Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- постаці:алесь-звонак [2025/08/23 15:40] – vedybeadmin
+++ постаці:алесь-звонак [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 10: / Радок 10: @@
 \\
 Алесь Звонак (сапраўднае імя Пётр Барысавіч Звонак) з сям’і рабочага-муляра. Бацька, Барыс Антонавіч, працаваў спачатку парабкам, рабочым у князёў Радзівілаў, графа Чапскага, потым адмовіўшыся ад свайго зямельнага надзелу ў адну дзесяціну, у пошуках заробку падаўся ў Мінск, дзе ўладкаваўся на Лібава-Роменскай чыгунцы. Удзельнік руска-японскай, першай імперыялістычнай і грамадзянскай войнаў. Маці родам з в. Узгорак былога Ігуменскага пав. Пухавіцкай воласці.\\
-З прычыны беззямелля была аддадзена ў служанкі да паноў у горад. У 1914-1917, калі бацька быў на фронце, тры яго сыны выхоўваліся ў дзіцячым прытулку, бо маці-салдатка не магла іх пракарміць. У час Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый усе выхаванцы разбегліся. А. Звонак апынуўся на радзіме маці, дзе працаваў падпаскам, парабкам. Ратуючыся ад голаду, прыехаў у мястэчка Ляды на Аршаншчыне. Там яго ўсынавіў былы чыноўнік пошты, які хацеў атрымаць лішні кавалак зямлі, бо дзялілі яе па колькасці «едакоў». Зімой 1922 ён збег ад прыёмных «бацькоў» і дабраўся да Мінска. Калі з грамадзянскай вайны вярнуўся бацька, А. Звонак разам з ім і старэйшымі братамі хадзіў па вёсках, сваёй «арцеллю» яны клалі печы і ўзводзілі падмуркі ў сялянскіх хатах. У 1923 скончыў сямігодку і паступіў на агульнаадукацыйныя курсы, якія давалі сярэднюю адукацыю. Мову і літаратуру на курсах выкладаў Я. Плашчынскі (тады ўжо вядомы паэт [[litpers>язэп-пушча|Язэп Пушча]]). Пасля заканчэння курсаў (1925) працаваў у Беларускім аддзяленні акцыянернага таварыства «Кніга – вёсцы», адказным сакратаром полацкай акруговай газеты «Чырвоная Полаччына». Кіраваў Полацкай філіяй «[[slounik>маладняк|Маладняка]]». У 1927-1929 А. Звонак рэдактар літаратурных перадач Беларускага радыё, адказны сакратар і рэдактар аддзела паэзіі часопіса «Маладняк» (1929-1931). Адначасова вучыўся на літаратурна-лінгвістычным аддзяленні педагагічнага факультэта БДУ. Скончыўшы яго ў 1931, у тым жа годзе стаў студэнтам трэцяга курса літаратурнага факультэта Маскоўскага універсітэта. У 1932, калі факультэт ліквідавалі, а на яго базе стварылі Рэдакцыйна-выдавецкі інстытут, А. Звонак не пажадаў там вучыцца, паступіў у аспірантуру Тэатральнага камбіната. Але ў сувязі са стварэннем К. Станіслаўскім Тэатральнай акадэміі пры МХАТ аспірантура хутка была расфарміравана, а А. Звонак для працягу вучобы накіраваны ў Ленінградскую акадэмію мастацтвазнаўства, дзе ён спецыялізаваўся па гісторыі тэатра 20 ст. Тэма яго дысертацыі – пытанні беларускага народнага і савецкага тэатра. Яна была напісана ў 1935-1936, знаходзілася ў Беларускім дзяржаўным выдавецтве ў стадыі надрукавання. А. Звонак быў у той час навуковым супрацоўнікам АН БССР, загадчыкам аддзела мастацтва ў газеце «Літаратура і мастацтва». Вынікам жа вучобы ў Маскве і Ленінградзе з’явіліся манаграфіі аб тэатрах У. Мейерхольда і [[litpers>уладзіслаў-галубок|Уладзіслава Галубка]], але ў сувязі з арыштам А. Звонака