Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- постаці:алесь-гурло [2025/08/22 11:14] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ постаці:алесь-гурло [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 {{/images/hurlo.jpg?225x283|Алесь Гурло}}
-Алесь Гурло заявіў пра сябе ў беларускай літаратуры на пачатку ХХ стагоддзя. Ён прызнаваўся, што "захапіўся самой ідэяй адраджэння Беларусі і пачаў сам прабаваць свае сілы на літаратурнай ніве" ("Аўтабіяграфія"). Пасля публікацыі твораў у газеце "Наша Ніва" яго прывітаў і падтрымаў у сваім лісце Янка Купала. Першыя творчыя поспехі натхнілі і надалі ўпэўненасці ў сабе. Плённымі былі для Алеся Гурло наступныя гады літаратурнай працы, яго імя стала прапісалася на старонках "Нашай Нівы". Паступова ён вырас у прыкметную творчую асобу, склаўся як арыгінальны мастак слова. Яго паэтычны талент быў заўважаны і прызнаны літаратурнай грамадскасцю. "У дзень твайго 20-гадовага юбілею літаратурнай дзейнасці мы, твае таварышы па працы, пасылаем табе сваё гарачае прывітанне", — так у 1929 годзе са старонак "Савецкай Беларусі" да Алеся Гурло звярталіся [[bellit>цішка-гартны|Цішка Гартны]], [[litpers>змітрок-бядуля|Змітрок Бядуля]], [[litpers>янка-купала|Янка Купала]], [[litpers>максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]], [[litpers>якуб-колас|Якуб Колас]] і іншыя беларускія пісьменнікі.\\
+Алесь Гурло заявіў пра сябе ў беларускай літаратуры на пачатку ХХ стагоддзя. Ён прызнаваўся, што "захапіўся самой ідэяй адраджэння Беларусі і пачаў сам прабаваць свае сілы на літаратурнай ніве" ("Аўтабіяграфія"). Пасля публікацыі твораў у газеце "Наша Ніва" яго прывітаў і падтрымаў у сваім лісце Янка Купала. Першыя творчыя поспехі натхнілі і надалі ўпэўненасці ў сабе. Плённымі былі для Алеся Гурло наступныя гады літаратурнай працы, яго імя стала прапісалася на старонках "Нашай Нівы". Паступова ён вырас у прыкметную творчую асобу, склаўся як арыгінальны мастак слова. Яго паэтычны талент быў заўважаны і прызнаны літаратурнай грамадскасцю. "У дзень твайго 20-гадовага юбілею літаратурнай дзейнасці мы, твае таварышы па працы, пасылаем табе сваё гарачае прывітанне", — так у 1929 годзе са старонак "Савецкай Беларусі" да Алеся Гурло звярталіся [[творы/цішка-гартны|Цішка Гартны]], [[постаці/змітрок-бядуля|Змітрок Бядуля]], [[постаці/янка-купала|Янка Купала]], [[постаці/максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]], [[постаці/якуб-колас|Якуб Колас]] і іншыя беларускія пісьменнікі.\\
-Біяграфія паэта ў аснове сваёй досыць тыповая, яна ўвабрала многія факты і падзеі 1910-1930-х гадоў ХХ стагоддзя. Алесь (Аляксандр Кандратавіч) Гурло выйшаў з сацыяльных нізоў, нарадзіўся ён у шматдзетнай сялянскай сям'і 31 студзеня 1892 года ў Капылі. Жыццё яго было нялёгкім, прынесла шмат выпрабаванняў. З маленства давялося пастушкоўствам зарабляць на хлеб. Лёс змушаў парабкаваць і працаваць чорнарабочым на лесапільні. Урэшце, ён далучыўся да грамадска-палітычнай дзейнасці, што разгарнулі ў мястэчку [[litpers>цішка-гартны|Цішка Гартны]] (Жылуновіч), Станілевіч, Лагвіновіч і іншыя капыляне. У 1909 годзе Алесь Гурло ўступіў