынькову]]. Нягледзячы на ўвогуле ўдалы творчы дэбют, Васіль Быкаў не быў перакананы ў тым, што літаратура — яго жыццёвае прызванне. 3 героя апавядання "У першым баі" Мікалая Беражнога пачаліся быкаўскія героі — маладыя афіцэры і салдаты з трагічным франтавым лёсам.\\
+Творчы шлях пісьменніка пачынаўся непрыкметна – з апавяданняў, якія былі надрукаваны ў часопісе "Вожык" (1947, "Дапякло"), газеце "Гродзенская праўда" (1949, "У першым баі"). Але сам Васіль Быкаў свой пісьменніцкі лёс адлічвае з 1951 года, калі на Курылах, дзе ў той час служыў, напісаў апавяданні "Смерць чалавека" і "Абознік". Іх ён паслаў на водгук [[постаці/міхась-лынькоў|Міхасю Лынькову]]. Нягледзячы на ўвогуле ўдалы творчы дэбют, Васіль Быкаў не быў перакананы ў тым, што літаратура — яго жыццёвае прызванне. 3 героя апавядання "У першым баі" Мікалая Беражнога пачаліся быкаўскія героі — маладыя афіцэры і салдаты з трагічным франтавым лёсам.\\
 Першы зборнік "Ход канём" (1960) раскрывае пасляваеннае жыццё савецкіх людзей, іх узаемаадносіны ў працы, побыце, паказвае нараджэнне новых якасцей у характары чалавека, асабліва моладзі.\\
 Канец 50-х - пачатак 60-х гадоў для Васіля Быкава — час пошукаў самога сябе. Ён піша сатырычныя мініяцюры, гісторыка-прыгодніцкую аповесць "Апошні баец", серыю навел на маральна-этычныя тэмы, другі цыкл ваенных апавяданняў, нарысы, [[слоўнік/рэцэнзія|рэцэнзіі]]. Гэтыя творы сведчаць пра тое, што іх аўтар ішоў да свайго адкрыцця свету, да аналітычнага даследавання чалавечага быцця, рашуча адмаўляючыся ад дробнатэмнасці, апісальнасці. Кожны твор быў для яго своеасаблівай школай майстэрства, пяро пісьменніка сталела, почырк набываў большую індывідуальную афарбоўку, мова — выразнасць і дакладнасць. Васіль Быкаў набліжаўся да раскрыцця тых трагічных падзей 1941-1945 гг., з якімі сутыкаецца галоўны герой яго аповесцей.\\
 У аповесці [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-жураўліны-крык|"Жураўліны крык"]] (1959) пісьменнік звярнуўся да ваеннай тэмы, каб застацца ёй верным амаль увесь час. У наступных яго аповесцях паўстае перад чытачом гранічна праўдзівае адлюстраванне вайны. Яго творы нязменна нясуць у сабе моцны зарад маральнай энергіі, неабходнай чалавеку сёння.\\
 Шырокая вядомасць прыйшла да Быкава пасля публікацыі аповесці "Трэцяя ракета" (1961). Тэма чалавека на вайне таксама праходзіць праз аповесці "Пастка" (1962), [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-альпійская-балада|"Альпійская балада"]] (1963), "Праклятая вышыня" (1968).\\
-У застойныя гады афіцыйная крытыка непрыймальна ставілася да бескампрамісных аповесцей Васіля Быкава пра вайну. Адзін з самых вострапраўдзівых яго твораў "[[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-мёртвым-не-баліць|Мёртвым не баліць]]" (1965) убачыў свет на той час толькі ў часопісах "Маладосць" і "Новый мир", дзякуючы грамадзянскай мужнасці іх рэдактараў [[litpers>пімен-панчанка|Пімена Панчанкі]] і А. Твардоўскага. Васіля Быкава абвінавачвалі ў тым, што ён не з тых пазіцый піша пра вайну, скажае праўду, ачарняе гераічных савецкіх воінаў. Шматлікія чытачы патрабавалі ўключыць "Мёртвым не баліць" у збор твораў Ваіля Быкава. Грамадская думка перамагла – аповесць была ўключана ў 4-ы том збору твораў пісьменніка.\\