ў лістападзе 1936 работы загінулі, у перыядычных выданнях апублікавана толькі частка іх. У 1937-1946 А. Звонак асуджаны на 10 гадоў пазбаўлення волі. Сваё незаконнае пакаранне адбываў у Магаданскай вобл. Пасля вызвалення з лагера да 1956 працаваў на залатаносных прыісках Поўначы (начальнікам геолагаразведкі, прыісковым геолагам, галоўным геолагам). У 1954 рэабілітаваны. Вярнуўшыся ў Мінск у канцы 1955, займаўся творчай працай. З 1962 – на заслужаным адпачынку.\\
+З прычыны беззямелля была аддадзена ў служанкі да паноў у горад. У 1914-1917, калі бацька быў на фронце, тры яго сыны выхоўваліся ў дзіцячым прытулку, бо маці-салдатка не магла іх пракарміць. У час Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый усе выхаванцы разбегліся. А. Звонак апынуўся на радзіме маці, дзе працаваў падпаскам, парабкам. Ратуючыся ад голаду, прыехаў у мястэчка Ляды на Аршаншчыне. Там яго ўсынавіў былы чыноўнік пошты, які хацеў атрымаць лішні кавалак зямлі, бо дзялілі яе па колькасці «едакоў». Зімой 1922 ён збег ад прыёмных «бацькоў» і дабраўся да Мінска. Калі з грамадзянскай вайны вярнуўся бацька, А. Звонак разам з ім і старэйшымі братамі хадзіў па вёсках, сваёй «арцеллю» яны клалі печы і ўзводзілі падмуркі ў сялянскіх хатах. У 1923 скончыў сямігодку і паступіў на агульнаадукацыйныя курсы, якія давалі сярэднюю адукацыю. Мову і літаратуру на курсах выкладаў Я. Плашчынскі (тады ўжо вядомы паэт [[постаці/язэп-пушча|Язэп Пушча]]). Пасля заканчэння курсаў (1925) працаваў у Беларускім аддзяленні акцыянернага таварыства «Кніга – вёсцы», адказным сакратаром полацкай акруговай газеты «Чырвоная Полаччына». Кіраваў Полацкай філіяй «[[слоўнік/маладняк|Маладняка]]». У 1927-1929 А. Звонак рэдактар літаратурных перадач Беларускага радыё, адказны сакратар і рэдактар аддзела паэзіі часопіса «Маладняк» (1929-1931). Адначасова вучыўся на літаратурна-лінгвістычным аддзяленні педагагічнага факультэта БДУ. Скончыўшы яго ў 1931, у тым жа годзе стаў студэнтам трэцяга курса літаратурнага факультэта Маскоўскага універсітэта. У 1932, калі факультэт ліквідавалі, а на яго базе стварылі Рэдакцыйна-выдавецкі інстытут, А. Звонак не пажадаў там вучыцца, паступіў у аспірантуру Тэатральнага камбіната. Але ў сувязі са стварэннем К. Станіслаўскім Тэатральнай акадэміі пры МХАТ аспірантура хутка была расфарміравана, а А. Звонак для працягу вучобы накіраваны ў Ленінградскую акадэмію мастацтвазнаўства, дзе ён спецыялізаваўся па гісторыі тэатра 20 ст. Тэма яго дысертацыі – пытанні беларускага народнага і савецкага тэатра. Яна была напісана ў 1935-1936, знаходзілася ў Беларускім дзяржаўным выдавецтве ў стадыі надрукавання. А. Звонак быў у той час навуковым супрацоўнікам АН БССР, загадчыкам аддзела мастацтва ў газеце «Літаратура і мастацтва». Вынікам жа вучобы ў Маскве і Ленінградзе з’явіліся манаграфіі аб тэатрах У. Мейерхольда і [[постаці/уладзіслаў-галубок|Уладзіслава Галубка]], але ў сувязі з арыштам А. Звонака ў лістападзе 1936 работы загінулі, у перыядычных выданнях апублікавана толькі частка іх. У 1937-1946 А. Звонак асуджаны на 10 гадоў пазбаўлення волі. Сваё незаконнае пакаранне адбываў у Магаданскай вобл. Пасля вызвалення з лагера да 1956 працаваў на залатаносных прыісках Поўначы (начальнікам геолагаразведкі, прыісковым геолагам, галоўным геолагам). У 1954 рэабілітаваны. Вярнуўшыся ў Мінск у канцы 1955, займаўся творчай працай. З 1962 – на заслужаным адпачынку.\\