у шэрагі мясцовай арганізацыі РСДРП і пачаў весці агітацыю супраць царызму, удзельнічаць у выданні рукапісных часопісаў сацыял-дэмакратычнага кірунку "Заря", "Голос низа", "Вольная думка". З "Энцыклапедыі літаратуры і мастацтва Беларусі" (Т. 2) можна даведацца, што нелегальны часопіс "Голос низа" выдаваўся ў Капылі ў 1911 годзе, а ў апублікаваных у ім літаратурных і публіцыстычных творах "крытыкавалася царскае самадзяржаўе", "перададзена імкненне народных мас да свабоды і сацыяльнай справядлівасці". У гэтым выданні (№ 2) былі змешчаны першыя вершы Алеся Гурло. Адбылося светапогляднае пасталенне маладога капыляніна. У анкеце, напісанай для беларускай Акадэміі навук, ён згадваў: "...Яшчэ на школьнай лаўцы мне даводзілася чуць і чытаць пра "Белоруссию" і "белоруссов", а ў хаце не толькі чуць, а і гаварыць беларускаю моваю, і гэта, вядома, прымушала часамі думаць, чаму ў школе гавораць і вучаць расійскаю моваю, а ў хаце беларускаю. Свядома пачаў разбірацца ў нацыянальным пытанні тагды, як скончыў школу і ўвайшоў у сацыял-дэмакратычную арганізацыю".\\
+Біяграфія паэта ў аснове сваёй досыць тыповая, яна ўвабрала многія факты і падзеі 1910-1930-х гадоў ХХ стагоддзя. Алесь (Аляксандр Кандратавіч) Гурло выйшаў з сацыяльных нізоў, нарадзіўся ён у шматдзетнай сялянскай сям'і 31 студзеня 1892 года ў Капылі. Жыццё яго было нялёгкім, прынесла шмат выпрабаванняў. З маленства давялося пастушкоўствам зарабляць на хлеб. Лёс змушаў парабкаваць і працаваць чорнарабочым на лесапільні. Урэшце, ён далучыўся да грамадска-палітычнай дзейнасці, што разгарнулі ў мястэчку [[постаці/цішка-гартны|Цішка Гартны]] (Жылуновіч), Станілевіч, Лагвіновіч і іншыя капыляне. У 1909 годзе Алесь Гурло ўступіў у шэрагі мясцовай арганізацыі РСДРП і пачаў весці агітацыю супраць царызму, удзельнічаць у выданні рукапісных часопісаў сацыял-дэмакратычнага кірунку "Заря", "Голос низа", "Вольная думка". З "Энцыклапедыі літаратуры і мастацтва Беларусі" (Т. 2) можна даведацца, што нелегальны часопіс "Голос низа" выдаваўся ў Капылі ў 1911 годзе, а ў апублікаваных у ім літаратурных і публіцыстычных творах "крытыкавалася царскае самадзяржаўе", "перададзена імкненне народных мас да свабоды і сацыяльнай справядлівасці". У гэтым выданні (№ 2) былі змешчаны першыя вершы Алеся Гурло. Адбылося светапогляднае пасталенне маладога капыляніна. У анкеце, напісанай для беларускай Акадэміі навук, ён згадваў: "...Яшчэ на школьнай лаўцы мне даводзілася чуць і чытаць пра "Белоруссию" і "белоруссов", а ў хаце не толькі чуць, а і гаварыць беларускаю моваю, і гэта, вядома, прымушала часамі думаць, чаму ў школе гавораць і вучаць расійскаю моваю, а ў хаце беларускаю. Свядома пачаў разбірацца ў нацыянальным пытанні тагды, як скончыў школу і ўвайшоў у сацыял-дэмакратычную арганізацыю".\\
