~~META: title = Творчы шлях Янкі Лучыны &keywords = лучыны, верша, жыццё, паэт, герой, народ, творчасць, беларускай, лучына, роднай, янкі, польскай, сыракомлі, роля &abstract = Творчасць Янкі Лучыны &iftrue = nan ~~ ====== Творчы шлях Янкі Лучыны ====== Нядоўгім, але творча насычаным было жыццё Янкі Лучыны.\\ Пісаць ён пачаў рана, яшчэ ў дзевяцігадовым узросце, у час навучання ў прыватным пансіёне. Першы верш, "Не дзеля славы...", напісаны па-руску, носіць дэкларатыўны характар. Аўтар гаворыць, што ўсё жыццё ён будзе служыць "стране глухой, забитой, где мрак невежества царит, в лачуге где, соломой крытой, мужик печально дни влачит." Аб паэтычных і эстэтычных прыярытэтах Я. Лучыны можна меркаваць па яго перакладах з польскай мовы, у прыватнасці, па перакладзе верша Ул. Сыракомлі "[[творы/уладзіслаў-сыракомля/уладзіслаў-сыракомля-не-я-пяю-народ-божы|Не я пяю – народ божы...]]".\\ Пісьменнік адкрыта заяўляе, што сваёй творчасцю ён выказвае спрадвечныя мары і спадзяванні народа, што яго творчасць – гэта голас цёмнага і прыгнечанага народа: З ім я зліўся з добрай волі,\\ Чы то ў долі, чы ў нядолі,\\ Чы гдзе гора абзавецца,\\ Як асіна, грудзь трасецца. [[творы/янка-лучына/творчасць-янкі-лучыны|Творчасць Янкі Лучыны]] на трох мовах выконвала ролю своеасаблівай пасярэдніцы ў польска-рускім літаратурным дыялогу, адлюстроўвала розныя аспекты беларускай рэчаіснасці канца 19-га ст. Калі ў польска- і рускамоўных вершах паэт застаецца традыцыяналістам, то ў сваёй беларускамоўнай творчасці ён з’яўляецца наватарам. Адметнасць беларускіх вершаў Я. Лучыны ў тым, што яны ўяўляюць сабою вынік удалага перапляцення рэалістычнага і рамантычнага пачаткаў. І гэта невыпадкова, бо напрыканцы 19-га ст. ў рускай літаратуры была моцнай рэалістычная, а ў польскай – рамантычная плыні. У беларускай жа літаратуры Я. Лучына заслужана лічыцца пачынальнікам філасофскай лірыкі.\\ Беларускія вершы Я. Лучыны выйшлі асобным зборнікам ("Вязанка", 1903) ужо пасля яго смерці. Тэматыка творчасці пісьменніка не вызначаецца асаблівай шырынёй: гэта пераважна жыццё беларускай вёскі. Галоўным героем звычайна з’яўляецца просты селянін – найбольш варты, на думку аўтара, прадстаўнік роднай зямлі і носьбіт высокіх маральных якасцей. З асаблівай любоўю і лірызмам піша пра яго паэт у вершы "[[творы/янка-лучына/янка-лучына-што-думае-янка-везучы-дровы-|Што думае Янка, везучы дровы ў горад]]". Аўтар па-мастацку тонка і выверана перадае трывожны ўнутраны стан героя, яго перажыванні за свой лёс і крыўду на жыццё, у якім "усюды песні і гулянкі", адзін толькі ён вымушаны ехаць прадаваць дровы ў горад, каб купіць трохі жыта.\\ Рамантызм Янкі Лучыны, спалучаны з рэалістычным адлюстраваннем жыцця, надае значную адметнасць, у параўнанні з польскамоўнай спадчынай, такім яго беларускім вершам, як "Сівер","[[творы/янка-лучына/янка-лучына-вясна|Вясна]]" і "Роднай старонцы". Жыццё сялян параўноўваецца ў гэтых творах з лютай зімой, якая ніяк не хоча саступаць месца вясне. Так, звяртаючыся да сіверу, галоўны герой верша ўсклікае: Хоць бы раз без цябе зарунець бы палям,\\ Хоць бы раз у свой час адышла бы зіма!\\ Ўстрапянуўся бы дух ў чалавечай грудзі,\\ Дый забылі бы мы мора смутку дый слёз... Такім чынам, перамены да лепшага звязваюцца з надыходам вясны, якая асацыіруецца са светлай зарой, пасля ўзыходу якое селяніна спаткае шчаслівая доля. Паэт непахісна верыць у надыход такога часу. Аб гэтым сведчыць і яго прасякнуты аптымізмам верш "[[творы/янка-лучына/янка-лучына-роднай-старонцы|Роднай старонцы]]": І будуць жыці дзеткі патомныя\\ Добраю доляй – доляй шчасліваю. Я. Лучына не прызнаваў капіталістычных адносін у грамадстве, але верыў, тым не менш, у тэхнічны прагрэс, народжаны капіталізмам. Не прымаў паэт таксама і спажывецкіх настрояў у адносінах да прыроды. Таму цалкам заканамерным было з’яўленне польскамоўнай паэмы Я. Лучыны "[[творы/янка-лучына/янка-лучына-паляўнічыя-акварэлькі-з-пале|Паляўнічыя акварэлькі з Палесся]]". Галоўны герой паэмы, Грышка, "дзіця прыроды вольнага Палесся" жыве ў гармоніі з прыродай і людзьмі, таму ён балюча ўспрымае ідэю аб пракладцы чыгункі праз запаветныя лясы. Паэма, у якой паказаны жыццё і побыт лесніковай сям’і, з’явілася своеасаблівым прадвесцем "Новай зямлі" Я. Коласа.\\ Я. Лучына не толькі паэт, але і аўтар двух нарысаў, драматычнага абразка і шматлікіх перакладаў твораў [[постаці/уладзіслаў-сыракомля|Ул. Сыракомлі]], М. Някрасава, Г. Гейне, Гамера. Яго творчасць адыграла значную ролю ў паглыбленні лірызму нацыянальнай паэзіі, яе гуманістычнага пафасу і аптымістычнага погляду ў будучыню. ===== Падобныя старонкі ===== * [[творы/янка-лучына/творчасць-янкі-лучыны]] * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-роднай-старонцы]] * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-вясна]] * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-дзень-за-днём]] * [[творы/янка-лучына/янка-лучына-што-думае-янка-везучы-дровы-]]