 Узнагароджаны Ганаровымі граматамі Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, Літвы, Латвіі, медалямі. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі імя Янкі Купалы (1992, за кнігу «Святлацені»).\\
-Першыя вершы А. Звонака былі змешчаны ў часопісе «Малады араты» (1925). Раннія творы паэта (кнігі «Буры ў граніце», «На лінію агню», «Мая Радзіма», паэмы «Каршун» і «Загай») вызначаюцца рамантычнай узнёсласцю, вобразнай арнаментальнасцю, квяцістасцю стылю. У пазнейшай творчасці (кнігі «Табе адной», «Запаветнае», «Россып», «Прадчуванне», «Санеты») паэтызуюцца працоўныя будні Радзімы, а таксама ўслаўляецца хараство прыроды. Роздум аб кругабежнасці ў прыродзе, аб узаемазвязанасці імгнення і вечнасці, часцінкі і цэлага нязменна прасякнуты трывогай за мір на зямлі. А. Звонак часта выступае ў галіне драматургіі тэатра і кіно. Аўтар п’есы «Навальніца будзе» (па трылогіі [[litpers>якуб-колас|Якуба Коласа]] «На ростанях», пастаўлена ў Віцебску ў 1959), шэрагу сцэнарыяў навукова-папулярных фільмаў, у тым ліку «Якуб Колас» (1962). Пераклаў на беларускую мову некаторыя творы латышскіх, літоўскіх, рускіх, украінскіх і іншых пісьменнікаў. У тэатрах рэспублікі ставіліся ў перакладах А. Звонака п’есы «Сябры і час» Л. Зорына, «Два веронцы» У. Шэкспіра і інш. У сваю чаргу асобныя паэтычныя яго творы перакладзены на многія мовы народаў СССР і замежных краін. На тэксты санетаў А. Звонака стварыў вакальны цыкл Р. Пукст, на тэксты вершаў напісалі песні Д. Камінскі, С. Палонскі, Ю. Семяняка, М. Чуркін.\\
+Першыя вершы А. Звонака былі змешчаны ў часопісе «Малады араты» (1925). Раннія творы паэта (кнігі «Буры ў граніце», «На лінію агню», «Мая Радзіма», паэмы «Каршун» і «Загай») вызначаюцца рамантычнай узнёсласцю, вобразнай арнаментальнасцю, квяцістасцю стылю. У пазнейшай творчасці (кнігі «Табе адной», «Запаветнае», «Россып», «Прадчуванне», «Санеты») паэтызуюцца працоўныя будні Радзімы, а таксама ўслаўляецца хараство прыроды. Роздум аб кругабежнасці ў прыродзе, аб узаемазвязанасці імгнення і вечнасці, часцінкі і цэлага нязменна прасякнуты трывогай за мір на зямлі. А. Звонак часта выступае ў галіне драматургіі тэатра і кіно. Аўтар п’есы «Навальніца будзе» (па трылогіі [[постаці/якуб-колас|Якуба Коласа]] «На ростанях», пастаўлена ў Віцебску ў 1959), шэрагу сцэнарыяў навукова-папулярных фільмаў, у тым ліку «Якуб Колас» (1962). Пераклаў на беларускую мову некаторыя творы латышскіх, літоўскіх, рускіх, украінскіх і іншых пісьменнікаў. У тэатрах рэспублікі ставіліся ў перакладах А. Звонака п’есы «Сябры і час» Л. Зорына, «Два веронцы» У. Шэкспіра і інш. У сваю чаргу асобныя паэтычныя яго творы перакладзены на многія мовы народаў СССР і замежных краін. На тэксты санетаў А. Звонака стварыў вакальны цыкл Р. Пукст, на тэксты вершаў напісалі песні Д. Камінскі, С. Палонскі, Ю. Семяняка, М. Чуркін.\\
 \\
 Л. М. Гарэлік.\\