 Лёс не шкадаваў яго сям'ю і самога паэта. Смерць забірала малых дзяцей, у маладым веку звяла ў магілу маці. Затым раптоўна памёр бацька, і пры Алесю засталіся трое малодшых дзяцей. Пра сірочую долю ён прачула выказаўся ў вершы "Да дзіцяці", які быў напісаны ў 1911 годзе. Нялёгка яму было адважыцца пакінуць Капыль і падацца на пошукі працы і заробкаў. У тым жа 1911 годзе ён прыехаў у Пецярбург, дзе з цягам часу ўладкаваўся працаваць на ліцейны завод "Вулкан". Неўзабаве Алеся Гурло прызвалі ў царскую армію. Ён служыў на Балтыйскім флоце — перш матросам на крэйсеры "Богатырь", пазней, пасля заканчэння школы унтэр-афіцэраў (1915), трапіў на эскадронны мінаносец "Забияка". На флоце, як і ў пецярбургскі перыяд, ён працягваў пісаць вершы. Так у яго творчасці нарадзілася марынісцкая тэма. Цыкл твораў пра мора па-наватарску абнаўляў і пашыраў вобразна-мастацкі дыяпазон тагачаснай беларускай паэзіі.\\
 Гісторыя і час наканавалі Алесю Гурло стаць удзельнікам шматлікіх трагічных падзей. Ён зведаў жахі першай імперыялістычнай вайны, ледзь не загінуў каля Данцыга, дзе эсмінец падарваўся на міне (на той момант Гурло знаходзіўся ў эпіцэнтры выбуху). На яго вачах гінулі людзі, і гэта болем адгукалася ў душы. Моцнае ўражанне пакінулі баі ў Рыжскай затоцы і каля вострава Эзэль. Ваяваў ён датуль, пакуль не атрымаў цяжкае раненне. Але час уцягваў далей Алеся Гурло ў крывавы вір — на гэты раз у падзеі, звязаныя з 1917 годам. У Лютаўскую рэвалюцыю ён разам з матросамі выступаў супраць царызму на маніфестацыях і барыкадах, у завірушныя кастрычніцкія і паслякастрычніцкія дні біў юнкераў у Смольным, падаўляў эсэраў у Яраслаўлі, са зброяй у руках ішоў на калчакаўцаў — словам, змагаўся з так званымі "ворагамі рэвалюцыі". Пра той перыяд барацьбы і змагання паэт згадваў у вершы "Ленінград", які быў напісаны ў 1937 годзе. І праз дваццаць гадоў ён гаворыць, што "на барыкады ішоў з верай", апісвае, як штурмаваў Зімні палац:
@@ Радок 50: / Радок 50: @@
 \\
 Паэт натхнёна паэтызуе гоман хваль, крыкі чаек, залатыя агні маякоў, бурлівасць вады, бяскрайнюю іскрыстую шыр марскіх даляглядаў. Ён малюе пейзажы з нястрымнай захопленасцю і ўзнёсласцю. Алесь Гурло паказвае мора ў розных станах і праявах — грознае, ціха-вечаровае, разбуджанае ранішнім усходам сонца, таямніча-казачнае (вершы "Шторм", "Вечар на моры", "Мора на ўсходзе сонца", "Русалкі"). Яно — вобраз непакоры і свабоды, тое стыхійнае з'явішча, якое блізкае паэту сваім неспакойным, вольным духам: "Сілы волі і прастору %%//%% Надта многа ў бурным моры!.." ("Вечны гоман").\\
-У цэлым плённай была творчасць Алеся Гурло ў 20-я гады. На гэты час прыпадае выхад яго пяці паэтычных кніжак — "Барвёнак" (1924), "Спатканні" (1925), "Сузор'і" (1926), "Зорнасць" (1927), "Межы" (1929). Наступнае дзесяцігоддзе не прынесла яму прыкметных творчых удач. Наадварот, сталінская ідэалогія калечыла тагачасную паэзію, бо вымагала гучных услаўляльных прамоў, пафаснай ідэалізацыі рэчаіснасці, прымітыўна-простых радкоў і даступных вобразаў. Гэткай стала і вершатворчасць А. Гурло. Калісьці ў пецярбургскі перыяд ён мог шчыра выказаць свой чалавечы смутак і тугу, сэрца без боязі выбірала мінорную ноту. У савецкі час усё стала інакш — на кожным кроку ад яго патрабавалася ўнутраная перабудова на савецкі лад. І тут не магло быць ніякіх сумненняў, роздумаў ды разваг. Хіба мог паставіць паэт пад сумнеў сваю веру, з якой браў Смольны і Зімні палац? Ён верыў, што знаходзіцца на правільным шляху, што ў