+У застойныя гады афіцыйная крытыка непрыймальна ставілася да бескампрамісных аповесцей Васіля Быкава пра вайну. Адзін з самых вострапраўдзівых яго твораў "[[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-мёртвым-не-баліць|Мёртвым не баліць]]" (1965) убачыў свет на той час толькі ў часопісах "Маладосць" і "Новый мир", дзякуючы грамадзянскай мужнасці іх рэдактараў [[постаці/пімен-панчанка|Пімена Панчанкі]] і А. Твардоўскага. Васіля Быкава абвінавачвалі ў тым, што ён не з тых пазіцый піша пра вайну, скажае праўду, ачарняе гераічных савецкіх воінаў. Шматлікія чытачы патрабавалі ўключыць "Мёртвым не баліць" у збор твораў Ваіля Быкава. Грамадская думка перамагла – аповесць была ўключана ў 4-ы том збору твораў пісьменніка.\\
 У 70-я гады Васіль Быкаў працягвае цыкл аповесцей на ваенную тэму: [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-сотнікаў|"Сотнікаў"]] (1970), "[[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-абеліск|Абеліск]]" (1971), [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-дажыць-да-світання|"Дажыць да світання"]] (1972), [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-воўчая-зграя|"Воўчая зграя"]] (1974), "Яго батальён" (1975).\\
 Ваенныя аповесці Васіля Быкава — гэта высокамастацкія творы, з якіх складаецца гераічны эпас пра Вялікую Айчынную вайну. У іх аўтар сцвярджае, выпрабаваныя ў полыме барацьбы з фашызмам, ідэйныя і маральныя якасці: вернасць адвечным агульначалавечым каштоўнасцям, інтэрнацыяналізм, любоў да роднай зямлі, высокую годнасць чалавека-працаўніка і воіна. У творчасці В. Быкава прасочваюцца ідэйна-эстэтычныя пошукі савецкай літаратуры апошняга часу, далейшае развіццё такіх яе неад'емных якасцей, як філасафічнасць, аналітычнасць, псіхалагізм, глыбокае раскрыццё ўнутранага свету чалавека, яго паводзін у экстрэмальных умовах ваенных гадоў. У партызанскім цыкле аповесцей ([[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-круглянскі-мост|"Круглянскі мост"]] (1968), "[[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-пайсці-і-не-вярнуцца|Пайсці і не вярнуцца]]" (1978), [[творы/васіль-быкаў/аповесць-васіля-быкава-знак-бяды-яе-ідэй|"Знак бяды"]] (1982) з асаблівай сілай выявілася праблема трагічнага, адвечная тэма выбару ў складаных умовах акупіраванай тэрыторыі і партызанскай барацьбы народа супраць фашыстаў.\\
@@ Радок 27: / Радок 27: @@
 У 90-я гады В. Быкаў бярэ на ўзбраенне апавяданне – самы мабільны і змястоўны жанр літаратуры: "[[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-на-чорных-лядах|На чорных лядах]]", "[[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-бедныя-людзі|Бедныя людзі]]" (абодва – 1994), [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-жоўты-пясочак|"Жоўты пясочак"]], "Зенітчыца", "Палкаводзец", "Палітрук Каламіец", "Падоранае жыццё" (усе – 1995).\\
 Аповесць [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-пакахай-мяне-салдацік|"Пакахай мяне, салдацік"]] (1996) тэматычна звязана з цыклам "ваенных" апавяданняў. Аповесць "Ваўчыная яма" (1999) расказвае пра жыццё ў [[творы/іншае/сучасная-літаратура-беларусі/тэма-чарнобыля-ў-беларускай-паэзіі|чарнобыльскай зоне]]. Надзвычай складаныя рэаліі ваеннай рэчаіснасці паўстаюць з аповесці "Балота" (2001).\\
-Яшчэ адна іпастась пісьменніка – сучасны Быкаў, аўтар "баек жыцця" з філасофска-алегарычным зместам: "Сцяна" (1995), "Музыка", "Народныя мсціўцы" (абодва – 1997), "Ваўчыная яма", "Мальбара", "Тры нявымаўленых словы", "Труба" (усе – 1998), "Галоўны крыгсман", "Хутаранцы", "Апалагетыка "нагана", "Кошка і мышка" (усе – 1999). Выходзяць кнігі прозы "Сцяна" (1997), "Пахаджане" (1999). Быкаўскія прыпавесці ўвайшлі ў супольную кнігу [[litpers>рыгор-барадулін|Рыгора Барадуліна]] і Васіля Быкава "Калі рукаюцца душы" (2003).\\
+Яшчэ адна іпастась пісьменніка – сучасны Быкаў, аўтар "баек жыцця" з філасофска-алегарычным зместам: "Сцяна" (1995), "Музыка", "Народныя мсціўцы" (абодва – 1997), "Ваўчыная яма", "Мальбара", "Тры нявымаўленых словы", "Труба" (усе – 1998), "Галоўны крыгсман", "Хутаранцы", "Апалагетыка "нагана", "Кошка і мышка" (усе – 1999). Выходзяць кнігі прозы "Сцяна" (1997), "Пахаджане" (1999). Быкаўскія прыпавесці ўвайшлі ў супольную кнігу [[постаці/рыгор-барадулін|Рыгора Барадуліна]] і Васіля Быкава "Калі рукаюцца душы" (2003).\\
 Захапленне маляваннем, якое заявіла аб сабе яшчэ ў дзяцінстве, не мінулася з часам: Васіль Быкаў рабіў замалёўкі і на вайне, і пасля вайны – "для сябе". Яго малюнкі – чорна-белая графіка – змешчаны ў кнізе Рыгора Барадуліна "Лісты ў Хельсінкі".\\
 У гады перабудовы В. Быкаў актывізаваўся як грамадскі дзеяч, публіцыст. Яго выступленні, артыкулы, інтэрв'ю склалі зборнікі "На крыжах" (1992) і "Крыжовы шлях" (1998).\\
@@ Радок 35: / Радок 35: @@
 Але і пасля смерці Васіля Быкава з'яўляюцца на старонках друку невядомыя беларускаму чытачу творы. У кнігу "Бліндаж" (2007) увайшлі аповесці "Бліндаж" (1987) і "Апошні баец" (1958), якія раней не ўключаліся аўтарам у ніводзін свой зборнік. Працягвае тэму сяброўства кніга "Дажыць да зялёнай травы" (2008). Кнігу пад такой назвай В. Быкаў і Рыгор Барадулін пісалі 43 гады. Складаецца яна з сяброўскага ліставання двух выдатных творцаў, якое пачалося ў 1960-м і закончылася ў 2003-м. Адной з апошніх прац В. Быкава сталі аповеды Барыса Кіта, запісаныя Васілём Быкавым улетку 2001 г., якія пазней увайшлі ў кнігу "Грамадзянін свету" (2004). Кожны з 12 аповедаў пачынаецца лірычна-белетрыстычным уступам самога В. Быкава, які пры гэтым каларытна характарызуе нямецкія рэаліі і апавядальніка.\\
 Па творах В. Быкава пастаўлены кінафільмы: "Трэцяя ракета" (1963), "Альпійская балада" (1966), "Дажыць да світання" (1975), "Воўчая зграя" (1976), "Абеліск" (1977), "Узыходжанне" (1977, паводле "Сотнікава", рэжысёр Л. Шапіцька) [[творы/васіль-быкаў/знак-бяды|"Знак бяды"]] (1985), кароткаметражны фільм "Пастка", тэлефільм "Доўгія вёрсты вайны" (1976, паводле аповесці [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-на-ўсходзе-сонца|"На ўсходзе сонца"]]). В. Дашуком створаны фільм пра В. Быкава "Узыходжанне" (1985). П'еса "Апошні шанц" шырока ставілася ў тэатрах краіны. Былі [[слоўнік/інсцэніроўка|інсцэніраваны]] яго аповесці: "Абеліск" (Масква), "Альпійская балада" (Масква), "Дажыць да світання" (Масква), "Знак бяды" (Гомель, Ленінград, Мінск), "Пайсці і не вярнуцца" (Кастрама, Масква, Чарнігаў), "Сотнікаў" (Ленінград, Магілёў), "Трэцяя ракета" (Кіеў, Масква) і інш. Балет "Альпійская балада" (1967) напісаў Я. Глебаў, на яго ж аснове стварыў "Сюіту з балета "Альпійская балада". Оперу "Сцежкаю жыцця" (1980, паводле "Воўчай зграі") стварыў Г. Вагнер. У 1990 годзе пастаноўка радыёспектакляў па аповесцях Васіля Быкава "У тумане" і [[творы/васіль-быкаў/васіль-быкаў-кар-ер-аналіз-твора|"Кар'ер"]] адзначаны Дзяржаўнай прэміяй БССР.\\
-Свае лепшыя вершы беларускаму класіку прысвячалі Рыгор Барадулін, [[litpers>ніл-гілевіч|Ніл Гілевіч]], [[litpers>уладзімір-караткевіч|Уладзімір Караткевіч]], А. Салтук, [[творы/яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц|Яўгенія Янішчыц]], С. Законнікаў і іншыя. Да творчасці пісьменніка звярталіся мастакі А. Кашкурэвіч, I. Немагай. Партрэты В. Быкава напісалі М. Будавей, Л. Дробаў, М. Савіцкі і інш.\\
+Свае лепшыя вершы беларускаму класіку прысвячалі Рыгор Барадулін, [[постаці/ніл-гілевіч|Ніл Гілевіч]], [[постаці/уладзімір-караткевіч|Уладзімір Караткевіч]], А. Салтук, [[творы/яўгенія-янішчыц/творчасць-яўгеніі-янішчыц|Яўгенія Янішчыц]], С. Законнікаў і іншыя. Да творчасці пісьменніка звярталіся мастакі А. Кашкурэвіч, I. Немагай. Партрэты В. Быкава напісалі М. Будавей, Л. Дробаў, М. Савіцкі і інш.\\
 Літаратурны талент Васіля Быкава атрымаў высокую ацэнку. Ён стаў народным пісьменнікам Беларусі (1980), Героем Сацыялістычнай Працы (1984), Лаурэатам Літаратурнай прэміі імя Я. Коласа (1964, за аповесць "Трэцяя ракета"), Дзяржаўнай прэміі СССР (1974, за аповесці "Абеліск", "Дажыць да світання"), Дзяржаўнай прэміі БССР імя Я. Коласа (1978), за аповесці "Воўчая зграя", "Яго батальён"), Ленінскай прэміі (1986, за аповесць "Знак бяды"). Узнагароджаны ордэнамі Леніна, Працоўнага Чырвонага Сцяга, Чырвонай Зоркі, Айчыннай вайны 1-й ступені, Дружбы народаў, шматлікімі медалямі.\\
 Васіль Быкаў уваходзіў у састаў праўлення СП СССР, Рады СП БССР, рэспубліканскага Савета Фонду міру. Пісьменнік – Ганаровы грамадзянін Ушацкага р-на Віцебскай вобл. Выбіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР (1978-1989), народным дэпутатам СССР (1989). З'яўляўся членам грамадскага рэдсавета "Литературной газеты" і адным з аўтараў "Рыжскага звароту" (1990). Быў прэзідэнтам Беларускага ПЭН-цэнтра.\\