грамадства ёсць праўдзівая мэта жыцця. Алесю Гурло зычылі аднаго: каб яго творчасць развівалася ў напрамку ўзбагачэння пралетарскай літаратуры. Ён спяшаў засведчыць, што не заблудзіўся ў часе, актыўна далучаецца да новага жыцця, каб "споўніць Камуны загад" ("Загад Камуны"). Гэтым, зрэшты, і можна растлумачыць уступленне яго, былога паэта-нашаніўца, у шэрагі "[[slounik>маладняк|Маладняка]]". У кнізе "Узгоркі і нізіны" (1928) Цішка Гартны (Зміцер Жылуновіч) якраз і разгледзеў творчыя набыткі пісьменніка-земляка з пазіцый сацыялістычнай ідэйнасці, залічыў яго да "беларуска-працоўнае літаратуры", канстатаваў, што той "шчыльна падышоў да камуністычных ідэй".\\
+У цэлым плённай была творчасць Алеся Гурло ў 20-я гады. На гэты час прыпадае выхад яго пяці паэтычных кніжак — "Барвёнак" (1924), "Спатканні" (1925), "Сузор'і" (1926), "Зорнасць" (1927), "Межы" (1929). Наступнае дзесяцігоддзе не прынесла яму прыкметных творчых удач. Наадварот, сталінская ідэалогія калечыла тагачасную паэзію, бо вымагала гучных услаўляльных прамоў, пафаснай ідэалізацыі рэчаіснасці, прымітыўна-простых радкоў і даступных вобразаў. Гэткай стала і вершатворчасць А. Гурло. Калісьці ў пецярбургскі перыяд ён мог шчыра выказаць свой чалавечы смутак і тугу, сэрца без боязі выбірала мінорную ноту. У савецкі час усё стала інакш — на кожным кроку ад яго патрабавалася ўнутраная перабудова на савецкі лад. І тут не магло быць ніякіх сумненняў, роздумаў ды разваг. Хіба мог паставіць паэт пад сумнеў сваю веру, з якой браў Смольны і Зімні палац? Ён верыў, што знаходзіцца на правільным шляху, што ў грамадства ёсць праўдзівая мэта жыцця. Алесю Гурло зычылі аднаго: каб яго творчасць развівалася ў напрамку ўзбагачэння пралетарскай літаратуры. Ён спяшаў засведчыць, што не заблудзіўся ў часе, актыўна далучаецца да новага жыцця, каб "споўніць Камуны загад" ("Загад Камуны"). Гэтым, зрэшты, і можна растлумачыць уступленне яго, былога паэта-нашаніўца, у шэрагі "[[слоўнік/маладняк|Маладняка]]". У кнізе "Узгоркі і нізіны" (1928) Цішка Гартны (Зміцер Жылуновіч) якраз і разгледзеў творчыя набыткі пісьменніка-земляка з пазіцый сацыялістычнай ідэйнасці, залічыў яго да "беларуска-працоўнае літаратуры", канстатаваў, што той "шчыльна падышоў да камуністычных ідэй".\\
 Каштоўнасць лірычнай творчасці паэта — і гэта відавочна — не ў яе ідэалагічнай пралетарскай скіраванасці, а ў тых вечных пачуццях, якія ён умеў перадаць усхвалявана, тонка, па-мастацку адметна. Асабліва запыняюць увагу прыродаапісальныя вершы А. Гурло, дзе прысутнічае яркая вобразнасць слоўнага жывапісу, мілагучнасць радкоў. Да ліку лепшых трэба аднесці творы "Хіба ў зіме...", "Як гожа...", "Пралескі", "Клён", "Канец лета", "Асенняя ноч" і інш. Ён запалонена сузіраў родную беларускую красу, даводзіў, што "прыроды фарбы ўсе жывыя" ("Родныя вобразы"). Нямала цудоўных строф паэт прысвяціў бацькоўскаму краю, які апяваў з замілаванасцю і любасцю. Самая святая і райская зямля для яго — Беларусь і яе ўлонне: "Мая Мекка — прастор Беларусі, %%//%% А Медына — яе краса" ("Мая Мекка"). Хараство роднага краю дапамагала жыць, па-сапраўднаму паэтычна адчуваць навакольны свет: